STAN PRAWNY NA 4 LUTEGO 2025
Jednym z obowiązków dyrektora, realizowanych w ramach nadzoru pedagogicznego, jest ocena zgodności prowadzonych w placówce zajęć edukacyjnych z podstawą programową wychowania przedszkolnego i ramowym planem nauczania. Jak przygotować się realizacji tego obowiązku i na co przede wszystkim zwrócić uwagę?
Obowiązki dyrektora przedszkola związane z organizacją kształcenia, opieki i bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu wynikają z zapisów Prawa oświatowego oraz odpowiednich przepisów wykonawczych. Istotną część tych obowiązków stanowi sprawowanie nadzoru pedagogicznego (art. 68 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego). Nadzorowi podlega w szczególności – zgodnie z zapisem art. 55. ust. 2 pkt 2 tego aktu – realizacja podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Podejmowane przez dyrektora systematycznie działania polegające na obserwacji i analizie realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego pozwalają dokonać oceny przebiegu procesów kształcenia i wychowania w przedszkolu, a także efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola. Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej przedszkola wyrażają się w nabytych przez dzieci umiejętnościach i sprawności w czterech obszarach rozwoju: fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym. To także osiągnięty przez dzieci kończące przedszkole poziom dojrzałości i przygotowania do podjęcia nauki w szkole.
Obowiązek nadzoru nad realizacją podstawy programowej wychowania przedszkolnego z wykorzystaniem warunków i sposobów jej realizacji określają też zapisy Rozporządzenia MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Z opisu wymagania drugiego („Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej”) wynika np. obowiązek kontroli i analizowania osiągnięć każdego dziecka w odniesieniu do umiejętności określonych podstawą programową wychowania przedszkolnego, z uwzględnieniem jego możliwości rozwojowych, a także formułowania i wdrażania wniosków z tych analiz.
Za realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego odpowiedzialni są nauczyciele oraz dyrektorzy przedszkoli. Stanowi ona kanon treści kształcenia i wychowania oraz pożądanych efektów, planowanych do realizacji/osiągnięcia w zorganizowanej systemowo pracy pedagogicznej z dziećmi w wieku od trzeciego do szóstego roku życia. Pełni funkcję ukierunkowującą nauczycieli w ich pracy pedagogicznej, jest źródłem wiedzy o osiągnięciach edukacyjnych absolwenta przedszkola i jego gotowości szkolnej.
Skuteczność procesu wychowania przedszkolnego realizowanego na podstawie treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego uzależniona jest od codziennych, celowo i spójnie dobranych działań przedszkola na rzecz wspierania rozwoju dziecka. Dyrektor przedszkola, prowadząc obserwacje oraz analizę realizacji procesu wychowania, którego strategicznymi i granicznymi punktami są z jednej strony treść podstawy programowej, a z drugiej efekty działalności wychowawczo-dydaktycznej, uzyskuje dane potrzebne do realnej oceny rozwoju dziecka, opartej na prakseologicznych badaniach ludzkich czynności celowych i świadomych, wymagających planowania i oceny pracy wychowawczo-opiekuńczej organizowanej w przedszkolu.
Nadzór nad realizacją podstawy programowej polegający na zbieraniu i analizie informacji o działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola należy do zadań i nauczyciela, i dyrektora. Działania kontrolne, ich jakość, sposób realizacji i dokumentowania, są przedmiotem nadzoru wewnętrznego, choć jednocześnie mogą też stanowić element nadzoru zewnętrznego. Nadzór nad realizacją podstawy programowej opiera się na bieżącej analizie realizacji treści kształcenia (programu kształcenia) w kontekście osiągnięć edukacyjnych dzieci w przedszkolu. Nadzór to też systematyczne poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania:
- Jakie zadania postawiono przed przedszkolami?
- W jaki sposób nauczyciele planują realizację zajęć?
- Czy program wychowania w przedszkolu, który wybrali, umożliwia realizację obowiązującej podstawy programowej?
- W jakim stopniu uwzględniają zawarte w podstawie programowej warunki i sposób jej realizacji?
- Jakie metody pracy stosują, aby osiągnąć założone efekty?
- W jaki sposób uwzględniają indywidualne potrzeby rozwojowe trzy-, cztero-, pięcio- i sześciolatków?
- Jakie sposoby wspierania dziecka w rozwoju fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym stosują?
- Jakie formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej stosują wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
