STAN PRAWNY NA 27 STYCZNIA 2025

Sytuacja prawna nauczycieli różni się w zależności od tego, czy są zatrudnieni w jednostkach publicznych, czy niepublicznych. Decydujący jest przede wszystkim zakres objęcia nauczycieli z poszczególnych typów przedszkoli zapisami Karty nauczyciela. Z pewnością wynikające z tego aktu prawnego przywileje dla wielu mogą stanowić zachętę przy wyborze placówki publicznej jako miejsca zatrudnienia, z kolei bardziej elastyczne warunki pracy w przedszkolach niepublicznych mogą owocować wyższymi wynagrodzeniami.

Zakres stosowania Karty nauczyciela w przedszkolach niepublicznych

Porównując sytuację prawną nauczycieli zatrudnionych w placówkach publicznych i niepublicznych, należy w pierwszej kolejności wskazać przepis, który określa zakres regulacji Karty nauczyciela odnoszących się również do nauczycieli w przedszkolach niepublicznych. Otóż o stosowaniu treści zamieszczonych w tym akcie prawnym w niepublicznych przedszkolach przesądza zapis art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b KN. Wskazuje on, że Karcie nauczyciela podlegają w zakresie określonym ustawą nauczyciele zatrudnieni w ww. jednostkach oświaty. Zakres zastosowania wobec powyższej grupy przepisów Karty został z kolei określony w art. 91b ust. 2 KN. Szczegółowo wskazano w nim, jakie przepisy tej ustawy będą odnosiły się do omawianej grupy nauczycieli.

W przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach publicznych zastosowanie znajduje co do zasady cała Karta nauczyciela (z pewnymi wyjątkami, np. dotyczącymi nauczycieli zatrudnionych w publicznych przedszkolach, ale prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego).

Podstawowe obowiązki nauczyciela

Zarówno w publicznych, jak i niepublicznych jednostkach oświaty obowiązuje regulacja prawna art. 6 KN określająca podstawowe obowiązki nauczyciela. Co więcej, przepis ten ma zastosowanie do nauczycieli bez względu na ich wymiar zatrudnienia. Wskazano w nim, że nauczyciel jest zobowiązany:

• rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami przedszkola: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole,
• wspierać każdego ucznia w jego rozwoju,
• dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego,
• doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami przedszkola,
• kształcić i wychowywać dzieci w umiłowaniu ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
• dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Warto pamiętać, że uchybienie powyższym obowiązkom może być przesłanką do ewentualnego pociągnięcia nauczyciela do odpowiedzialności dyscyplinarnej (również w niepublicznych jednostkach oświaty).

Ocena pracy nauczyciela

Kolejnym istotnym przepisem obowiązującym zarówno w przypadku nauczycieli zatrudnionych w publicznych, jak i niepublicznych przedszkolach jest ten dotyczący oceny pracy. Co więcej, przepis ten znajdzie zastosowanie do wszystkich nauczycieli – bez względu na ich wymiar zatrudnienia.

Podstawowe zasady przeprowadzania oceny pracy nauczyciela zawarto w art. 6a KN. Zgodnie z nim praca nauczyciela podlega ocenie. Może być ona dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej, z inicjatywy dyrektora przedszkola lub na wniosek:

• nauczyciela,
• organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
• organu prowadzącego przedszkole,
• rady przedszkola,
• rady rodziców.

Warto wskazać, że zgodnie z art. 6a ust. 1e KN ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 KN (tj. podstawowych obowiązków nauczyciela) i art. 42 ust. 2 KN (dotyczącego zadań realizowanych w ramach obowiązującego czasu pracy przez nauczyciela zatrudnionego w przedszkolu publicznym prowadzonym przez JST) oraz w art. 5 Prawa oświatowego (mówiącym o obowiązku kierowania się przez nauczyciela dobrem uczniów w prowadzonych działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych) w zakresie wszystkich obszarów działalności przedszkola. Jednakże, biorąc pod uwagę treść art. 91b KN, zgodnie z którą w przypadku nauczycieli zatrudnionych w niepublicznych przedszkolach nie znajduje zastosowania art. 42 KN, podczas dokonywania oceny ich pracy należy brać pod uwagę wyłącznie stopień realizacji obowiązków określonych w art. 6 KN oraz art. 5 Prawa oświatowego.

Ponieważ w przypadku omawianej grupy nauczycieli przepis art. 6a KN znajduje zastosowanie w całości, wspomniane przedszkola niepubliczne powinny w trakcie dokonywania oceny pracy nauczycieli stosować przepisy Rozporządzenia MEiN z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli.

Wymagania kwalifikacyjne stawiane nauczycielom

Niezależnie od wymiaru czasu pracy nauczyciele zatrudniani w niepublicznych jednostkach oświaty powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne określone dla nauczycieli jednostek publicznych, o których mowa w art. 9 KN. Zgodnie z tym przepisem stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

• posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje,
• przestrzega podstawowych zasad moralnych,
• spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.

Ponadto nauczyciele zatrudnieni w niepublicznych placówkach powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne, o których mowa w Rozporządzeniu MEiN z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Określa ono:

• szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów przedszkoli,
• warunki uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języków obcych,
• wykaz egzaminów, poprzez które uzyskuje się kwalifikacje do nauczania języków obcych,
• placówki i wypadki, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.

Legitymacja służbowa