OPUBLIKOWANO: 25 SIERPNIA 2015

Urlop związany z przyjęciem dziecka na wychowanie

Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy  (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).

Pod pojęciem „urlopu adopcyjnego” mieszczą się uprawnienia podobne do tych, które przysługują rodzicom biologicznym. Obejmują one zarówno urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, jak i dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Z przepisów prawa wynikają jedynie nieznaczne różnice wywołane koniecznością np. uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie.

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Zgodnie z art. 183 § 1 Kodeksu pracy, pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci,

nie dłużej jednak, niż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej, niż do ukończenia przez nie dziesiątego roku życia.

W sytuacji, gdy dziecko w chwili przyjęcia na wychowanie ma prawie siedem lub dziesięć lat  (i w związku z tym nie będzie możliwe wykorzystanie pełnego wymiaru urlopu do ukończenia przez nie siódmego lub dziesiątego roku życia), pracownikowi przysługuje prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze dziewięciu tygodni (art. 183 § 2 k.p.).

Należy podkreślić, iż prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego należy się każdemu pracownikowi (bez względu na płeć), który przyjął dziecko na wychowanie lub przyjął je jako rodzina zastępcza. W przypadku tego urlopu, nie występuje więc obowiązkowy wymóg skorzystania z 14 tygodni urlopu przez pracownicę.

Adopcja (przysposobienie) dziecka może mieć miejsce zarówno w sytuacji, gdy małżonkowie przysposobią wspólnie dziecko innych rodziców, jak i w sytuacji, gdy jeden małżonek przysposobi dziecko drugiego. Zatem pracownik, który przyjął na wychowanie dziecko swojego współmałżonka i wystąpił do sądu o jego przysposobienie, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego stosuje się, analogicznie jak w przypadku urlopów macierzyńskich, przepisy Kodeksu pracy:

• art. 45 § 3, art. 45, art. 50 § 5 oraz art. 57 § 2 – w przypadku rozwiązania umowy przez pracodawcę w sposób niezgodny z prawem sąd pracy uwzględnia żądanie pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, chyba że nastąpi upadłość bądź likwidacja zakładu pracy. Wtedy sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano podczas urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie – w przypadku podjęcia pracy w wyniku przywrócenia wyrokiem sądu – przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy,
• art. 163 § 3 – na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Dotyczy to także ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego,
• art. 165 pkt 4 – jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu urlopu macierzyńskiego, pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy,
• art. 166 pkt 4 – część urlopu, niewykorzystaną z powodu urlopu macierzyńskiego, pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym,