W swojej pracy nauczyciele wychowania przedszkolnego bardzo często mają styczność z dziećmi z zaburzeniami percepcji słuchowej. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia tych zaburzeń oraz ich konsekwencje? Prezentujemy kilka ćwiczeń profilaktycznych, które warto wprowadzić, by pomóc dzieciom stymulować percepcję słuchową.

Słuch i jego prawidłowy rozwój mają niemałe znaczenie w codziennym funkcjonowaniu dziecka. Dzięki poprawnemu odbieraniu bodźców słuchowych może ono poznawać otaczający świat, uczyć się mowy i komunikować się z innymi. Coraz częściej obserwuje się u dzieci w wieku przedszkolnym pojawiające się zaburzenia percepcji słuchowej. Można stwierdzić, że mamy już większą świadomość u nauczycieli i rodziców w rozpoznawaniu tego zaburzenia. Jak zatem pomagać dzieciom borykającym się z tym problemem?

Rozwój percepcji słuchowej

Percepcja słuchowa to umiejętność wychwytywania (spostrzegania) dźwięków płynących z otoczenia oraz rozpoznawania i zapamiętywania ich. Prawidłowo rozwinięty słuch pozwala również na dostrzeżenie skąd pochodzi dźwięk, czy dany dźwięk nadal trwa, czy jest zróżnicowany oraz czy jest połączony z innymi bodźcami. Słuch rozwija się już w okresie prenatalnym. Po urodzeniu niemowlaki są bardzo wrażliwe na otaczające je dźwięki (niektóre wybudzają się przy najmniejszych bodźcach słuchowych).

Słuch jest też ściśle połączony z mową – dzieci zaczynają powtarzać zasłyszane dźwięki, określać przedmioty wyrazami dźwiękonaśladowczymi. Okres przedszkolny to czas, w którym rozwija się słuch muzyczny, ale również pamięć słuchowa, dzięki której m.in. dziecko może zapamiętać różne komunikaty i informacje. To w tej pamięci przechowuje dźwięki płynące z otoczenia, które pozwalają na ich identyfikację z konkretnymi obiektami.

Percepcja słuchowa człowieka obejmuje:

• słuch fizyczny (związany z wyrazistością słyszenia i wrażliwości na odbierane fale słuchowe),
• słuch muzyczny (to umiejętność różnicowania bodźców słuchowych – rytmu, tempa, wysokości),
• słuch fonematyczny (to zdolność do różnicowania dźwięków mowy).

Ważne!
Dziecko osiąga dojrzałość w zakresie funkcji słuchowych w wieku 10 lat. 

Jak rozwijają się funkcje słuchowe u przedszkolaków? 

Poniżej prezentujemy przykładowe umiejętności słuchowe dziecka – w zależności od jego wieku. Przyjmuje się zatem, że np.:

3-latek:

• rozpoznaje i nazywa dźwięki pochodzące z najbliższego otoczenia,
• określa kierunek, z którego dochodzi dany dźwięk,
• potrafi połączyć usłyszany dźwięk z jego reprezentacją na obrazku.

4-latek:

• potrafi podzielić wyraz na sylaby,
• potrafi podzielić proste zdanie na wyrazy,
• rozpoznaje dźwięki podstawowych instrumentów.

5-latek:

• potrafi odtworzyć krótkie układy dźwiękowe (np. wystukiwane za pomocą klocków),
• potrafi podać wyrazy zaczynające się i kończące się na tę samą głoskę (dobiera też w ten sposób obrazki),