STAN PRAWNY NA 25 WRZEŚNIA 2024
Dziś wchodzi w życie Ustawa o ochronie sygnalistów. Jest to termin obowiązywania aktu prawnego, który dotyczy placówek oświatowych. Czy wśród nich znajdują się także jednostki niepubliczne? Na co powinien zwrócić uwagę dyrektor w związku z nowymi przepisami?
Minimum postanowień określonych dyrektywą unijną
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii nałożyła na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek przyjęcia wspólnych rozwiązań gwarantujących ochronę sygnalistom, czyli osobom zgłaszającym naruszenia prawa. Dyrektywa wskazuje minimum rozwiązań, jakie muszą zostać przyjęte w krajowym ustawodawstwie. Należą do nich następujące elementy:
- kanały przyjmowania zgłoszeń zaprojektowane, ustanowione i obsługiwane w bezpieczny sposób zapewniający ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby trzeciej wymienionej w zgłoszeniu oraz uniemożliwiający uzyskanie do nich dostępu nieupoważnionym członkom personelu,
- potwierdzenie osobie dokonującej zgłoszenia przyjęcia zgłoszenia w terminie siedmiu dni od jego otrzymania,
- wyznaczenie bezstronnej osoby lub bezstronnego wydziału właściwych do podejmowania działań następczych w związku ze zgłoszeniami,
- rozsądny termin na przekazanie informacji zwrotnych, nieprzekraczający trzech miesięcy od potwierdzenia otrzymania zgłoszenia lub – w przypadku niewysłania potwierdzenia do osoby dokonującej zgłoszenia – trzech miesięcy od upływu siedmiu dni od dokonania zgłoszenia.
Zabezpieczenie przed działaniami odwetowymi
Minimum postanowień, które w ustawodawstwie wszystkich państw członkowskich musi wyglądać identycznie, nie tworzy – jak widać – specjalnie rozbudowanego katalogu, natomiast w praktyce właśnie te postanowienia gwarantują – z jednej strony – możliwość dokonywania zgłoszeń o naruszeniach prawa, z drugiej zaś – mają powodować, że zgłaszający jest zabezpieczony przed tzw. działaniami odwetowymi. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 2 Ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów działaniem odwetowym jest:
„(…) bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa sygnalisty lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście, w tym bezpodstawne inicjowanie postępowań przeciwko sygnaliście”.
Można więc powiedzieć, że działanie odwetowe to rodzaj zemsty na sygnaliście za to, że ten poinformował odpowiednie organy o naruszeniu prawa.
Informacja o naruszeniu prawa
Istotne jest tu także pojęcie informacji o naruszeniu prawa, przez którą rozumieć należy, w świetle definicji z art. 2 pkt 3 ustawy:
