Zaburzenia przetwarzania sensorycznego, nazywane również zaburzeniami integracji sensorycznej, to trudności w odbieraniu, interpretowaniu i reagowaniu na bodźce zmysłowe. Mają one wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka, jego rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy. Jak rozpoznać zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci? Jakiego rodzaju mogą im udzielić wsparcia pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznych? Na czym polega ich rola?

Integracja sensoryczna to proces neurologiczny, który ma na celu organizowanie wszelkich docierających do mózgu informacji zmysłowych, a więc sensorycznych. Informacje takie mają różne źródła i jakkolwiek z reguły utożsamiamy je z bodźcami docierającymi do mózgu ze środowiska zewnętrznego, to płyną one również z wewnątrz ciała.

Zmysły a codzienne funkcjonowanie

Wyróżniamy siedem zmysłów, które dostarczają nam różnych informacji, należą do nich: smak, zapach, wzrok, słuch, dotyk oraz dwa, które dostarczają nam informacji z naszego ciała, czyli zmysł równowagi i czucia głębokiego. Nasz mózg rozpoznaje, interpretuje i segreguje informacje płynące z różnych receptorów, do których należą receptory wzrokowe, słuchowe, smakowe, dotykowe, proprioceptywne (czucie głębokie), przedsionkowe (zmysł równowagi). Jeżeli płyną one bez zakłóceń, nie jesteśmy nawet świadomi zachodzących w nas procesów, które mają przecież bardzo ważny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie, jak rozwój mowy, planowanie ruchu, napięcie mięśniowe, postawa bądź percepcja wzrokowa.

Trzy podstawowe układy (przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy) współpracują ze sobą oraz z innymi układami sensorycznymi – słuchowym, wzrokowym, smakowo-zapachowym. Jeśli współpraca ich nie jest zakłócona, dziecko funkcjonuje w środowisku prawidłowo.

Ważne!

Dzięki integracji sensorycznej dzieci są w stanie uczyć się, poruszać się, komunikować i wchodzić w interakcje z innymi ludźmi.

Jak rozpoznać zaburzenia przetwarzania sensorycznego?

Rozpoznawanie i wspieranie dzieci z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego (ZPS) to proces wymagający zaangażowania, wiedzy i współpracy wielu specjalistów. Pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznych odgrywają kluczową rolę w tym procesie, pomagając dzieciom lepiej funkcjonować i rozwijać się w codziennym życiu.

Pierwszym krokiem w rozpoznawaniu zaburzeń przetwarzania sensorycznego jest dokładna obserwacja zachowań dziecka oraz szczegółowy wywiad z jego rodzicami/opiekunami. Wywiad ten pozwala na zebranie informacji o rozwoju i identyfikację potencjalnych trudności sensorycznych. Można tu wskazać szereg pytań, jakie pracownik poradni pedagogiczno-psychologicznej powinien omówić z rodzicami/opiekunami. Przykładowo są to choćby pytania o przebieg ciąży i porodu. Zwrócić trzeba szczególną uwagę, czy występowały jakieś komplikacje, infekcje, czy poród był przez cesarskie cięcie, czy naturalny, czy dziecko urodziło się jako wcześniak.