Praca z dziećmi w ramach terapii ręki to nie tylko ćwiczenia stymulujące grafomotorykę, precyzję czy małą motorykę, ale również ćwiczenia skupiające się na motoryce dużej. Bez prawidłowego rozwoju motoryki dużej nie możemy wymagać od dziecka dobrej precyzji czy swobodnego manipulowania przedmiotami. Terapia ręki to więc metoda całościowa, dla której ważny jest prawidłowy rozwój wszystkich obszarów ruchowych dziecka.

W okresie przedszkolnym dzieci nabywają i usprawniają szereg różnorodnych umiejętności związanych z używaniem rąk. Dzięki dłoniom dzieci mogą poznawać i odkrywać świat. Sprawne ręce pomagają w czynnościach samoobsługowych, w manipulowaniu przedmiotami, w czynnościach wymagających od dziecka precyzji. Biorą również udział w tych trudniejszych i bardziej skomplikowanych zadaniach, jak np. pisanie. Dzięki nim dziecko może pchać, ciągnąć czy łapać najróżniejsze przedmioty. Dlatego właśnie tak ważne jest, by usprawniać ruchowe umiejętności dzieci i stymulować je do rozwoju.

Terapia ręki

Terapia ręki ma za zadanie usprawniać motorykę dziecka, w szczególności motorykę małą. Podczas pracy z dzieckiem terapeuta skupia się również na motoryce dużej, postawie dziecka podczas stania i siedzenia, odczuciach dotykowych. Ważna jest też umiejętność manipulowania przedmiotami, dokładne wykonywanie czynności precyzyjnych i złożonych. 

Ten rodzaj terapii polecany jest zwłaszcza dzieciom, które mają trudności z koordynacją obu rąk czy też z ruchami precyzyjnymi albo w zakresie lateralizacji. Terapia ręki może być stosowana z powodzeniem u dzieci cechujących się słabym napięciem mięśniowym czy stabilizacją posturalną (są to dzieci, którym trudno utrzymać odpowiednie napięcie i postawę, np. kładą się na stole lub podłodze zamiast przyjąć postawę siedzącą). Można ją również stosować u dzieci, które używają zbyt mało lub zbyt dużo siły przy wykonywaniu określonego ruchu.

Ważne!
Finalnym celem terapii ręki jest wsparcie i usprawnienie precyzyjnych i poprawnych ruchów dłoni.

Działania w ramach terapii ręki

Ćwiczenia proponowane przez terapeutę ręki są wprowadzane w określonej kolejności, której nie można zmieniać. Równie istotne jest, by nie pomijać poszczególnych etapów. Punktem wyjścia powinny być ćwiczenia związane z motoryką dużą, by usprawnić i wzmocnić całe ciało, w tym ramiona. Następnie należy skupić się na postawie dziecka – zarówno w trakcie stania, jak i podczas siedzenia. Kolejnym etapem jest praca nad stabilizacją posturalną, czyli utrzymaniem prawidłowej pozycji podczas różnych sytuacji związanych z ruchem. Odczucia dotykowe oraz symulowanie percepcji wzrokowej to kolejne obszary z zakresu terapii ręki. W następnej kolejności dzieci ćwiczą koordynację ruchową oraz manipulowanie przedmiotami. Dopiero na samym końcu terapeuta skupia się na prawidłowym chwycie pisarskim i grafomotoryce.

Duża motoryka i reakcje równoważne

Rozwój motoryki następuje według trzech praw:

• cefalokaudalnego,
• proksymalno-dystalnego,
• łokciowo-promieniowego.

Pierwsze z nich mówi o rozwoju od głowy aż do kończyn dolnych. Drugie skupia się na rozwoju od centrum ciała do jego obwodu. Ostatnie obejmuje rozwój od małego palca do kciuka. Oczywiście początkowo rozwój motoryki przebiega w sposób odruchowy, by z biegiem czasu stawał się on coraz bardziej świadomy.

Bardzo istotne dla rozwoju motoryki dużej są również reakcje równoważne oraz dobieranie odpowiedniego napięcia ciała przy wykonywaniu określonych ruchów. Ważna jest także kontrola motoryczna, na którą składa się u dziecka:

• mobilność,
• stabilność,
• mobilność kontrolowana,
• zręczność.

Postawa ciała

Dzięki wykształceniu odpowiedniej postawy ciała ruchy wykonywane przez dziecko są stabilne i nie trzeba wkładać w nie dużo wysiłku. Niestety, coraz więcej dzieci w wieku przedszkolnym boryka się z różnorodnymi wadami postawy ciała (m.in. płaskostopie, plecy okrągłe, plecy wklęsłe, skolioza). Ważne, by wówczas skonsultować się z takimi specjalistami, jak fizjoterapeuta czy osteopata.