STAN PRAWNY NA 27 MARCA 2025

Na jakich zasadach powinna odbywać się rekrutacja uczniów do szkół ponadpodstawowych – liceów ogólnokształcących, techników oraz szkół branżowych, tak aby była zgodna z prawem oświatowym? Przedstawiamy odpowiedzi na pytania o rekrutację wraz z kompletnym zestawem dokumentacji rekrutacyjnej do wykorzystania w szkole ponadpodstawowej.

Podstawa prawna przeprowadzania rekrutacji

Rekrutacja do szkół ponadpodstawowych odbywa się na podstawie przepisów rozdziału 6 Ustawy Prawo oświatowe (dalej: Ustawa). Statuty szkolne nie regulują już zasad przeprowadzania rekrutacji uczniów, a stosowane w jednostce oświatowej regulaminy rekrutacji mogą pełnić wyłącznie funkcję pomocniczą. Istotne znaczenie ma również Rozporządzenie w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów. Przyjmuje się, że wymienione źródła prawa w sposób kompleksowy regulują zasady przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego do szkół ponadpodstawowych, w związku z czym nie ma konieczności regulowania tej materii w statutach szkół lub obowiązujących w szkołach regulaminach rekrutacji.

Ważne!
Regulamin rekrutacji może pełnić jedynie funkcję informacyjną, zawierając zestawienie najważniejszych przepisów postępowania rekrutacyjnego. Nie może jednak w sposób odmienny niż w aktach prawnych regulować jego zasad.

Kwestia ta została wprost poruszona w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 19 stycznia 2021 r. (II SA/Op 286/20), gdzie sąd wskazał, że zarządzenie dyrektora nie może stanowić podstawy prawnej wprowadzenia kryterium losowania jako etapu rekrutacji do placówki oświatowej (w tym szkoły ponadpodstawowej). Taki regulamin jest tylko aktem wewnętrznym wydawanym przez dyrektora.

Terminy prowadzenia postępowania rekrutacyjnego

Szczegółowe terminy przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz składania dokumentów określa się na podstawie art. 154 ww. Ustawy. Przepisy te wskazują, że terminy przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego, w tym terminy składania dokumentów do klas I publicznych szkół ponadpodstawowych, określa do końca stycznia właściwy kurator oświaty.

Natomiast dyrektor publicznej szkoły powinien do końca lutego podać do publicznej wiadomości szczegółowy termin m.in. przeprowadzenia sprawdzianu uzdolnień kierunkowych oraz podania do publicznej wiadomości listy kandydatów zawierającej imiona i nazwiska kandydatów, którzy uzyskali pozytywny wynik tego sprawdzianu. Dyrektor publicznej szkoły powinien również do końca lutego podać do publicznej wiadomości odpowiednio informację o:

• języku obcym, który jest językiem nauczania albo drugim językiem nauczania w danej szkole, oddziale lub klasie,
• sporcie, w którym odbywa się szkolenie sportowe w danej szkole lub danym oddziale,
• obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z których oceny wymienione na świadectwie będą brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym.

Zasady rekrutacji do szkół ponadpodstawowych

W przypadku rekrutacji do klas I:

1. czteroletniego liceum ogólnokształcącego dla absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej,
2. pięcioletniego technikum dla absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej,
3. branżowych szkół I stopnia dla absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej

– zastosowanie znajdują przepisy Ustawy, w tym zwłaszcza art. 134.

Warunkiem przyjęcia kandydatów do klas I ww. szkół jest posiadanie:

1. świadectwa ukończenia szkoły podstawowej,
2. zaświadczenia lekarskiego zawierającego orzeczenie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia praktycznej nauki zawodu, wydanego zgodnie z przepisami sformułowanymi na podstawie art. 6 ust. 5 Ustawy o służbie medycyny pracy – w przypadku kandydatów do szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe,
3. orzeczenia lekarskiego wydawanego w formie świadectwa zdrowia o zdolności do pracy na statku, o którym mowa w art. 4 ust. 2 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu – w przypadku kandydatów do szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego przewiduje kształcenie zgodnie z wymogami określonymi w Międzynarodowej konwencji o wymaganiach w zakresie wyszkolenia marynarzy, wydawania im świadectw oraz pełnienia wacht, 1978, sporządzonej w Londynie dnia 7 lipca 1978 r. (do tych kandydatów nie stosuje się warunku posiadania zaświadczenia, o którym mowa w pkt 2),
4. orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, wydanego zgodnie z przepisami rozdziału 12 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – w przypadku kandydatów do szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym,
5. orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, wydanego zgodnie z przepisami rozdziału 12 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – w przypadku kandydatów do szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego przewiduje przygotowanie do uzyskania umiejętności kierowania pojazdem silnikowym w zakresie prawa jazdy kategorii C lub C+E,
6. orzeczenia lekarskiego wydawanego w formie świadectwa zdrowia o zdolności do pracy na statku rybackim, o którym mowa w art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 11 września 2019 r. o pracy na statkach rybackich – w przypadku kandydatów do szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie podstawowym dla rybołówstwa, dla którego podstawa programowa kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego przewiduje kształcenie zgodnie z wymogami określonymi w postanowieniach konwencji dotyczących wymagań w zakresie wyszkolenia, wydawania świadectw oraz pełnienia wacht (do tych kandydatów nie stosuje się warunku posiadania zaświadczenia, o którym mowa w pkt 2).

W przypadku liczby kandydatów posiadających świadectwo ukończenia szkoły podstawowej większej niż liczba wolnych miejsc w danej szkole, przeprowadzane jest postępowanie rekrutacyjne. Na pierwszym jego etapie brane są pod uwagę łącznie następujące kryteria:

1. wyniki egzaminu ósmoklasisty,
2. wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej oceny z języka polskiego i matematyki oraz z dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych ustalonych przez dyrektora danej szkoły jako brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym do danego oddziału tej szkoły,
3. świadectwo ukończenia szkoły podstawowej z wyróżnieniem,
4. szczególne osiągnięcia wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej:

• uzyskanie wysokiego miejsca nagrodzonego lub uhonorowanego zwycięskim tytułem w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne podmioty działające na terenie szkoły, z wyjątkiem tytułu laureata lub finalisty ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej oraz tytułu laureata konkursu przedmiotowego o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim, o których mowa w art. 132 Ustawy,
• osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu;

5. w przypadku kandydatów ubiegających się o przyjęcie do oddziałów wymagających szczególnych indywidualnych predyspozycji – wyniki sprawdzianu uzdolnień kierunkowych.

W przypadku równorzędnych wyników uzyskanych na I etapie postępowania, na jego drugim etapie przyjmuje się kandydatów z problemami zdrowotnymi, ograniczającymi możliwości wyboru kierunku kształcenia ze względu na stan zdrowia, potwierdzonymi opinią publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej.

Jeżeli na II etapie kandydaci uzyskają równorzędne wyniki bądź też szkoła po jego zakończeniu nadal dysponuje wolnymi miejscami, przeprowadzany jest III etap, podczas którego brane są pod uwagę łącznie następujące kryteria:

1. wielodzietność rodziny kandydata,
2. niepełnosprawność kandydata,
3. niepełnosprawność jednego z rodziców kandydata,
4. niepełnosprawność obojga rodziców kandydata,
5. niepełnosprawność rodzeństwa kandydata,
6. samotne wychowywanie kandydata w rodzinie,
7. objęcie kandydata pieczą zastępczą.

Powyższe kryteria mają jednakową wartość.

Jeżeli program nauczania realizowany w szkole lub oddziale wymaga od kandydatów szczególnych indywidualnych predyspozycji, na wniosek dyrektora szkoły ponadpodstawowej, pozytywnie zaopiniowany przez kuratora oświaty, minister właściwy ds. oświaty i wychowania może wyrazić zgodę na przeprowadzenie sprawdzianu uzdolnień kierunkowych, na warunkach ustalonych przez radę pedagogiczną, jeśli organ prowadzący wyrazi zgodę na dodatkowe godziny zajęć edukacyjnych w zakresie realizacji programu nauczania wymagającego od ucznia szczególnych indywidualnych predyspozycji. Warunki sprawdzianu ustala rada pedagogiczna, a sam sprawdzian przeprowadza komisja rekrutacyjna (art. 157 ust. 2 pkt 3 Ustawy).