„Brak kierunku, a nie czasu, to jest problem. Wszyscy mamy po dwadzieścia cztery godziny na dobę” – słowa trenera motywacyjnego i pisarza Ziga Ziglara potwierdzają, jak cennym zasobem jest czas. Nie możemy go oszukać, nie da się wydłużyć doby czy też jej skrócić, czas po prostu istnieje i mija w swoim niezmiennym rytmie. Natomiast mamy wpływ na to, na co go przeznaczamy. Dlatego tak ważnym zadaniem dorosłych jest uczenie dzieci już od najmłodszych lat umiejętności zarządzania czasem – jednej z jedenastu umiejętności wykonawczych.
Na wczesnym poziomie rozwoju zdobycie umiejętności zarządzania czasem przez dziecko jest niemożliwe, dlatego istotne będzie towarzyszenie mu, przypominanie i nadawanie kierunku jego działaniom. Pierwszym przełomowym momentem okaże się wiek 7–8 lat, kiedy to najczęściej młody człowiek nabywa zdolności odczytywania godzin na zegarze. Od niego w zasadzie rozpoczyna się świadoma nauka zarządzania czasem, choć na tym etapie rozwoju dzieci dopiero doskonalą tę umiejętność.
Umiejętność zarządzania czasem u dzieci (podział)
Dziecko w wieku przedszkolnym zazwyczaj jest w stanie wykonywać codzienne czynności samodzielnie, jednak potrzebuje wsparcia i przypomnień ze strony dorosłych. Potrafi działać szybciej i efektywniej, jeśli dostarczymy mu odpowiedniej motywacji. Przedszkolak jest zdolny do spełniania prostych obowiązków domowych w określonym czasie, ale pod warunkiem, że dorosły kontroluje czas ich wykonania. Przykładowo, gdy dorosły zaśpiewa piosenkę, dziecko może w tym czasie posprzątać swoje zabawki.
Dziecko w wieku wczesnoszkolnym zazwyczaj potrafi realizować krótkie zadania w wyznaczonym przez dorosłego czasie. Może jednak potrzebować wsparcia przy wykonywaniu obowiązków domowych w określonym terminie. Po odpowiednich ćwiczeniach jest w stanie przygotować się rano do wyjścia z domu, trzymając się wyznaczonych ram czasowych.
Dziecko w wieku od 9 do 11 lat zwykle jest w stanie wykonywać codzienne czynności w określonym czasie, bez potrzeby pomocy dorosłych. Potrafi również dostosować swój plan dnia do dodatkowych zajęć, takich jak kółka zainteresowań czy inne aktywności. Może jednak potrzebować wsparcia w rozpoczęciu większego projektu z odpowiednim wyprzedzeniem, aby nie zabrakło mu czasu na jego ukończenie.
Nastolatek zazwyczaj radzi sobie z odrabianiem lekcji przed pójściem spać. Potrafi podejmować decyzje dotyczące priorytetów, zwłaszcza gdy ma ograniczony czas na wykonanie zadań. Przykładowo, jeśli wie, że o 17.00 ma dodatkowe zajęcia, to po szkole wraca do domu o 16.00 zamiast spotykać się ze znajomymi. Jest również w stanie rozłożyć pracę nad długoterminowym projektem na kilka dni, co pozwala mu skutecznie zarządzać czasem i zadaniami.
Pomocne wskazówki
Co możemy zrobić, by pomóc uczniom rozwinąć umiejętność zarządzania czasem? Przedstawiamy kilka propozycji działań i wspierających narzędzi.
