STAN PRAWNY NA 6 LISTOPADA 2024

Nauczyciele podlegają dwóm rodzajom odpowiedzialności: dyscyplinarnej, uregulowanej w Ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela, oraz porządkowej, uregulowanej w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Jest to istotne rozróżnienie, od niego bowiem zależy, czy dyrektor przedszkola może nałożyć karę samodzielnie, czy za pośrednictwem rzecznika dyscyplinarnego.

Zgodnie z art. 75 ust. 1–3 KN nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub podstawowym obowiązkom nauczycielskim, uregulowanym w art. 6 tego aktu, oraz – za uchybienia przeciwko porządkowi pracy w rozumieniu art. 108 k.p. – karom porządkowym, które wymierza się zgodnie z Kodeksem pracy.

Ważne! Kar porządkowych nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. Tego rodzaju czyny zawsze zagrożone są karą dyscyplinarną. O podejrzeniu popełnienia przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka dyrektor zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia wiadomości o podejrzeniu popełnienia takiego czynu.

Kara nagany została wymieniona w Karcie nauczyciela wśród kar dyscyplinarnych, gdzie według art. 76 ust. 1 pkt 1 funkcjonuje ona jako nagana z ostrzeżeniem. Podkreślić jednak trzeba, że nakładanie kar dyscyplinarnych nie należy do kompetencji dyrektora, może on jedynie zwrócić się do rzecznika dyscyplinarnego z wnioskiem o ukaranie nauczyciela tego rodzaju karą. Z kolei rzecznik, po przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, może wystąpić do komisji dyscyplinarnej działającej przy wojewodzie o przeprowadzenie postępowania dyscyplinarnego i w konsekwencji nałożenie kary dyscyplinarnej.

Ważne! Dyscyplinarnej kary nagany z ostrzeżeniem dyrektor nie ma prawa nałożyć samodzielnie, może to zrobić wyłącznie komisja dyscyplinarna właściwa dla nauczycieli, działająca przy właściwym wojewodzie.

Zasady odpowiedzialności porządkowej nauczycieli nie różnią się od tych, które dotyczą innych grup pracowników, nie zostały one bowiem uregulowane w Karcie nauczyciela. W efekcie stosuje się w tym zakresie Kodeks pracy jako akt, do którego należy sięgnąć w sprawach z zakresu prawa pracy, które nie zostały uregulowane w nauczycielskiej pragmatyce służbowej. 

Art. 108 k.p. wymienia trzy rodzaje kar porządkowych, zaliczając do nich wspomnianą karę nagany, karę upomnienia oraz karę pieniężną. Jako pierwszą ustawa wymienia karę upomnienia, można więc uznać, że według ustawodawcy jest to kara najmniej dotkliwa dla pracownika – bez wątpienia karę pieniężną dającą określone negatywne skutki finansowe dla pracownika można uznać za zdecydowanie bardziej dotkliwą. Nie ma jednak wśród obowiązujących przepisów takiej regulacji, która wymagałaby w pierwszej kolejności nałożenia na nauczyciela kary mniej dotkliwej, czyli kary upomnienia, zanim zostanie nałożona kara nagany czy kara pieniężna.

Ważne! W zależności od stopnia przewinienia dyrektor ma prawo do nałożenia od razu kary nagany czy kary pieniężnej, z pominięciem mniej dotkliwych kar.