STAN PRAWNY NA 6 LUTEGO 2024

Zatrudnianie obcokrajowców w placówkach oświatowych na stanowiskach nauczycieli języków obcych nie budzi w zasadzie wątpliwości, ale czy jest to jedyna możliwość, jaką dysponuje dyrektor placówki? Czy przedszkola znajdują się pod tym względem w szczególnym położeniu? Jakie uprawnienia posiadają nauczyciele, którzy pracowali wcześniej za granicą? W jaki sposób dokumentować ich staż pracy przy zatrudnieniu?

Podstawa prawna zatrudniania nauczycieli obcokrajowców

Karta nauczyciela dopuszcza zatrudnianie obcokrajowców na stanowiskach pedagogicznych, co wynika z art. 9 i 10 nauczycielskiej pragmatyki służbowej. Zgodnie z nimi stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:

• posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje, 
• przestrzega podstawowych zasad moralnych, 
• spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. 

Są to podstawowe wymogi stawiane nauczycielom i nie ma wśród nich wymogu posiadania polskiego obywatelstwa. Pojawia się on jednak w art. 10 ust. 5 KN, stosownie do którego stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli:

1. posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
2. ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych,
3. nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne,
4. nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
5. nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3 KN (zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczyciela), w okresie trzech lat przed nawiązaniem stosunku pracy, albo karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 4 KN (wydalenie z zawodu nauczyciela),
6. posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska, 
7. istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. 

Przywołany przepis określa wprost wymogi stawiane przed nauczycielem zatrudnianym na podstawie mianowania. Regulację tę należy jednak interpretować łącznie z art. 10 ust. 8 KN mówiącym, że nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunków, o jakich mowa w ust. 5 pkt 2–5, ten zaś dotyczy już wszystkich nauczycieli, w tym zatrudnianych na podstawie umowy o pracę, ale – co istotne – nie nakazuje stosowania ust. 5 pkt 1, czyli regulacji określającej wymogi dotyczące obywatelstwa. W efekcie wymóg posiadania polskiego obywatelstwa nie istnieje w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. 

Możliwość wykonywania pracy w charakterze nauczyciela przez obcokrajowca potwierdza wprost Rozporządzenie MEN z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli nie będących obywatelami polskimi. Jest to akt wydany na podstawie Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z czym wiążą się pewne problemy interpretacyjne. Zgodnie z § 2 Rozporządzenia w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele niebędący obywatelami polskimi wtedy, gdy wynika to z organizacji nauczania, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. Rozporządzenie to – jak widać – odwołuje się wyłącznie do szkół, pomijając przedszkola. W § 1 aktu mamy zapis, według którego ilekroć w Rozporządzeniu mówi się o szkole, należy przez to rozumieć publiczne szkoły i placówki wymienione w art. 2 pkt 1–5, 9 i 10 Ustawy o systemie oświaty. Rzecz jednak w tym, że akurat ta regulacja aktu już nie obowiązuje, została bowiem uchylona w trakcie ostatniej reformy ustroju szkolnego z 2017 r.

Pomimo reformy odwołanie do