STAN PRAWNY NA 26 WRZEŚNIA 2023

Przedszkola niepubliczne posiadają większą swobodę w zakresie sposobu sprawowania wewnętrznego nadzoru pedagogicznego, niemniej zmiany w prawie oświatowym, które weszły niedawno w życie, stanowią przesłankę do bliższego zainteresowania się tym tematem. Niezależnie bowiem od przyjętej w przedszkolu formy sprawowania nadzoru ciągłą kontrolę nad nimi sprawują kuratorzy oświaty, których kompetencje w tym zakresie wzrosły. Prowadzony w przedszkolu niepublicznym wewnętrzny nadzór pedagogiczny ma pozwolić wyłapać ewentualne niedociągnięcia związane z jego funkcjonowaniem, a mogące potencjalnie stanowić powód do wykreślenia danej jednostki z ewidencji prowadzonej przez JST.

Naruszenie prawa oświatowego – konsekwencje

Omawiając temat sprawowania w przedszkolu niepublicznym wewnętrznego nadzoru pedagogicznego, należy w pierwszej kolejności wyjść od kwestii ewentualnych konsekwencji związanych z naruszeniem w placówce przepisów prawa oświatowego. Oczywiście takim naruszeniom ma w założeniu przeciwdziałać sprawne prowadzenie (w formie kontroli) nadzoru pedagogicznego. Dla przedszkola niepublicznego istotne jest to, czy naruszenia te zostają stwierdzone w trakcie kontroli wewnętrznej, przeprowadzanej przez upoważniony do tego organ przedszkola, czy też zewnętrznej, przeprowadzanej przez kuratora oświaty.

Zgodnie z wcześniejszym brzmieniem przepisów (art. 180 ust. 2 Prawa oświatowego) w przypadku stwierdzenia, że przedszkole niepubliczne prowadzi działalność z naruszeniem prawa, organ sprawujący nadzór pedagogiczny mógł (ale nie musiał) polecić usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. Nowelizacja przepisów, wprowadzona Ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, przewiduje bardziej kategoryczne rozwiązanie, zobowiązujące organ nadzoru pedagogicznego, w przypadku stwierdzenia przezeń naruszeń, do wystosowania polecenia odnośnie usunięcia stwierdzonych uchybień, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przekazania polecenia, w zależności od oceny zakresu i stopnia stwierdzonych uchybień. Niezrealizowanie ww. polecenia skutkuje wykreśleniem przedszkola niepublicznego z ewidencji prowadzonej przez JST, co jest równoznaczne z jego likwidacją. Ponadto organ nadzoru pedagogicznego ma możliwość polecenia osobie prowadzącej niepubliczne przedszkole niezwłocznego umożliwienia wykonania czynności z zakresu nadzoru pedagogicznego w przedszkolu, najpóźniej w terminie 7 dni od dnia otrzymania polecenia.

Zakładany maksymalny termin 30 dni na usunięcie uchybień może okazać się w wielu przypadkach zbyt krótki, co w połączeniu z konsekwencjami w postaci likwidacji jednostki z pewnością stanowi istotne zagrożenie dla funkcjonowania danej placówki. Z tego też względu wprowadzenie skutecznego wewnętrznego nadzoru pedagogicznego w przedszkolu niepublicznym może zminimalizować ewentualne negatywne konsekwencje związane z prowadzeniem kontroli przez kuratorów oświaty.

Regulacje prawne dotyczące nadzoru wewnętrznego

Sposób sprawowania w przedszkolu niepublicznym wewnętrznego nadzoru pedagogicznego odbiega od tego, który obowiązuje w jednostkach publicznych. Organy placówki niepublicznej oraz zakres ich zadań (w tym m.in. ewentualne sprawowanie wewnętrznego nadzoru pedagogicznego) określa statut nadany przez osobę prowadzącą, w efekcie nadzór ten może, ale nie musi, być sprawowany przez dyrektora jednostki. W jednostkach publicznych tymczasem, jeżeli funkcję dyrektora pełni nauczyciel, to przepisy domyślnie nakładają na niego taki obowiązek, o czym mówi art. 68 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego.

Chociaż przedszkola niepubliczne objęte zostały regulacjami Rozporządzenia MEN z dnia 25 sierpnia 2018 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego, to jednak nie znajduje ono zastosowania do nich w pełnym zakresie. Jak bowiem wskazuje § 35 tego aktu, w odniesieniu do niepublicznych przedszkoli nie stosuje się § 22–24 i 34, które dotyczą zasad sprawowania wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Oznacza to, że przedszkola niepubliczne mogą, ale nie muszą przyjmować rozwiązań związanych ze sprawowaniem nadzoru pedagogicznego, które obowiązują w przedszkolach publicznych.