STAN PRAWNY NA 2 KWIETNIA 2025

Powszechnie wiadomo, że w trakcie lekcji opiekę nad uczniami sprawuje nauczyciel prowadzący zajęcia. Często zdarzają się jednak sytuacje, w których opiekun klasy musi opuścić salę lekcyjną. Jakie konsekwencje mogą spotkać nauczyciela za pozostawienie klasy bez opieki?

Zadania szkoły i obowiązki nauczyciela

Opiekuńcza funkcja szkoły, obok nauczania i wychowania, jest podstawowym zadaniem realizowanym przez jednostkę organizacyjną systemu oświaty. Zadanie to musi być realizowane przez pracowników szkoły, co znajduje odzwierciedlenie w treści art. 6 Karty nauczyciela, czyli regulacji określającej podstawowe obowiązki nauczycieli. Zgodnie z tym przepisem zobowiązani są oni:

1. rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
2. wspierać każdego ucznia w jego rozwoju,
3. dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego,
4. doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły,
5. kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
6. dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Jest to więc regulacja wskazująca wyraźnie, że to właśnie do pedagogów należy realizowanie funkcji opiekuńczej szkoły.

Uprawniony opiekun klasy

Oczywiście od zasady, że to wyłącznie nauczyciele sprawują zadania opiekuńcze, można znaleźć wyjątki. Przykład stanowi m.in. regulacja art. 15 ust. 2 Prawa oświatowego, zgodnie z którą w uzasadnionych przypadkach w szkole publicznej może zostać zatrudniona osoba niebędąca nauczycielem, posiadająca przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć. Musi się to jednak odbyć za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej – ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Według ust. 3 przywołanej regulacji takiego pracownika zatrudnia się na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Należy pamiętać przy tym o odpowiednim zastosowaniu przepisów dotyczących tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć edukacyjnych nauczycieli oraz ustaleniu wynagrodzenia nie wyższego niż 184 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.

Osoba taka nie jest zatem nauczycielem, ale została uprawniona do prowadzenia zajęć, czyli również do realizacji funkcji opiekuńczej. Można zatem wskazać, że Prawo oświatowe przewiduje istnienie kategorii pracowników, którzy nie posiadają formalnego statusu pedagoga, ale jednocześnie zostali prawnie upoważnieni do sprawowania opieki nad uczniami.

Czy można opuścić klasę?