STAN PRAWNY NA 20 LUTEGO 2025

Zasady rekrutacji dzieci do szkół podstawowych są ściśle określone przez przepisy prawa oświatowego. Mimo że jest to procedura odbywająca się co roku, niektóre przepisy wciąż budzą wątpliwości. O czym w szczególności powinien pamiętać dyrektor szkoły podstawowej w związku z rekrutacją nowych uczniów?

Rekrutacja do szkół podstawowych odbywa się przede wszystkim na podstawie przepisów Ustawy Prawo oświatowe. Statuty szkolne nie regulują już zasad przeprowadzania rekrutacji uczniów, a stosowane w jednostce oświatowej regulaminy rekrutacji mogą pełnić wyłącznie funkcję pomocniczą.

Podstawa prawna przeprowadzania rekrutacji

Rekrutacja do szkół podstawowych odbywa się na podstawie przepisów rozdziału 6 Ustawy Prawo oświatowe. Istotne znaczenie ma również Rozporządzenie w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów. W postępowaniu rekrutacyjnym ważną rolę odgrywa też organ prowadzący. To on wydaje odpowiednie przepisy miejscowe, określające m.in.:

• część kryteriów rekrutacyjnych,
• terminy przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego,
• terminy składania odpowiednich dokumentów.

Przyjmuje się, że ww. źródła prawa w sposób kompleksowy regulują zasady przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego do szkół podstawowych, dlatego nie ma konieczności regulowania tej materii w statutach szkół lub obowiązujących w szkołach regulaminach rekrutacji.

Ważne!
Regulamin rekrutacji może pełnić jedynie funkcję informacyjną, zawierając zestawienie najważniejszych przepisów postępowania rekrutacyjnego. Nie może jednak w sposób odmienny regulować jego zasad.

Kwestia ta została wprost poruszona w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 19 stycznia 2021 r. (II SA/Op 286/20), gdzie sąd wskazał, że zarządzenie dyrektora nie może stanowić podstawy prawnej wprowadzenia kryterium losowania jako etapu rekrutacji do przedszkola (analogicznie do szkoły podstawowej). Taki regulamin jest bowiem tylko aktem wewnętrznym, wydawanym przez dyrektora, natomiast brak aktualnie podstawy prawnej umożliwiającej umieszczenie zapisów dotyczących procesu rekrutacji do szkół podstawowych w zarządzeniu wewnętrznym dyrektora tej placówki.

Terminy prowadzenia postępowania rekrutacyjnego

Na podstawie art. 154 ust. 1 Prawa oświatowego terminy przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i uzupełniającego, w tym terminy składania dokumentów m.in. do klas I w publicznych szkołach podstawowych, oddziałów sportowych oraz oddziałów dwujęzycznych określa do końca stycznia organ prowadzący publiczną szkołę podstawową.

Organ prowadzący powinien do końca stycznia podać również do publicznej wiadomości kryteria brane pod uwagę w postępowaniu rekrutacyjnym i postępowaniu uzupełniającym oraz dokumenty niezbędne do potwierdzenia spełnienia tych kryteriów, a także liczbę punktów możliwą do uzyskania za poszczególne kryteria.

Natomiast dyrektor do końca lutego powinien podać do publicznej wiadomości informację o:

1. języku obcym, który jest językiem nauczania albo drugim językiem nauczania w danej szkole, oddziale lub klasie, o których mowa w art. 138 ust. 1 Prawa oświatowego (rekrutacja do klasy I oddziału międzynarodowego w publicznej szkole podstawowej ogólnodostępnej) i art. 139 ust. 1 (rekrutacja do oddziału dwujęzycznego w publicznej szkole podstawowej),
2. sporcie, w którym odbywa się szkolenie sportowe w danej szkole lub danym oddziale, o których mowa w art. 137 ust. 1 (rekrutacja do klasy I publicznej szkoły podstawowej sportowej, publicznej szkoły podstawowej mistrzostwa sportowego, oddziału sportowego w publicznej szkole podstawowej ogólnodostępnej lub oddziału mistrzostwa sportowego w publicznej szkole podstawowej ogólnodostępnej albo do klasy wyższej niż I w tych szkołach, w przypadku gdy szkolenie w danym sporcie rozpoczyna się w tej klasie).

Pozostałe terminy są związane z pełnieniem przez komisję rekrutacyjną oraz dyrektora szkoły podstawowej funkcji organu administracyjnego i przeprowadzaniem ewentualnej procedury odwoławczej (jednak wynikają one z przepisów Ustawy Prawo oświatowe).

Zasady rekrutacji do szkół podstawowych

Podstawowe regulacje prawne określające przyjmowanie uczniów do klas I publicznych szkół podstawowych zostały określone w art. 133 Ustawy. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu do klasy I publicznej szkoły podstawowej, której ustalono obwód, przyjmuje się na podstawie zgłoszenia rodziców dzieci i młodzież zamieszkałe w tym obwodzie. 

Ważne!
Według art. 130 ust. 5 do klasy I publicznej szkoły podstawowej, dla której ustalono obwód, dzieci i młodzież zamieszkałe w tym obwodzie przyjmuje się z urzędu. Przepis ten określa więc wyjątek od zasady przyjmowania ucznia do klasy I danej szkoły na podstawie wniosku. 

Zgłoszenie, o którym mowa powyżej, powinno zostać złożone do dyrektora publicznej szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka. Zgłoszenie powinno zawierać elementy wskazane w art. 151 Ustawy:

1. imię, nazwisko, datę urodzenia oraz numer PESEL kandydata, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość,
2. imiona i nazwiska rodziców kandydata,
3. adres poczty elektronicznej i numery telefonów rodziców kandydata – o ile je posiadają.

Do zgłoszenia dołącza się oświadczenie o miejscu zamieszkania rodziców kandydata i samego kandydata. Oświadczenie to powinno zostać złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Z innej strony, należy pamiętać, że przepisy upoważniają do pobierania od kandydatów wyłącznie ww. informacji, dlatego też szkoła, przygotowując wzór zgłoszenia, nie powinna dążyć do pobierania dodatkowych informacji, do pozyskania których nie ma podstawy prawnej.

Przepis art. 152 Ustawy Prawo oświatowe daje organowi prowadzącemu prawo do przygotowania wzoru zgłoszenia funkcjonującego w podległych mu jednostkach oświaty. W takim przypadku szkoła powinna stosować ten wzór zgłoszenia.

Kandydaci spoza obwodu danej szkoły podstawowej

W innej sytuacji będą kandydaci zamieszkali poza obwodem publicznej szkoły podstawowej, którzy mogą zostać przyjęci do klasy I po przeprowadzeniu postępowania rekrutacyjnego. Może się tak stać tylko w przypadku, jeżeli dana publiczna szkoła podstawowa będzie dysponować wolnymi miejscami po przyjęciu dzieci zamieszkałych w jej obwodzie. W tak przeprowadzanym postępowaniu powinny być brane pod uwagę kryteria określone przez organ prowadzący w stosownej uchwale. Kryteriom tym organ prowadzący powinien przyznać określoną liczbę punktów. Powinien także określić dokumenty niezbędne do ich potwierdzenia.