STAN PRAWNY NA 20 WRZEŚNIA 2024

Na nauczycielach zatrudnionych w przedszkolach niepublicznych, podobnie jak na ich koleżankach i kolegach z jednostek publicznych, spoczywa obowiązek zawodowego doskonalenia się zgodnie z potrzebami przedszkola. Dzięki temu nie tylko spełniają warunki do otrzymania wyższej oceny pracy, ale także mogą, wykorzystując nabyte umiejętności, sprawniej realizować obowiązki związane z procesem dydaktyczno-wychowawczym i tym samym zapewniać dzieciom lepszą opiekę. Na jakich zasadach odbywa się doskonalenie zawodowe w przedszkolu niepublicznym?

Obowiązek zawodowego doskonalenia się

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela do nauczycieli zatrudnionych m.in. w niepublicznych przedszkolach mają zastosowanie – bez względu na wymiar zatrudnienia – przepisy art. 6 KN, który zawiera wykaz podstawowych obowiązków spoczywających na nauczycielach. Wskazuje on, że nauczyciel jest zobowiązany doskonalić się zawodowo zgodnie z potrzebami przedszkola (pkt 4). Umieszczenie obowiązku doskonalenia zawodowego w art. 6 KN oznacza, że ewentualne zaniedbania w jego realizacji będą stanowiły podstawę do wszczęcia wobec nauczyciela postępowania dyscyplinarnego na podstawie art. 75 KN. Regulacja ta wskazuje bowiem, że nauczyciele (w tym nauczyciele zatrudnieni w jednostkach niepublicznych) podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN, co oznacza, że uporczywe niewywiązywanie się z obowiązku wymagającego od nauczyciela podejmowania czynności związanych z doskonaleniem zawodowym zgodnie z potrzebami przedszkola może doprowadzić do nałożenia na nauczyciela jednej z kar dyscyplinarnych, o których mowa w art. 76 KN.

Trzeba przy tym pamiętać, że wspomniany obowiązek ma też istotne znaczenie w kontekście oceny pracy nauczyciela, której procedurę należy stosować także względem nauczycieli zatrudnionych w placówkach niepublicznych, i to niezależnie od wymiaru zatrudnienia. Aktywność nauczyciela w zakresie doskonalenia zawodowego powinna znaleźć następnie odzwierciedlenie w uzyskanej przez niego ocenie pracy. Obowiązujące Rozporządzenie MEiN z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli wśród obowiązkowych kryteriów oceny wymienia poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego.

Podstawa prawna doskonalenia

Choć na nauczycielach niepublicznych przedszkoli spoczywa obowiązek doskonalenia zawodowego, to jednak jest realizowany na innych zasadach niż w jednostkach publicznych. W przypadku tej drugiej grupy nauczycieli podstawowe zasady związane z doskonaleniem zawodowym zostały zawarte w art. 70a KN, stosownie do którego doskonalenie zawodowe nauczycieli jednostek publicznych może być finansowane z budżetów organów prowadzących (ust. 1), wojewodów (ust. 4) i ministra właściwego ds. oświaty i wychowania (ust. 7). Natomiast art. 91b ust. 2 pkt 4 KN wskazuje, że do nauczycieli zatrudnionych w niepublicznych przedszkolach zastosowanie znajduje wyłącznie przepis art. 71a ust. 4 i 7 KN. W praktyce oznacza to, że nauczyciele placówek niepublicznych mogą korzystać, tak jak nauczyciele przedszkoli publicznych, z form doskonalenia zawodowego finansowanych z budżetu wojewodów i ministra ds. oświaty i wychowania. W pozostałym zakresie doskonalenie zawodowe nauczycieli przedszkoli niepublicznych będzie odbywać się na podstawie ogólnych przepisów prawa pracy zawartych w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy i odpowiednich aktach wykonawczych.

Doskonalenie ze środków wojewody i ministra

Przepis art. 70a ust. 4 KN przewiduje, że w budżetach wojewodów wyodrębnia się środki na wspieranie organizacji doradztwa metodycznego na obszarze województwa w łącznej wysokości 12 400 średnich wynagrodzeń nauczyciela dyplomowanego. Środki na realizację tego zadania wyodrębnia się w wysokości proporcjonalnej do liczby nauczycieli zatrudnionych w województwie ustalonej na podstawie danych systemu informacji oświatowej. Z kolei przepis art. 70a ust. 7 KN wskazuje, że w budżecie ministra właściwego ds. oświaty i wychowania wyodrębnia się środki na realizację ogólnokrajowych zadań w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w łącznej wysokości 2700 średnich wynagrodzeń nauczyciela dyplomowanego. Ze środków tych dofinansowuje się:

• centralne programy kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli,
• zadania w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli zlecane uczelniom lub innym podmiotom.

Ważne! Nauczyciele zatrudnieni w przedszkolach niepublicznych również mogą korzystać z form doskonalenia zawodowego finansowanych z powyższych środków.

Ułatwienia ze strony pracodawcy

Wśród wskazanych w Kodeksie pracy obowiązków pracodawcy wymieniono obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 94 pkt 6 i art. 17 k.p.). Jednak jak wskazuje Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2000 r. (I PKN 657/99), obowiązek ten nie oznacza, że poszczególny pracownik może (ma prawo w znaczeniu posiadania roszczenia) domagać się na tej podstawie od pracodawcy określonego udziału w podnoszeniu swoich zawodowych kwalifikacji, polegającego np. na zorganizowaniu i przeprowadzeniu szkolenia komputerowego. Pracodawca nie ma obowiązku szkolenia pracowników, ma natomiast ułatwiać im podnoszenie kwalifikacji zawodowych, jeżeli oni sami tego chcą.

Dbałość o zawodowe kwalifikacje jest w warunkach gospodarki wolnorynkowej sprawą samych zainteresowanych, warunkującą ich funkcjonowanie na rynku pracy. Zdobycie lub podwyższenie kwalifikacji zawodowych stało się cennym dobrem o wymiernej wartości na rynku pracy, wobec czego sami pracownicy są skłonni troszczyć się o ich zdobywanie lub podwyższanie. To sam pracownik powinien być zainteresowany podwyższaniem swoich kwalifikacji, a w związku z tym – przejawiać w tym kierunku inicjatywę i zaangażowanie, pracodawca zaś ma jedynie obowiązek mu to ułatwić.

Pojęcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych

Zgodnie z art. 103¹ k.p. podnoszeniem kwalifikacji zawodowych jest zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Termin użyty przez ustawodawcę jest bardzo szeroki. Mieszczą się w jego zakresie zarówno formy szkolne (studia w szkołach wyższych), jak i pozaszkolne (kursy, szkolenia i seminaria).

Wątpliwości interpretacyjne budzi odpowiednie zakwalifikowanie studiów podyplomowych