STAN PRAWNY NA 27 GRUDNIA 2023

Jakie nowe przepisy prawa będą obowiązywać dyrektorów szkół publicznych i niepublicznych w nowym roku kalendarzowym? Jak wpłyną one na ich codzienne obowiązki? Przedstawiamy przegląd zmian w prawie oświatowym oraz nowe przepisy wpływające na funkcjonowanie jednostek oświatowych, które wejdą w życie w 2024 r.

W związku ze zmianą rządu należy spodziewać się, że w krótkim czasie dojdzie do różnych zmian w prawie oświatowym. Trzeba pamiętać jednak także o zmianach, które zostały przyjęte jeszcze przez poprzedni rząd, a które mają wejść w życie w 2024 r. Warto przyjrzeć się im bliżej, aby wiedzieć, jak wpłyną one na codzienne obowiązki w szkołach. Jednocześnie należy uważnie obserwować prace legislacyjne, które zostaną rozpoczęte w resorcie edukacji w najbliższym czasie.

Zmiana w sposobie naliczania odpisu na ZFŚS – tylko szkoły publiczne 

W dotychczasowym stanie prawnym (art. 53 ust. 2 KN) wysokość odpisu dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne wynosi 5 proc. pobieranych przez nich świadczeń. W praktyce pojawiały się jednak wątpliwości dotyczące tego, czy podstawą obliczenia wysokości kwoty odpisu powinna być kwota emerytury, renty lub świadczenia kompensacyjnego pobierana w jednym miesiącu, czy też powinna być to uśredniona wysokość ww. świadczeń otrzymywanych w ciągu całego roku. Dodatkowo, aby naliczyć odpis, dyrektorzy są zobowiązani do uzyskania informacji dotyczącej wysokości pobieranych świadczeń.

W rezultacie Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw zakłada, że wprowadzone zostanie rozwiązanie, na podstawie którego odpis na ZFŚS dla nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne będzie dokonywany w wysokości ustalonej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli będących emerytami lub rencistami oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, skorygowanej w końcu danego roku kalendarzowego do faktycznej, przeciętnej liczby tych nauczycieli i 42 proc. kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3 KN, obowiązującej 1 stycznia danego roku. Powyższa zmiana wchodzi w życie 1 stycznia 2024 r.

Nowa nauczycielska emerytura bez względu na wiek – szkoły publiczne i niepubliczne

Do końca 1998 r. system emerytalny przewidywał istnienie odrębnych zasad przechodzenia nauczycieli na emeryturę. Prawo do nauczycielskiej emerytury bez względu na wiek zachowali również nauczyciele urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., którzy do 31 grudnia 2008 r. spełnili warunki do jej uzyskania (określone w art. 88 ust. 1 KN). Tym samym prawa do nauczycielskiej emerytury bez względu na wiek zostali pozbawieni nauczyciele urodzeni w ww. okresie, którzy nie spełnili do 31 grudnia 2008 r. stawianych w art. 88 ust. 1 KN warunków. 

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. zmieniająca Kartę nauczyciela zakłada uregulowanie kwestii przyznawania nauczycielskiej emerytury bez względu na wiek przez dodanie nowego art. 88a KN. Zgodnie z jego brzmieniem nauczyciele, po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy, będą mogli przejść na emeryturę w wieku niższym niż określony w art. 24 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli spełnią łącznie następujące warunki:

1. rozpoczęli przed 1 stycznia 1999 r. faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1 KN, w brzmieniu obowiązującym w dniu rozpoczęcia pracy na tym stanowisku,
2. mają okres składkowy, o którym mowa w art. 6 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, o których mowa w art. 1 KN, w brzmieniu obowiązującym w okresie faktycznego wykonywania pracy na tych stanowiskach, z wyjątkiem nauczyciela szkoły za granicą, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
3. nie przysługuje im prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek na podstawie art. 88 ust. 2a KN, a wysokość emerytury obliczonej zgodnie z nowymi przepisami (art. 88a ust. 5–8 KN) nie jest niższa niż kwota, o której mowa w art. 85 ust. 2