STAN PRAWNY NA 29 LIPCA 2024

Pogarszająca się sytuacja demograficzna skutkuje zmniejszeniem liczby dzieci w wieku przedszkolnym, co bezpośrednio wpływa na kondycję przedszkoli. Według szacunków Ministerstwa Edukacji Narodowej (źródło: www.portalsamorzadowy.pl) pomiędzy rokiem szkolnym 2022/2023 a 2030/2031 liczba dzieci w wychowaniu przedszkolnym zmniejszy się o 322 tys., tj. o 22 proc. To istotna zmiana, która przełoży się na likwidację części oddziałów przedszkolnych w kolejnych latach, a nawet całych przedszkoli. Można się zatem zastanowić, jakie prawne możliwości reagowania na tę sytuację przewidują obowiązujące przepisy.

Godziny ponadwymiarowe

Pierwszą reakcją na problem zmniejszającej się liczby godzin dydaktycznych, wynikający ze zmniejszającej się liczby dzieci w oddziałach, powinno być ograniczenie godzin ponadwymiarowych tym nauczycielom, którzy jeszcze je posiadają.

Ważne! Pamiętać należy o zasadzie, że zwolnienia pedagogów są zawsze ostatecznością, a dyrektor powinien dążyć do utrzymania istniejącego stanu osobowego pracowników przedszkola. Nie jest zasadne dokonywanie zwolnień w sytuacji, gdy inni nauczyciele mają przydzielone godziny ponadwymiarowe. Należy ograniczyć ich liczbę i przekazać tym pedagogom, którym brakuje godzin dydaktycznych.

Zgodnie z art. 35 ust. 2 Karty nauczyciela przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, czyli powyżej godzin pensum. Podkreślić należy, że przydzielenie nauczycielowi godzin ponadwymiarowych nie zwiększa ogólnej normy czasu pracy wynoszącej 40 godzin na tydzień. Ponieważ jednak obowiązkowe pensum nie wypełnia w całości zadań nauczyciela, przydzielenie godzin ponadwymiarowych powoduje, że na pozostałe zadania nauczyciel czasu ma mniej. Konstrukcja godzin ponadwymiarowych wyraźnie odróżnia je od godzin nadliczbowych, o których mowa w Kodeksie pracy. W art. 151 § 1 mówi on, że praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowią pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Przepisów dotyczących godzin nadliczbowych nie stosuje się natomiast do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy udzielonego pracownikowi na jego pisemny wniosek w celu załatwienia spraw osobistych, a liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.

Ważne!