STAN PRAWNY NA 9 MAJA 2025

Nauczyciele, podobnie jak inni pracownicy, podlegają okresowym badaniom lekarskim. Mają one zapewnić, że nauczyciel spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. W jakim trybie i na podstawie jakich przepisów przeprowadzane są badania okresowe nauczycieli?

Do podstawowych obowiązków pracowników (w tym nauczycieli) należy konieczność poddania się m.in. okresowym badaniom lekarskim i stosowania się do wskazań lekarskich (art. 211 pkt 5 Kodeksu pracy). Natomiast pracodawca nie powinien dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie – dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego może być przyczyną późniejszego wypadku przy pracy.

W Wyroku SN z dnia 22 czerwca 2015 r. (I PK 235/14) sąd wskazał, że dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do wykonywania pracy na określonym stanowisku obciąża pracodawcę ryzykiem, że nawet zwykłe czynności wykonywane w zwykłych warunkach zatrudnienia przez pracownika o zmniejszonej sprawności organizmu mogą być – w okolicznościach konkretnej sprawy – uznane za podjęte przy użyciu nadmiernego dla tego pracownika wysiłku, co może prowadzić ostatecznie do konkluzji, że za przyczynę zewnętrzną takiego wypadku przy pracy może zostać uznany ten wysiłek.

Ważne!
Okresowe badania lekarskie powinny być przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Badania powinny zostać przeprowadzone na koszt pracodawcy, natomiast podstawą ich przeprowadzenia jest wydawane przez pracodawcę skierowanie.

Skierowanie na badania okresowe

Badania okresowe nauczycieli przeprowadzane są na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie powinno zostać wydane w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje kierowany na badania nauczyciel. Wystawiając skierowanie, należy korzystać ze wzoru określonego w załączniku nr 3a do Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (dalej: Rozporządzenie). Co do zasady skierowanie powinno zawierać:

1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane (badanie okresowe),

2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,

3) w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,

4) opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

Wykaz powyższych czynników został określony w załączniku nr 1 do Rozporządzenia – wśród „innych czynników” warto zwłaszcza pamiętać o wskazaniu pracy wymagającej stałego i nadmiernego wysiłku głosowego, a także pracy przy obsłudze monitorów ekranowych.

Zakres badań okresowych

Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych, w tym okresowych, określają wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stanowiące załącznik nr 1 do ww. Rozporządzenia