STAN PRAWNY NA 27 LUTEGO 2024

Statut to najważniejszy dokument szkoły, który szczegółowo reguluje kwestie związane z jej funkcjonowaniem. Jego zawartość określają przepisy prawa oświatowego. Wyniki przeprowadzonych kontroli wskazują jednak liczne błędy zawarte w statutach polskich szkół. Jak sprawdzić zgodność statutu z prawem i wprowadzić niezbędne korekty?

Rolą statutu jest doprecyzowanie tych kwestii dotyczących działania szkoły, które zostały jedynie ogólnie zakreślone w powszechnie obowiązujących przepisach prawa oświatowego. Z tego względu łatwo o błąd lub nadinterpretację przepisów. Jest to o tyle istotne, że statuty mogą stać się przedmiotem kontroli ze strony organów nadzoru pedagogicznego. Na jakich zasadach przeprowadzana jest kontrola statutów szkolnych?

Co powinno znaleźć się w statucie szkoły?

Zgodnie z obecnym stanem prawnym podstawowym przepisem określającym wymaganą treść statutu szkoły jest art. 98 Prawa oświatowego. Przepis ten określa, co powinno znaleźć się w statutach wszystkich szkół publicznych (art. 98 ust. 1) oraz publicznych szkół dla dzieci i młodzieży (art. 98 ust. 2).

Należy pamiętać, że dodatkowe wymogi co do treści statutów określono również w innych przepisach Ustawy Prawo oświatowe czy w Ustawie o systemie oświaty. Przykładowo:

1. art. 81 ust. 6 Prawa oświatowego – tryb wyboru członków rady szkoły określa statut szkoły, który może też przewidywać rozszerzenie składu rady o osoby inne niż wskazane w art. 81 ust. 1,
2. art. 99 Prawa oświatowego – obowiązki ucznia określa się w statucie szkoły,
3. art. 100 ust. 6 Prawa oświatowego – statut szkoły w określonych sytuacjach może określać zasady ubierania się uczniów na terenie szkoły,
4. art. 125a ust. 7 Prawa oświatowego – statut szkoły powinien określać szczegółową organizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (stosowaną na wypadek zawieszenia zajęć stacjonarnych),
5. art. 44e ust. 3 Ustawy o systemie oświaty – nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły,
6. art. 44e ust. 7 Ustawy o systemie oświaty – statut szkoły powinien określać sposób udostępniania prac pisemnych uczniów oraz dokumentacji dotyczącej egzaminu klasyfikacyjnego, egzaminu poprawkowego czy zastrzeżeń składanych przez rodziców i uczniów na podstawie art. 44n,
7. art. 44f ust. 2 Ustawy o systemie oświaty – klasyfikację śródroczną przeprowadza się co najmniej raz w ciągu roku szkolnego, w terminie określonym w statucie szkoły.

Treść statutu szkoły pozostaje więc w ścisłym związku z przepisami prawa oświatowego. Co więcej statut, będący aktem normatywnym, powinien spełniać wymogi w zakresie hierarchii tego typu aktów – nie powinien być sprzeczny nie tylko z treścią ustaw, ale także wydanych na ich podstawie rozporządzeń wykonawczych. Zapisy w statucie mogą też odnosić się do zagadnień zawiązanych np. z przepisami prawa cywilnego czy administracyjnego.

Ważne!
Inne szkolne dokumenty muszą pozostawać w zgodzie nie tylko z przepisami prawa powszechnie obowiązującego (ustawy i rozporządzenia), ale i ze statutem szkolnym. Jednocześnie błędy w statucie mogą doprowadzić do powstania błędów w treści dokumentów szkolnych będących niżej w hierarchii.

Z tego też względu ważne jest, aby dokonywać okresowego przeglądania treści statutu pod kątem jego zgodności z przepisami prawa oraz aktualizować go w miarę bieżących potrzeb. Zadanie to może zostać zlecone zarówno pracownikom szkoły, jak i wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym. Stwierdzone nieprawidłowości mogą zostać usunięte przez wprowadzenie odpowiednich zmian w treści statutu. Podejmując czynności profilaktyczne, szkoła będzie mogła uniknąć wszczęcia postępowania kontrolnego ze strony organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Kontrola wewnętrzna statutu może być podjęta z inicjatywy dyrektora bądź w rezultacie sygnałów otrzymywanych np. od uczniów lub rodziców.

Jakie błędy najczęściej spotyka się w statutach szkolnych?