Codzienne życie dziecka z zespołem Tourette’a jest ogromnym wyzwaniem, ponieważ normy społeczne nie uznają zachowań będących objawem tego zaburzenia. Dlatego tak istotna jest postawa dorosłych w otoczeniu dziecka. Chcąc pomóc takiemu uczniowi, należy nie tylko zapewnić mu wsparcie, ale również skupić się na pozostałych członkach szkolnej społeczności i wspierać ich w rozwijaniu empatii, tolerancji, akceptacji oraz świadomości na temat zespołu zaburzeń ruchowych.

Lata badań pokazały, że zespół Tourette’a nie jest warunkowany miejscem zamieszkania, pochodzeniem czy klasą społeczną. Zaburzenie to dotyka 1 proc. populacji, cztery razy częściej pojawia się wśród mężczyzn niż wśród kobiet.

Zespół Tourette’a – krótki zarys

Zespół zaburzeń ruchowych, cechujący się tikami, niekontrolowanymi, nagłymi, przerywanymi ruchami i wydawaniem mimowolnych dźwięków został po raz pierwszy opisany w 1884 r. i nazwany od nazwiska autora tego opisu – zespołem Gillesa de la Tourette’a (GTS, Gilles de la Tourette syndrome). Jest to wrodzone zaburzenie neurologiczne. Jego początki obserwuje się u dzieci w wieku od 2. do 15. roku życia, najczęściej w okolicach 7.–8. urodzin. Duże nasilenie objawów zaburzenia występuje w okresie dojrzewania.

Ważne!
Tiki to gwałtowne, szybkie, nawracające i nierytmiczne ruchy (tiki ruchowe) lub wokalizacje (tiki głosowe).

Samo rozpoznanie zaburzenia może być utrudnione, ponieważ na początku bardzo często towarzyszy mu pojedynczy objaw. Po jakimś czasie ten tik zmienia miejsce lub też rodzaj. Kolejnym objawem, który może uśpić czujność rodziców lub nauczycieli, jest występowanie tików wieloogniskowych – zarówno ruchowych, jak i wokalnych. Ich dyskretny charakter powoduje, że są one trudne do zdiagnozowania i wydają się być czymś zupełnie naturalnym. Kto w oblizywaniu warg przez dziecko lub w odgarnianiu włosów doszukuje się zaburzenia? Zdarza się jednak, że nasilona częstotliwość tików może wzbudzić niepokój.

Kichanie, kasłanie, pochrząkiwanie przez większość ludzi uznawane są za objawy przeziębienia, infekcji, choroby. Natomiast u osób z zespołem Tourette’a zdarza się, że to nie dolegliwości ze strony dróg oddechowych powodują tego typu symptomy, a potrzeba rozładowania napięcia poprzez tiki.

Przyjmuje się, że do dwóch lat od wystąpienia tików ruchowych pojawiają się wokalizacje, które zazwyczaj charakteryzują się prostym typem, rzadkim zjawiskiem jest występowanie na tym etapie wokalizacji złożonych (np. koprolalii). Charakterystyczna dla tego okresu jest też zmienność objawów. Zanim młody człowiek osiągnie pełnoletniość obserwuje się u niego stabilizację objawów, czasami mogą one całkowicie ustąpić, co nie oznacza, że zaburzenia nie ma, w większości przypadków w dorosłym życiu intensyfikacja objawów jest tak ogromna, że szanse na ich wyleczenie są nikłe.

Ważne!
Czasami zachowanie ucznia z zespołem Touretta’a zostaje błędnie ocenione jako przejaw buntu, braku przestrzegania norm i zasad, nieprzystosowania się czy nawet przejaw zachowań prowokacyjnych. Warto podkreślić, że zachowania te niemal zawsze oznaczają różnego rodzaju trudności, z którymi mierzy się uczeń.

Rodzaje tików

Tiki mogą być klasyfikowane ze względu na rodzaj, stopień złożoności, umiejscowienie, ich liczbę, czas trwania, częstość występowania i nasilenie. Poniżej prezentujemy tabelę z rodzajami tików. Warto zauważyć, że niektóre z nich mogą na pierwszy rzut oka nie przypominać tików, nie kojarzyć się z nimi. Tabelkę opracowano na podstawie publikacji Postępowania w tikach i zespole Gillesa de la Tourette’a – rekomendacje grupy ekspertów.