STAN PRAWNY NA 12 LISTOPADA 2025

1 września 2025 r. weszła w życie nowelizacja Karty nauczyciela, wprowadzająca do nauczycielskiej pragmatyki służbowej regulacje określające zasady wypłaty wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe. Czy nowe rozwiązania są rzeczywiście tak korzystne dla nauczycieli, jak przekonuje MEN?

Sprzeczne interpretacje

Przed 1 września 2025 r. nie istniały przepisy, które wprost określałyby zasady wypłaty wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, więc w tym zakresie konieczne było stosowanie aktualnie obowiązujących interpretacji, które często były ze sobą niezgodne.

Można tu przywołać Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 1989 r. (III PZP 53/88), w której wskazano, że zamieszczenie w planie organizacyjnym godzin ponadwymiarowych przypadających w dniach ustawowo wolnych od pracy oraz w dniach wolnych od pracy i w okresach przerw w pracy szkoły ustalonych w przepisach o organizacji roku szkolnego, w których nie odbywają się zajęcia dydaktyczne lub wychowawcze, nie uprawniało do wynagrodzenia za nieodbyte godziny ponadwymiarowe.

Inne zdanie wyraził natomiast MEN w odpowiedzi z 10 czerwca 2009 r. na interpelację nr 9686, stwierdzając, że nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe nieprzepracowane z powodu uczestnictwa w przeprowadzeniu sprawdzianu ósmoklasisty. Jeżeli bowiem w arkuszu organizacyjnym szkoły przewidziano godziny ponadwymiarowe w dniach, w których odbywa się jest sprawdzian, to z całą pewnością należy nauczycielowi wypłacić wynagrodzenie za te godziny. Ta interpretacja była jednak niezgodna ze stanowiskiem Departamentu Strategii Ministerstwa Edukacji Narodowej wyrażonym 27 stycznia 2009 r. w opinii (DS-WPZN-RD-400-66/09), z której wynikało, że wynagrodzenie przysługuje za godziny faktycznie zrealizowane.

Można tu jeszcze wspomnieć o opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu z 5 stycznia 2023 r. (sygn. NA.III-422-21/2022), w której RIO odpowiadało na pytanie, czy nauczycielowi, który przebywa poza granicami kraju jako opiekun młodzieży podczas wyjazdu w ramach Programu Erasmus+, należy się wynagrodzenie przysługujące za pracę w godzinach ponadwymiarowych, jeżeli godziny te nie zostały zrealizowane w ramach prowadzenia zajęć lekcyjnych w szkole. W ocenie RIO należało udzielić twierdzącej odpowiedzi na to pytanie, wskazując, że nauczycielowi, który nie zrealizował przydzielonych mu godzin ponadwymiarowych z przyczyn od niego niezależnych, lecz leżących po stronie szkoły, przy jednoczesnym wykazaniu przez tego pracownika gotowości do pracy w godzinach ponadwymiarowych, przysługiwać będzie wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe.

Oczywiście nie wszystkie z tych orzeczeń i opinii dotyczą wprost przedszkola, ale poglądem, który ostatecznie przeważał na gruncie poprzedniego stanu prawnego i przedszkola dotyczył, był ten, który wskazywał regulację, która przyznaje prawo do wynagrodzenia pomimo niewykonania pracy. Jest to rzecz jasna art. 81 § 1 Kodeksu pracy. Mówi on, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był do niej gotowy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną.

Przepis ten znajduje się w Kodeksie pracy