STAN PRAWNY NA 9 WRZEŚNIA 2025

25 sierpnia 2025 r. została opublikowana największa od września 2022 r. nowelizacja Karty nauczyciela. Wprowadzone zmiany mają zapewnić nauczycielom korzystniejsze rozwiązania w zakresie warunków zatrudnienia – sposobu wynagradzania, czasu pracy czy ochrony stosunku pracy. Termin wejścia w życie większości nowych rozwiązań to 1 września 2025 r. Warto dodać, że oprócz tzw. dużej nowelizacji 28 sierpnia 2025 r. w Dzienniku Ustaw ukazały się dwie inne nowelizacje przepisów z zakresu nauczycielskiej pragmatyki służbowej – dotyczą one likwidacji „godzin czarnkowych” oraz czasowego uelastycznienia form zatrudniania nauczycieli specjalistów w niepublicznych jednostkach oświaty.

Zatrudnianie nauczyciela początkującego

W celu zwiększenia atrakcyjności zawodu nauczyciela, zwłaszcza dla młodych absolwentów studiów wyższych, którzy rozważają podjęcie pracy w tym zawodzie, wprowadzono zmiany dotyczące zatrudniania nauczycieli początkujących. Stosunek pracy z nauczycielem początkującym posiadającym wymagane kwalifikacje będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony – na jeden rok szkolny (dotychczas był on zawierany na dwa lata szkolne). Pozwoli to na wcześniejszą niż dotychczas stabilizację warunków zatrudnienia, co może zachęcić młodych pedagogów do wyboru zawodu nauczyciela.

Stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony będzie nawiązywany z nauczycielem, który spełnia łącznie następujące warunki (znowelizowany art. 10 ust. 3a KN):

• nie posiada stopnia awansu zawodowego,
• posiada wymagane kwalifikacje,
• legitymuje się co najmniej 11-miesięcznym stażem pracy w szkole,
• uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy.

Nawiązanie stosunku pracy na czas nieokreślony nastąpi od kolejnego roku szkolnego następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel spełnił powyższe warunki dotyczące stażu pracy i oceny (nowy ust. 3aa w art. 10 KN).

Z uwagi na powiązanie zasad zatrudniania nauczycieli początkujących z przepisami dotyczącymi awansu zawodowego oraz oceny pracy nauczycieli konieczne było dokonanie odpowiednich zmian także w tym zakresie. Zatrudnienie nauczyciela początkującego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony będzie poprzedzone weryfikacją jego umiejętności praktycznych. Ocena pracy – zgodnie z nowym brzmieniem art. 6a ust. 1da Karty nauczyciela – będzie dokonywana po upływie co najmniej 8 miesięcy przygotowania do zawodu nauczyciela, jednak nie później niż w 11. miesiącu tego przygotowania. W przypadku zmiany miejsca zatrudnienia przez nauczyciela w ciągu pierwszych 8 miesięcy przygotowania ocena będzie dokonywana po upływie 3 miesięcy pracy w nowej szkole, jednak nie wcześniej niż po 8 miesiącach i nie później niż w 12. miesiącu przygotowania do zawodu.

Przed dokonaniem oceny pracy nauczyciel będzie zobowiązany przeprowadzić co najmniej jedną godzinę zajęć w obecności:

• dyrektora szkoły,
• mentora,
• doradcy metodycznego, nauczyciela konsultanta, przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub nauczyciela dyplomowanego uczącego tego samego przedmiotu bądź prowadzącego ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole.

Powyższe zmiany weszły w życie 1 września 2025 r. W art. 7–10 nowelizacji przewidziano natomiast przepisy przejściowe. W przypadku nauczycieli, którzy rozpoczęli przygotowanie do zawodu nauczyciela przed 1 września 2025 r., stosowane będą dotychczasowe przepisy art. 6a ust. 1da i 1db KN. W odniesieniu do sytuacji, o której mowa w art. 6a ust. 1db KN w dotychczasowym brzmieniu, proponuje się, aby ocena pracy była dokonywana w terminie nie dłuższym niż 30 dni roboczych od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Ważne!
Dyrektor szkoły będzie dokonywał oceny pracy nauczyciela w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu. Nauczyciel, który rozpoczął przygotowanie przed 1 września 2025 r., kontynuuje je na podstawie dotychczasowych przepisów.

W przypadku nauczycieli początkujących, którzy rozpoczęli przygotowanie przed wskazaną datą, stosowane są przepisy art. 10 ust. 2–3a KN w dotychczasowym brzmieniu. Jednocześnie dodany art. 10 ust. 3aa KN nie będzie miał do nich zastosowania. Stosunek pracy z takimi nauczycielami będzie mógł zostać nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony po spełnieniu warunków: co najmniej dwuletniego stażu pracy w szkole oraz uzyskania co najmniej dobrej oceny pracy dokonanej w drugim roku przygotowania do zawodu nauczyciela.

Wzmocnienie roli mentora

W obecnym stanie prawnym do zadań mentora należały w szczególności umożliwienie nauczycielowi obserwacji prowadzonych przez niego zajęć oraz ich omawianie. W praktyce jednak zwracano uwagę na fakt, że brak określonego minimalnego wymiaru tych działań skutkowało niewystarczającym wsparciem udzielanym nauczycielom początkującym. W związku z tym zaproponowano doprecyzowanie obowiązków mentora, określonych w art. 9ca ust. 12 pkt 4 i 5 KN. Zgodnie z tą zmianą do zadań mentora należeć będą w szczególności:

• umożliwienie nauczycielowi obserwacji prowadzonych przez siebie zajęć oraz ich omawianie w wymiarze:
  • co najmniej jednej godziny w miesiącu w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela,
  • co najmniej czterech godzin w każdym kolejnym roku przygotowania do zawodu nauczyciela;
• obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela, w tym zajęć, o których mowa w art. 9fa ust. 1 i 5 KN, oraz ich omawianie w wymiarze:
  • co najmniej jednej godziny w miesiącu w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela,
  • co najmniej czterech godzin w każdym kolejnym roku przygotowania do zawodu nauczyciela.

Mentor będzie wchodził w skład komisji, o której mowa w art. 9fa ust. 5 KN. W obecności tej komisji w ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciel, który uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie zobowiązany przeprowadzić zajęcia w wymiarze jednej godziny.

Zmiany w opisanym zakresie weszły w życie 1 września 2025 r. Według art. 9 nowelizacji nauczyciel, który rozpoczął przygotowanie do zawodu przed 1 września 2025 r., kontynuuje je będzie na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych.

Doprecyzowanie uzasadnienia oceny pracy nauczyciela

Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami karta oceny pracy nauczyciela zawierała m.in. uzasadnienie oceny pracy (art. 6a ust. 8a pkt 9 KN). Nie wskazywano jednak, co powinno zawierać takie uzasadnienie. W związku z tym omawiana nowelizacja doprecyzowała ten przepis przez wskazanie, że uzasadnienie oceny pracy powinno zawierać argumentację dokonanej oceny poziomu spełnienia każdego kryterium oceny pracy, które miało zastosowanie do oceny pracy tego nauczyciela.

Zmiany w opisanym zakresie weszły w życie 1 września 2025 r. Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. będzie się stosować przepisy dotychczasowe (art. 7 nowelizacji).

Dłuższy termin na dokonanie oceny pracy przy zmianie zatrudnienia

W dotychczasowym stanie prawnym w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela dyrektor szkoły dokonywał oceny pracy nauczyciela za okres dotychczasowego przygotowania do zawodu lub dodatkowego przygotowania do zawodu w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 6a ust. 1db KN). Analogiczny termin obowiązywał w przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela, któremu udzielono w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela urlopu bezpłatnego, o którym mowa w art. 17 ust. 2a KN. Podobnie było w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy oraz przeniesienia do innej szkoły nauczyciela mianowanego (art. 6a ust. 1df KN). W praktyce zwracano jednak uwagę na fakt, że termin 21 dni na dokonanie oceny pracy w ww. przypadkach był zbyt krótki, w związku z czym omawiana nowelizacja zakłada jego wydłużenie do 30 dni roboczych.

Powyższa zmiana weszła w życie 1 września 2025 r. W przypadku postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe (a więc termin na dokonanie oceny pracy będzie wówczas wynosił 21 dni – art. 7 nowelizacji).

Ustalenie terminu na ponowne ustalenie oceny pracy

Nowelizacja wprowadziła do art. 6a KN nowy ust. 10d, który nakłada na dyrektora szkoły lub organ dokonujący oceny pracy obowiązek ponownego ustalenia oceny pracy w terminie nie dłuższym niż 30 dni roboczych od dnia otrzymania rozstrzygnięcia o uchyleniu dotychczasowej oceny i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia. Nowy przepis ma zastosowanie do wszystkich przypadków ponownego ustalania oceny pracy nauczyciela – zarówno nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu, jak i nauczyciela mianowanego oraz dyplomowanego. Regulacja obejmuje zatem nie tylko ocenę pracy dokonywaną w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela, lecz także wszystkie inne sytuacje, w których konieczne jest powtórne przeprowadzenie procedury oceny.

Powyższa zmiana weszła w życie od 1 września 2025 r. W przypadku postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe (art. 7 nowelizacji).

Ocena pracy nauczyciela a późniejsze rozwiązanie stosunku pracy

Dotychczasowe przepisy zakładały, że jeśli w trakcie odbywania przygotowania dojdzie do rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy albo nauczycielowi zostanie udzielony urlop bezpłatny, o którym mowa w art. 17 ust. 2a KN, konieczne jest dokonanie oceny pracy takiego nauczyciela (art. 6a ust. 1db i 1dc KN). W praktyce mogło to doprowadzić do sytuacji, w której w krótkim odstępie czasu dokonywano dwukrotnie oceny pracy tego samego nauczyciela (jeżeli przed rozwiązaniem stosunku pracy dokonano już jego oceny pracy). W związku z tym w nowelizacji wprowadzono regułę, na podstawie której, jeśli nauczyciel miał dokonaną ocenę pracy w okresie ostatnich trzech miesięcy, ocena ta będzie uważana za ocenę pracy, o której mowa odpowiednio w art. 6a ust. 1db, 1dc, 1df lub 1dg KN.

Zmiana weszła w życie 1 września 2025 r. Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 7 nowelizacji).

Ocena pracy nauczyciela pełniącego wcześniej stanowisko dyrektora

Stosownie do art. 6a ust. 1de KN oceny pracy nauczyciela mianowanego, który zamierza ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, dokonuje się za okres ostatnich trzech lat pracy przed dokonaniem tej oceny. Do tego okresu nie wlicza się usprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż trzy miesiące. Gdy w tym okresie nauczyciel przed podjęciem pracy w szkole był nauczycielem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1b i 1c oraz art. 9ca ust. 10 KN, oceny pracy dokonuje się za okres pracy w szkole, przy czym okres ten nie może być krótszy niż dziewięć miesięcy.

W odniesieniu do powyższego przepisu zgłaszane były zastrzeżenia związane z trudnościami w dokonaniu oceny pracy nauczyciela, który w części trzyletniego okresu podlegającego ocenie zajmował stanowisko dyrektora szkoły, czasowo pełnił obowiązki dyrektora szkoły lub pełnił te obowiązki w zastępstwie przez co najmniej sześć miesięcy, natomiast w pozostałej części realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela. W związku z powyższym zaproponowano wprowadzenie rozwiązania analogicznego do tego, które dotyczy nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1b i 1c oraz art. 9ca ust. 10 KN. Jeżeli zatem w trzyletnim okresie podlegającym ocenie nauczyciel:

• zajmował stanowisko dyrektora szkoły,
• czasowo pełnił obowiązki dyrektora szkoły,
• pełnił w zastępstwie obowiązki dyrektora szkoły przez okres co najmniej sześciu miesięcy,

a w dniu dokonania oceny pracy nie pełni już żadnej z powyższych funkcji, to oceny pracy dokonuje się za okres na stanowisku nauczyciela, jednak nie krótszy niż dziewięć miesięcy.

Jeżeli w trzyletnim okresie podlegającym ocenie dyrektor szkoły, nauczyciel czasowo pełniący obowiązki dyrektora szkoły lub nauczyciel pełniący je w zastępstwie przez co najmniej sześć miesięcy przed objęciem tych obowiązków realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela, to oceny pracy dokonuje się za okres pełnienia funkcji dyrektora szkoły lub pełnienia obowiązków dyrektora szkoły (czasowo lub w zastępstwie), ale również nie krótszy niż dziewięć miesięcy.

Zmiany weszły w życie 1 września 2025 r. Zgodnie z art. 7 nowelizacji do postępowań w sprawie oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r. zastosowanie znajdują przepisy dotychczasowe.

Odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia

Przepis art. 22 ust. 4 KN w dotychczasowym brzmieniu wskazywał, że w przypadku nauczyciela początkującego zatrudnionego w kilku szkołach, który w żadnej z tych szkół nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, jednak łącznie wymiar jego zajęć stanowi co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć dla danego stanowiska, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyznacza dyrektora szkoły, który wykonuje czynności związane z przygotowaniem do zawodu nauczyciela, w tym powołuje mentora, dokonuje oceny pracy nauczyciela, o której mowa w art. 6a ust. 1da–1dd KN, oraz wskazuje nauczycielowi właściwy organ do złożenia wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania egzaminacyjnego lub postępowania kwalifikacyjnego.