STAN PRAWNY NA 6 MARCA 2025
Ustalenie zakresu stosowania przepisów Kodeksu pracy i Karty nauczyciela do pedagogów jest zawsze problematyczne z uwagi na sposób, w jaki Karta odsyła do stosowania przepisów ogólnych prawa pracy, czyli właśnie do regulacji kodeksowych, oraz ze względu na sposób, w jaki określa ona, które regulacje należy stosować w przedszkolach publicznych, a które w jednostkach niepublicznych.
Regulacją odsyłającą do stosowania ogólnych przepisów prawa pracy jest art. 91c KN, zgodnie z którym w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. Taki sposób zredagowania przepisu jest dosyć kłopotliwy, otwiera bowiem drogę do bardzo różnych interpretacji. Przede wszystkim zaś oznacza – co wymaga szczególnego podkreślenia – że Kodeks pracy można stosować do nauczycieli w tych sprawach, które nie zostały uregulowane w Karcie nauczyciela w sposób pełny. Stąd pojawia się pytanie: jak ocenić pełnię uregulowania?
Uznaje się dosyć powszechnie – posłużmy się takim oto przykładem – że regulacje dotyczące nauczycielskich urlopów są uregulowane w Karcie w sposób pełny i – co więcej – inaczej niż w Kodeksie pracy. Na pierwszy rzut oka jest to prawda – nauczyciele jednostek feryjnych mają inny wymiar urlopu niż pracownicy zatrudnieni wyłącznie na podstawie Kodeksu pracy, a ponadto nie mogą wybrać terminu, w którym chcieliby skorzystać z urlopu, i nie dysponują prawem do urlopu na żądanie. Jeżeli jednak zawęzimy pole porównawcze i zwrócimy uwagę na regulacje dotyczące nauczycieli przedszkoli, to znajdziemy więcej punktów stycznych z regulacjami urlopowymi zawartymi w Kodeksie. Inny jest co prawda wymiar urlopu należnego pracownikowi (35 dni zamiast 26 lub 20 w zależności od stażu pracy), jednocześnie jednak nauczyciele przedszkoli, tak jak pracownicy zatrudnieni wyłącznie na podstawie Kodeksu pracy, mają prawo do urlopu na żądanie, a w dodatku terminy urlopów ustala się dla nich w planie urlopów. Zbieżności jest więcej, a przy tym można wymienić takie normy, które nie znajdują się w Karcie nauczyciela, lecz w Kodeksie pracy, a które mają bezpośrednie zastosowanie do nauczycieli przedszkoli zatrudnionych na podstawie Karty. Tego rodzaju regulacją będzie np. art. 1553 § 1 k.p., stosownie do którego przy ustalaniu proporcjonalnego wymiaru urlopu niepełny dzień zaokrągla się w górę do pełnego dnia urlopu. Podobnie będzie z art. 161 k.p., który mówi, że pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo, a wreszcie także art. 162 k.p. – na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części.
Przykładów można podać oczywiście więcej, a dotyczą one m.in. zasad tworzenia planów urlopów, przesuwania urlopu na inny termin oraz procedury odwoływania z urlopu. Jeśli więc w przypadku regulacji Karty nauczyciela, uważanej częstokroć za kompletną, można wykazać bez większego wysiłku, że kompletna nie jest, to pojawia się pokusa potraktowania w ten sam sposób jednego z ważniejszych przepisów, czyli art. 75 i nast. KN, dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej. Jak wskazuje art. 91b ust. 2 pkt 1 KN, przepisy art. 75–85z, czyli te, które dotyczą odpowiedzialności dyscyplinarnej, stosuje się do nauczycieli bez względu na wymiar zatrudnienia, w tym również do nauczycieli przedszkoli niepublicznych.
Gdyby uznać tę regulację za kompletną, to oznaczałoby to, że nie ma absolutnie żadnych podstaw do sięgania w tej tematyce po regulacje Kodeksu pracy. Chęć sięgania po nie mimo wszystko się pojawia, ponieważ z zasadami odpowiedzialności dyscyplinarnej sformułowanymi w Karcie nauczyciela jest poważny kłopot, mianowicie – dyrektor nie może nakładać kar dyscyplinarnych samodzielnie. Katalog kar dyscyplinarnych, które mogą być nałożone na nauczyciela, został ustalony w art. 76 ust. 1 KN i są to:
- nagana z ostrzeżeniem,
- zwolnienie z pracy,
- zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela w okresie trzech lat od ukarania,
