STAN PRAWNY NA 28 GRUDNIA 2023

1 stycznia 2024 r. weszły w życie nowe zasady naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli emerytów, rencistów i nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Nowelizacja przepisu wynika z rozbieżności interpretacyjnych towarzyszących dotychczasowemu brzmieniu regulacji. Czy propozycja zmiany przygotowana przez ustawodawcę wyeliminuje trudności związane ze stosowaniem nowego przepisu w praktyce?

Odpis na ZFŚS dla nauczycieli pracujących

Zasady dokonywania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych zostały ustalone w art. 53 Karty nauczyciela. Zgodnie z ust. 1 tej regulacji dla nauczycieli dokonuje się corocznie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości ustalanej jako iloczyn planowanej – przeciętnej w danym roku kalendarzowym – liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć), skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć), i 110 proc. kwoty bazowej obowiązującej 1 stycznia danego roku. Kwota bazowa jest ustalana corocznie dla nauczycieli w ustawie budżetowej i wynosi obecnie 4471,28 zł. Stosownie do ust. 1a cytowanej regulacji z odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.

Odpis dla nauczycieli niepracujących – wątpliwości interpretacyjne

Przepisem, który budził do tej pory największe wątpliwości, jest art. 53 ust. 2 KN, w myśl którego dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne dokonuje się odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości 5 proc. pobieranych przez nich emerytur, rent oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Sposób zredagowania tej regulacji nie jest zbyt fortunny. Wskazuje ona co prawda wysokość odpisu, lecz jednocześnie nie podaje okresu, za który należy go dokonać. W efekcie niezbędnej interpretacji musiało dostarczyć orzecznictwo sądowe.

W pierwszej kolejności można powołać się na Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2021 r. (I GSK 739/21), w którym sąd ten orzekł, że podstawę odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, dokonywanego zgodnie z art. 53 ust. 2 KN, stanowią świadczenia otrzymywane w wymiarze rocznym. Uzasadnienie do orzeczenia mówi, iż właściwe jest, aby na gruncie przepisów