STAN PRAWNY NA 12 GRUDNIA 2024

Prawo oświatowe przewiduje możliwość przeniesienia ucznia do innej szkoły w kilku przypadkach. Przede wszystkim może być to zmiana szkoły na wniosek rodziców ucznia. Przeniesienie może wynikać również ze skreślenia z listy uczniów. Jakie przepisy i procedury obowiązują w obu tych przypadkach?

Skreślenie z listy uczniów z powodu przewinienia

W przypadku skreślenia ucznia z listy z powodu negatywnych zdarzeń, których powodem był sam uczeń, zastosowanie ma art. 68 ust. 2 i 3 Ustawy prawo oświatowe. Zgodnie z ust. 2 dyrektor szkoły lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego.

Ważne:
Przypadki, w których może nastąpić skreślenie ucznia z listy, określa statut danej szkoły, a organy szkoły mają pewną swobodę w ustaleniu tej listy. Nie ulega jednak wątpliwości, że skreślenie z listy jest dla ucznia karą najdalej idącą, a zatem powinno być konsekwencją jego najpoważniejszych przewinień.

Przykładowo statut może przewidywać, że uczeń zostanie skreślony w razie:

• naruszenia nietykalności cielesnej innych osób (uczniów lub pracowników szkoły),
• spożywania na terenie szkoły środków odurzających lub psychotropowych, alkoholu i przebywania na terenie szkoły pod wpływem tych substancji,
• fałszowania podpisów i dokumentów,
• umyślnego dewastowania mienia szkoły.

Zgodnie jednak z ust. 3 przepis dotyczący skreślenia z listy nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnionych przypadkach uczeń ten, na wniosek dyrektora szkoły, może zostać przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły. Ucznia objętego obowiązkiem szkolnym nie skreśla się zatem z listy, można jedynie wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie takiego ucznia do innej szkoły. 

Czy identyczne zasady obowiązują w tym zakresie w szkołach publicznych i niepublicznych?

Można tu wprowadzić pewne rozróżnienie z uwagi na fakt, że regulacja art. 68 Prawa oświatowego znajduje się w rozdziale 3 tego aktu, zatytułowanym „Zarządzanie szkołami i placówkami publicznymi”. Oznacza to, że stosowanie poszczególnych regulacji tego rozdziału do szkół niepublicznych może mieć miejsce wówczas, gdy wymagają tego regulacje Prawa oświatowego.

Wyjątek stanowi jednak zakaz skreślania z listy ucznia realizującego obowiązek szkolny. Dodatkowo można tu przytoczyć art. 172 ust. 2 pkt 5 Prawa oświatowego, według którego statut szkoły określa „(…) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły lub placówki, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw uczniów”. Przepis ten stosujemy do wszystkich szkół niepublicznych.

Można też przywołać tu postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 listopada 2019 r. (I OSK 1681/19), w którym sąd ten orzekł, że „(…) skreślenie ucznia z listy uczniów szkoły niepublicznej następuje w drodze decyzji administracyjnej podjętej na podstawie Statutu szkoły. Niewątpliwie bowiem decyzja ma wpływ na realizację obowiązku szkolnego”.

Sąd wskazał w tym orzeczeniu na art. 36 ust. 8 Prawa oświatowego, stosownie do którego obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej publicznej albo niepublicznej. Skreślenie ucznia z listy w szkole niepublicznej nie spowoduje zatem, że uczeń ten będzie narażony na brak możliwości realizowania obowiązku szkolnego, bowiem zawsze jest przypisany do swojej szkoły obwodowej, w której obowiązek szkolny ma realizować, jeżeli do żadnej innej szkoły nie uczęszcza.

Przeniesienie ucznia do innej szkoły z jego woli