STAN PRAWNY NA 4 SIERPNIA 2025
Podobnie jak w przypadku nauczycieli, również pracownicy niepedagogiczni mogą podlegać okresowej ocenie pracy. Dokonuje jej bezpośredni przełożony danego pracownika, którym najczęściej jest dyrektor jednostki oświatowej. Jakie są podstawowe zasady przeprowadzania takiej oceny?
Podstawą prawną oceny pracy pracowników niepedagogicznych zatrudnionych w jednostkach oświaty prowadzonych przez samorządy jest Ustawa o pracownikach samorządowych (dalej: Ustawa). Wynika to z faktu, że osoby zatrudnione na tych stanowiskach posiadają status pracowników samorządowych. Potwierdza to art. 7 Prawa oświatowego, który stanowi, że status prawny pracowników niebędących nauczycielami, zatrudnionych w szkołach i placówkach samorządowych (z wyjątkiem osób zatrudnionych za zgodą kuratora oświaty), określają przepisy o pracownikach samorządowych. Ponadto, zgodnie z art. 2 Ustawy, jej regulacje obejmują pracowników samorządowych zatrudnionych m.in. w gminnych jednostkach budżetowych, powiatowych jednostkach organizacyjnych oraz wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych.
Dodatkową podstawę prawną oceny pracy w jednostkach oświatowych stanowi zarządzenie dyrektora jednostki, wydane na podstawie art. 28 Ustawy. Dokument ten, określany potocznie jako regulamin oceniania, określa szczegółowe zasady przeprowadzania oceny.
Kto podlega ocenie pracy?
Okresowej ocenie podlegają pracownicy niepedagogiczni zatrudnieni w samorządowych jednostkach oświaty. Jednak, według art. 27 ust. 1 Ustawy, ocena ta dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, w tym na kierowniczych stanowiskach urzędniczych. Aby ustalić, które stanowiska mają charakter urzędniczy (w odróżnieniu od stanowisk pomocniczych i obsługi), należy odwołać się do Rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, zwłaszcza do jego załącznika nr 3. Wśród kierowniczych stanowisk urzędniczych w jednostkach organizacyjnych samorządu znajdują się m.in.:
- główny księgowy,
- audytor wewnętrzny,
- zastępca głównego księgowego,
- administrator bezpieczeństwa informacji (inspektor ochrony danych).
Z kolei do stanowisk urzędniczych zaliczają się m.in.:
- samodzielny referent,
- starszy księgowy,
- księgowy,
- starszy referent,
- archiwista,
- referent.
Ocena pracy tych pracowników odbywa się zgodnie z wewnętrznymi regulacjami jednostki oświatowej, uwzględniając przepisy ustawowe oraz akty wykonawcze.
Ważne!
Warto również zwrócić uwagę, że w praktyce w wielu przypadkach wewnętrzne regulacje obowiązujące w szkołach określają również zasady dokonywania oceny pracy pracowników niepedagogicznych zatrudnionych na stanowiskach pomocniczych i obsługi. Choć przepisy Ustawy nie przewidują w tym zakresie obligatoryjności, to pracodawca na podstawie wewnętrznych przepisów może objąć tę grupę pracowników oceną pracy.
Zakres oceny obowiązków pracownika
Celem oceny okresowej jest analiza stopnia realizacji obowiązków przez pracowników niepedagogicznych, obejmujących:
- obowiązki wynikające z zakresu czynności przypisanych do danego stanowiska,
- obowiązki określone w art. 24 i art. 25 Ustawy.
Wyróżniamy zatem dwa rodzaje ocenianych obowiązków: ogólne, dotyczące wszystkich pracowników samorządowych, oraz specyficzne, związane z konkretnym stanowiskiem. Zakres oceny obowiązków zależy od specyfiki pracy w danej jednostce oświatowej oraz od charakteru zajmowanego stanowiska, np. inne obowiązki ma główny księgowy, a inne referent. Ostateczny wykaz obowiązków podlegających ocenie powinien być ustalony w odniesieniu do specyfiki danej placówki.
Podczas okresowej oceny analizowane są także podstawowe obowiązki pracownika samorządowego, określone w art. 24 Ustawy. Należą do nich:
- przestrzeganie Konstytucji RP i innych przepisów prawa,
- sumienne, sprawne i bezstronne wykonywanie zadań,
- udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów, jeśli prawo tego nie zabrania,
- dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej,
- uprzejmość i życzliwość w kontaktach służbowych,
- zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim,
- stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Dodatkowo ocenie podlegają obowiązki związane z wykonywaniem poleceń służbowych przełożonych.
Odnośnie do podstawowych obowiązków pracowniczych warto zauważyć, że wskazany powyżej katalog nie wyczerpuje wszystkich spoczywających na pracowniku samorządowym obowiązków – warto wskazać chociażby na dodatkowe obowiązki wynikające z regulacji dotyczących danych osobowych.
Przepisy przewidują też sytuacje, w których pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego:
1) jeśli uzna, że polecenie jest niezgodne z prawem lub zawiera błąd – wówczas musi poinformować przełożonego na piśmie; jeśli przełożony podtrzyma polecenie, pracownik jest zobowiązany je wykonać, zawiadamiając kierownika jednostki,
2) jeśli polecenie prowadziłoby do popełnienia przestępstwa, wykroczenia lub groziłoby niepowetowanymi stratami – w takiej sytuacji pracownik ma prawo do odmowy wykonania polecenia i powinien niezwłocznie poinformować o tym kierownika jednostki.
Zasadne niewykonanie polecenia nie może być podstawą do wystawienia negatywnej oceny okresowej.
Osoba upoważniona do dokonania oceny
Zgodnie z art. 27 ust. 2 Ustawy oceny dokonuje bezpośredni przełożony pracownika samorządowego. W praktyce oznacza to, że nie zawsze dyrektor szkoły będzie oceniał wszystkich pracowników niepedagogicznych – może się zdarzyć, że pracownik na stanowisku urzędniczym podlega innemu kierownikowi, niebędącemu jednak dyrektorem szkoły, np. głównemu księgowemu.
Ważne!
Ocena powinna być dokonywana zgodnie z wewnętrzną strukturą organizacyjną jednostki oświatowej.
