Projekt nowelizacji Karty nauczyciela

STAN PRAWNY NA 18 KWIETNIA 2025

Trwają prace legislacyjne nad nowelizacją Karty nauczyciela. Proponowane zmiany mają zapewnić nauczycielom korzystniejsze rozwiązania w zakresie warunków zatrudnienia. Projekt nowelizacji ma szeroki zakres i obejmuje m.in. sposób wynagradzania, czas pracy czy ochronę stosunku pracy nauczycieli. Przewidywany termin wejścia w życie w przypadku większości nowych rozwiązań to 1 września 2025 r.

Zatrudnianie nauczyciela początkującego

W celu zwiększenia atrakcyjności zawodu nauczyciela, zwłaszcza dla młodych absolwentów studiów wyższych, rozważających podjęcie pracy w tym zawodzie, proponuje się wprowadzenie zmian dotyczących zatrudniania nauczycieli początkujących. Stosunek pracy z nauczycielem początkującym, posiadającym wymagane kwalifikacje, będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony – na jeden rok szkolny (aktualnie jest on zawierany na dwa lata szkolne). Celem tej zmiany ma być zachęcenie młodych absolwentów do wyboru zawodu nauczyciela poprzez stworzenie możliwości wcześniejszej niż dotychczas stabilizacji zatrudnienia.

Stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony będzie nawiązywany z nauczycielem, który spełnia łącznie następujące warunki:

nie posiada stopnia awansu zawodowego,
posiada wymagane kwalifikacje,
legitymuje się co najmniej 11-miesięcznym stażem pracy w przedszkolu,
uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy.

Ważne! Nawiązanie stosunku pracy na czas nieokreślony nastąpi od kolejnego roku szkolnego, następującego po roku szkolnym, w którym nauczyciel spełnił powyższe warunki dotyczące stażu pracy i oceny.

Z uwagi na powiązanie zasad zatrudniania nauczycieli początkujących z przepisami dotyczącymi awansu zawodowego oraz oceny pracy nauczycieli, konieczne jest dokonanie odpowiednich zmian także w tym zakresie. Zatrudnienie nauczyciela początkującego na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony będzie poprzedzone weryfikacją jego umiejętności praktycznych. Ocena pracy – zgodnie z nowym brzmieniem art. 6a ust. 1da Karty nauczyciela – będzie dokonywana po upływie co najmniej 8 miesięcy przygotowania do zawodu nauczyciela, jednak nie później niż w 11. miesiącu tego przygotowania. W przypadku zmiany miejsca zatrudnienia przez nauczyciela w ciągu pierwszych 8 miesięcy przygotowania ocena będzie dokonywana po upływie 3 miesięcy pracy w nowym przedszkolu, jednak nie wcześniej niż po 8 miesiącach i nie później niż w 12. miesiącu przygotowania do zawodu nauczyciela. Przed dokonaniem oceny pracy nauczyciel będzie zobowiązany przeprowadzić co najmniej jedną godzinę zajęć w obecności:

dyrektora przedszkola,
mentora,
doradcy metodycznego, nauczyciela konsultanta, przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub nauczyciela dyplomowanego uczącego tego samego przedmiotu bądź prowadzącego ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tym samym lub innym przedszkolu.

Powyższe zmiany wejdą w życie 1 września 2025 r.

W art. 7–10 projektu nowelizacji przewiduje się przepisy przejściowe. W przypadku nauczycieli, którzy rozpoczęli przygotowanie do zawodu nauczyciela przed 1 września 2025 r., stosowane będą dotychczasowe przepisy art. 6a ust. 1da i 1db KN. W odniesieniu do sytuacji, o której mowa w art. 6a ust. 1db KN w dotychczasowym brzmieniu, proponuje się, aby ocena pracy była dokonywana w terminie nie dłuższym niż 30 dni roboczych od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Ważne! Dyrektor przedszkola będzie dokonywał oceny pracy nauczyciela w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. Nauczyciel rozpoczynający przygotowanie przed 1 września 2025 r. kontynuować je będzie na podstawie dotychczasowych przepisów.

W przypadku nauczycieli początkujących, którzy rozpoczęli przygotowanie przed wskazaną datą, stosowane będą przepisy art. 10 ust. 2–3a KN w dotychczasowym brzmieniu. Jednocześnie dodawany art. 10 ust. 3aa KN nie będzie miał w ich przypadku zastosowania. Stosunek pracy z takimi nauczycielami będzie mógł być nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony po spełnieniu warunków: co najmniej dwuletniego stażu pracy w przedszkolu oraz uzyskania co najmniej dobrej oceny pracy dokonanej w drugim roku przygotowania do zawodu nauczyciela.

Wzmocnienie roli mentora

W obecnym stanie prawnym do zadań mentora należą w szczególności umożliwienie nauczycielowi obserwacji prowadzonych przez niego zajęć oraz ich omawianie. W praktyce jednak zwraca się uwagę na fakt, że brak określonego minimalnego wymiaru tych działań skutkuje niewystarczającym wsparciem udzielanym nauczycielom początkującym. W związku z tym proponuje się doprecyzowanie obowiązków mentora, określonych w art. 9ca ust. 12 pkt 4 i 5 KN. Zgodnie z proponowaną zmianą do zadań mentora należeć będą w szczególności:

umożliwienie nauczycielowi obserwacji prowadzonych przez siebie zajęć oraz ich omawianie w wymiarze:
- co najmniej jednej godziny w miesiącu w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela,
- co najmniej czterech godzin w każdym kolejnym roku przygotowania do zawodu nauczyciela;
obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela, w tym zajęć, o których mowa w art. 9fa ust. 1 i 5 KN, oraz ich omawianie w wymiarze:
- co najmniej jednej godziny w miesiącu w pierwszym roku przygotowania do zawodu nauczyciela,
- co najmniej czterech godzin w każdym kolejnym roku przygotowania do zawodu nauczyciela.

Ważne! Mentor będzie wchodził w skład komisji, o której mowa w art. 9fa ust. 5 KN. W obecności tej komisji, w ostatnim roku przygotowania do zawodu nauczyciela, nauczyciel, który uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie zobowiązany przeprowadzić zajęcia w wymiarze jednej godziny.

Zmiany w opisanym zakresie wejdą w życie 1 września 2025 r. Według art. 9 projektu nowelizacji nauczyciel, który rozpoczął przygotowanie do zawodu przed 1 września 2025 r., kontynuować je będzie na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych.

Doprecyzowanie uzasadnienia oceny pracy nauczyciela

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami karta oceny pracy nauczyciela zawiera m.in. uzasadnienie oceny pracy (art. 6a ust. 8a pkt 9 KN). Nie wskazuje się jednak, co powinno zawierać takie uzasadnienie. W związku z tym omawiana nowelizacja zakłada doprecyzowanie tego przepisu przez wskazanie, że uzasadnienie oceny pracy powinno zawierać argumentację dokonanej oceny poziomu spełnienia każdego kryterium oceny pracy, które miało zastosowanie do oceny pracy tego nauczyciela.

Zmiany w opisanym zakresie wejdą w życie 1 września 2025 r., jednak do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r., będzie stosować się przepisy dotychczasowe (art. 7 projektu nowelizacji).

Dłuższy termin na dokonanie oceny pracy przy zmianie zatrudnienia

W obecnym stanie prawnym w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela dyrektor przedszkola dokonuje oceny pracy nauczyciela za okres dotychczasowego przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni odpowiednio od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (art. 6a ust. 1db KN). Analogiczny termin obowiązuje w przypadku dokonywania oceny pracy nauczyciela, któremu udzielono w trakcie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela urlopu bezpłatnego, o którym mowa w art. 17 ust. 2a KN. Podobnie jest w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy oraz przeniesienia do innego przedszkola nauczyciela mianowanego (art. 6a ust. 1df KN). W praktyce zwraca się jednak uwagę na fakt, że termin 21 dni na dokonanie oceny pracy w ww. przypadkach jest zbyt krótki, w związku z czym omawiana nowelizacja zakłada jego wydłużenie do 30 dni roboczych.

Powyższa zmiana ma wejść w życie od 1 września 2025 r., przy czym w przypadku postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r., zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe (a więc termin na dokonanie oceny pracy będzie wówczas wynosił 21 dni – art. 7 projektu nowelizacji).

Ocena pracy nauczyciela a późniejsze rozwiązanie stosunku pracy

Obecnie obowiązujące przepisy zakładają, że w przypadku gdy w trakcie odbywania przygotowania dojdzie do rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy albo nauczycielowi zostanie udzielony urlop bezpłatny, o którym mowa w art. 17 ust. 2a KN, konieczne jest dokonanie oceny pracy takiego nauczyciela (art. 6a ust. 1db i 1dc KN). W praktyce może to doprowadzić do sytuacji, gdy w stosunku do tego samego nauczyciela dwukrotnie jest dokonywana ocena pracy w krótkim odstępie czasu (jeżeli przed rozwiązaniem stosunku pracy miał już dokonaną ocenę pracy). W związku z tym omawiana nowelizacja zakłada wprowadzenie reguły, na podstawie której, jeżeli nauczyciel miał dokonaną ocenę pracy w okresie ostatnich trzech miesięcy, ocena ta będzie uważana za ocenę pracy, o której mowa odpowiednio w art. 6a ust. 1db, 1dc, 1df lub 1dg KN.

Ocena pracy nauczyciela zajmującego wcześniej stanowisko dyrektora

Stosownie do art. 6a ust. 1de KN oceny pracy nauczyciela mianowanego, który zamierza ubiegać się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego, dokonuje się za okres ostatnich trzech lat pracy przed dokonaniem tej oceny. Do okresu tego nie wlicza się usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy trwającej dłużej niż trzy miesiące. Gdy w tym okresie nauczyciel, przed podjęciem pracy w przedszkolu, był nauczycielem, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1b i 1c oraz art. 9ca ust. 10 KN, oceny pracy dokonuje się za okres pracy w przedszkolu, przy czym okres ten nie może być krótszy niż dziewięć miesięcy.

W odniesieniu do powyższego przepisu zgłaszane są zastrzeżenia związane z trudnościami w dokonaniu oceny pracy nauczyciela, który w części trzyletniego okresu podlegającego ocenie zajmował stanowisko dyrektora przedszkola, czasowo wykonywał obowiązki dyrektora przedszkola lub wykonywał je w zastępstwie przez co najmniej sześć miesięcy, natomiast w pozostałej części realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela. W związku z powyższym proponuje się wprowadzenie rozwiązania analogicznego do tego, które dotyczy nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1b i 1c oraz art. 9ca ust. 10 KN. Jeżeli zatem w trzyletnim okresie podlegającym ocenie nauczyciel:

zajmował stanowisko dyrektora przedszkola,
czasowo wykonywał obowiązki dyrektora przedszkola,
wykonywał w zastępstwie obowiązki dyrektora przedszkola przez okres co najmniej sześciu miesięcy,

a w dniu dokonania oceny pracy nie pełni już żadnej z powyższych funkcji, to oceny pracy dokonuje się za okres na stanowisku nauczyciela, jednak nie krótszy niż dziewięć miesięcy.

Ważne! Jeżeli w trzyletnim okresie podlegającym ocenie dyrektor przedszkola, nauczyciel czasowo pełniący obowiązki dyrektora przedszkola lub nauczyciel pełniący je w zastępstwie przez co najmniej sześć miesięcy, przed objęciem tych obowiązków realizował wyłącznie obowiązki nauczyciela, to oceny pracy dokonuje się za okres pełnienia funkcji dyrektora przedszkola lub pełnienia obowiązków dyrektora przedszkola (czasowo lub w zastępstwie), jednak również nie krótszy niż dziewięć miesięcy.

Zmiany w powyższym zakresie wejdą w życie 1 września 2025 r., jednak zgodnie z art. 7 projektu nowelizacji do postępowań w sprawie oceny pracy nauczyciela, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2025 r., zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe.

Odbywanie przygotowania do zawodu nauczyciela w przedszkolu wskazanym jako podstawowe miejsce zatrudnienia

Przepis art. 22 ust. 4 KN w obecnym brzmieniu wskazuje, że w przypadku nauczyciela początkującego zatrudnionego w kilku przedszkolach, który w żadnej z tych placówek nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, jednak łącznie wymiar jego zajęć stanowi co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć dla danego stanowiska, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wyznacza dyrektora przedszkola, który wykonuje czynności związane z przygotowaniem do zawodu nauczyciela, w tym powołuje mentora, dokonuje oceny pracy nauczyciela, o której mowa w art. 6a ust. 1da–1dd KN, oraz wskazuje nauczycielowi właściwy organ do złożenia wniosku o podjęcie odpowiednio postępowania egzaminacyjnego lub postępowania kwalifikacyjnego.