Zobacz, ile w Tobie jest dobrego… – nie zawsze to takie proste. Doskonalenie uczniów w dostrzeganiu pozytywnych cech w sobie – ale też w innych – jest dobrym sposobem wzmacniania poczucia wartości u dzieci i uczenia ich tworzenia pozytywnych relacji z innymi. Jak to jednak robić skutecznie? Prezentujemy kilka podpowiedzi w oparciu m.in. o zasady otwartej komunikacji i praktykę wdzięczności. Przedstawiamy także propozycje pomocnych narzędzi.
Otwarta komunikacja może być istotnym czynnikiem wspierającym dzieci w dostrzeganiu pozytywnych cech w sobie. Polega ona na swobodnym wyrażaniu swoich uczuć, myśli, przekonań – z uwzględnieniem potrzeb drugiej strony. Częścią takiej komunikacji jest umiejętność otwierania się na drugą osobę, uważnego słuchania, powstrzymania się od ocen i komentarzy, przyjmowania tego, co słyszymy, z zaciekawieniem, nawet jeśli ma się odmienne zdanie.
Zasady otwartej komunikacji
Wyrażanie i nazywanie swoich pozytywnych cech otwarcie może modelować podobną postawę u dzieci i działać wzmacniająco na poczucie ich wartości. Chcąc, aby dzieci i młodzież wyrażali pozytywne komunikaty o sobie, warto, aby dorośli poświęcili chwilę na refleksję, czy sami też to robią. Przed wprowadzeniem zasad otwartej komunikacji rodzice i nauczyciele też muszą je dobrze znać i stosować. Prezentujemy kilka najważniejszych reguł:
- Próbuj być otwarta/otwarty, gdy mówisz bądź słuchasz innych. Wiele rzeczy zależy od tego, czy ludzie się ze sobą efektywnie komunikują. A do tego niezbędna jest otwarta postawa.
- Nie bój się wyrażać swojego zdania. Mamy prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – tak długo, dopóki nie ranimy innych.
- Skup się na tym, co mówią i robią inni – i staraj się zrozumieć, co wtedy czują. Niezależnie od tego, jak bardzo jesteśmy pewni trafności wyobrażeń na temat tego, co dzieje się „w środku” drugiej osoby, próbujmy sprawdzać swoje domysły i sądy. Istnieją sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób wydaje się niejasna – jesteśmy jednak uprawnieni do przedyskutowania jej z drugą osobą.
- Nie zmuszaj innych do przyznawania ci racji. Nie zawsze wszyscy muszą się z nami zgadzać. Mamy prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajemy, że oni mają prawo nam odmówić.
Źródło problemów
Niektóre osoby mogą mieć trudności z wyrażaniem pozytywnych cech i uczuć. Jedni tak mają w stosunku do wszystkich ludzi, bez względu na ich usposobienie, a inni doznają tej trudności wobec szczególnych grup (kobiet, mężczyzn, osób będących autorytetami, młodszych, starszych od siebie lub rówieśników). Takie problemy mogą mieć swoje źródło w dzieciństwie – najczęściej było tak, że ktoś bliski i ważny dla dziecka nie umiał albo nie chciał przyjmować pozytywnych cech i uczuć, a tym samym nieświadomie uczył, że się ich nie wyraża – że lepiej zatrzymać w sobie odruch podzielenia się tym, co dobre, przyjemne i pozytywne.
Niekiedy jednak wspomniane trudności to efekt uwierzenia w następujące stwierdzenia:
- „Nie warto mówić komplementów i dzielić się pozytywnymi uczuciami, bo osoba, do której się to czuje, i tak o tym wie, wyczuwa to intuicyjnie, albo już raz się jej o tym powiedziało”,
- „Uczucia pozytywne są delikatne i kruche, a jeśli będzie mówiło się o nich często i głośno, to znikną – przyjemne i pozytywne uczucia najlepiej wzrastają w milczeniu”,
