STAN PRAWNY NA 11 KWIETNIA 2024

Organizacja lekcji religii i etyki w placówkach oświatowych od zawsze budziła kontrowersje. Nie ma się czemu dziwić, ponieważ to kwestia, w której do głosu dochodzą osobiste przekonania i różnice światopoglądowe. Ministerstwo rozważa również zmiany w organizacji lekcji religii – liczba godzin lekcyjnych miałaby zostać ograniczona z dwóch do jeden płatnej z budżetu państwa. Tymczasem jednak zasady prowadzenia tych zajęć są bardzo jasno określone w przepisach prawa.

Lekcje religii w szkołach są organizowane zgodnie zasadami ustalonymi w Rozporządzeniu sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, wydanym na podstawie art. 12 Ustawy o systemie oświaty. Warto zauważyć, że sam przepis upoważniający do wydania rozporządzenia zawiera wytyczne odnośnie do treści aktu wykonawczego, ponieważ zgodnie z tą regulacją publiczne przedszkola i szkoły podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadpodstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców bądź samych uczniów, natomiast po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują wyłącznie uczniowie.

Przytoczone wyżej zasady zostały powtórzone w § 1 ww. Rozporządzenia. Przepis ten zawiera również normy dotyczące organizacji lekcji etyki. Zgodnie z tą regulacją w publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych organizuje się naukę religii na życzenie rodziców, z kolei w publicznych szkołach podstawowych i szkołach ponadpodstawowych organizuje się naukę religii i etyki:

• w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców,
• w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie rodziców lub samych uczniów, ponieważ po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie.

Potrzebę organizacji lekcji religii lub etyki zgłaszają rodzice lub pełnoletni uczniowie w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie to nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione, jeśli uczeń lub jego rodzice wyrażą chęć rezygnacji z zajęć. Żądanie od rodziców oświadczenia o rezygnacji dziecka z lekcji religii każdego roku, co zdarza się w niektórych placówkach, nie jest konieczne. Jeżeli uczeń uczęszczał wcześniej na religię, a następnie zostało złożone oświadczenie o rezygnacji z tego przedmiotu, to jest ono ważne przez cały okres nauki w danej szkole.

Warto podkreślić, że to rodzice lub pełnoletni uczniowie wyrażają życzenie organizacji lekcji religii lub etyki. Do czasu wpłynięcia pisemnego oświadczenia zajęcia te nie muszą być zatem organizowane. Nie istnieją też żadne podstawy żądania podpisania przez rodziców rezygnacji z nauki religii, jeżeli wcześniej nie została wyrażona wola uczęszczania na te zajęcia. Zrezygnować z zajęć można w dowolnym momencie roku szkolnego.

Zasady organizacji zajęć

Zajęcia z religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć szkoły. Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy. Jeśli liczba chętnych w danej klasie jest mniejsza, lekcje religii w szkole powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej. Z kolei § 2 ust. 2 Rozporządzenia wskazuje, że jeżeli w szkole na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, organ prowadzący szkołę, w porozumieniu z właściwym Kościołem lub związkiem wyznaniowym, organizuje zajęcia w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym punkcie katechetycznym. Jeżeli uczestniczą w nich uczniowie szkół prowadzonych przez różne organy, powinny one ustalić poprzez porozumienie zasady prowadzenia tych grup lub punktów katechetycznych.

Co istotne, § 2 ust. 4 Rozporządzenia