STAN PRAWNY NA 19 CZERWCA 2024

Jednym ze szczególnych aspektów pracy nauczyciela jest pensum określające tygodniową liczbę jego godzin dydaktycznych. Wysokość pensum jest jednak zależna od wielu czynników – m.in. od charakteru pracy nauczyciela lub łączenia przez niego etatów – dlatego wymiar pensum trzeba często obliczać indywidualnie.

Nauczycielskie pensum stanowi tylko jeden z elementów składających się na ogólny czas pracy pedagoga, o czym stanowi art. 42 nauczycielskiej pragmatyki służbowej, przy czym ogólny czas pracy to 40 godzin na tydzień. W tym zakresie regulacje Karty nauczyciela wydają się zbieżne z normami Kodeksu pracy wyrażonymi w art. 129 § 1, zgodnie z którym czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.

Przepisy Karty nauczyciela a przepisy Kodeksu pracy

Między regulacjami Kodeksu pracy oraz Karty nauczyciela jest jednak istotna różnica, bowiem Kodeks pracy wprowadza zarówno tygodniową normę czasu pracy, jak i normę dzienną. Karta nauczyciela wprowadza natomiast jedynie tygodniową normę czasu pracy. W efekcie do nauczyciela nie odnosi się norma 8 godzin dziennego czasu pracy, można ją zatem przekroczyć w poszczególne dni tygodnia, pod warunkiem, że tygodniowa norma czasu pracy nauczyciela, czyli wspomniane 40 godzin, nie zostanie przekroczona. Normy dziennej nie można oczywiście przekraczać dowolnie, bowiem do nauczycieli stosuje się normę art. 132 § 1 k.p., według którego pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Ponieważ tygodniowa norma czasu pracy nauczyciela nie może zostać przekroczona, do nauczycieli nie stosuje się przepisów dotyczących godzin nadliczbowych. Godziny ponadwymiarowe, czyli instytucja właściwa do nauczycielskiego stosunku pracy, nie spowodują bowiem przekroczenia tygodniowej normy czasu pracy. Zakładając, że nauczyciel pracuje z pensum 18-godzinnym, czyli ma 18 godzin dydaktycznych mieszczących się w 40 godzinach zegarowych tygodniowo, to nawet dodając do tego 9 godzin dydaktycznych, czyli maksimum przewidziane dla godzin ponadwymiarowych, uzyskujemy jedynie 27 godzin dydaktycznych w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy.

Jeżeli weźmiemy najwyższe pensum przewidziane przepisami Karty nauczyciela, czyli 30 godzin, właściwe m.in. dla wychowawców internatów, to maksymalne pensum z godzinami ponadwymiarowymi daje 45 godzin, ale nadal dydaktycznych, co oznacza nieco ponad 33 godziny zegarowe. Wymiar pracy nauczyciela nadal będzie się więc mieścił w limicie tygodniowego ogólnego czasu pracy nauczyciela.

Oczywiście może się zdarzyć, że godzina pensum będzie mieć 60 minut, jak godzina zegarowa, bowiem taką możliwość daje Rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Stosownie do § 10 ust. 1 tego aktu w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć edukacyjnych w czasie nie krótszym niż 30 i nie dłuższym niż 60 minut, zachowując ogólny tygodniowy czas trwania zajęć edukacyjnych ustalony w tygodniowym rozkładzie zajęć.

Ważne!
Czas trwania godzin pensum nie może wykroczyć ponad maksymalny ogólny tygodniowy czas pracy nauczyciela, czyli ponad 40 godzin. Nie można zatem przydzielić nauczycielowi takiej liczby godzin ponadwymiarowych, która spowodowałaby złamanie tego limitu. 

Wymiar pensum

Zgodnie z regulacją art. 42 ust. 2 KN w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować: