Z kierunków realizacji polityki oświatowej państwa wynikają zadania dla organów nadzoru pedagogicznego, placówek doskonalenia nauczycieli oraz placówek publicznych. Czego możemy spodziewać się po tegorocznych ministerialnych wytycznych?

Podstawa prawna (stan na 25 sierpnia 2023):

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 900), 
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2022 r. poz. 2230),
• Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.),
• Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego (Dz.U. z 2022 r. poz. 2463),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 395 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 645 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2198),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 199 ze zm.).

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa są ustalane na podstawie art. 60 ust. 3 pkt 1 Prawa oświatowego. Dyrektorzy poradni powinni wykorzystać je do planowania własnego nadzoru i organizacji pracy placówki. Wskazania dla placówek na rok szkolny 2023/2024 w dużym stopniu są kontynuacją działań podejmowanych w poprzednim roku szkolnym.

Wspomaganie szkół i placówek 

Zgodnie z § 10 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych dyrektor poradni powinien zaplanować m.in. wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek, polegające na przeprowadzeniu działań mających na celu poprawę jakości ich pracy w zakresie:

• wynikającym z kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, ustalanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z art. 60 ust. 3 pkt 1 Prawa oświatowego oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty,
• wymagań stawianych wobec przedszkoli, szkół i placówek, 
• realizacji podstaw programowych,
• rozpoznawania potrzeb dzieci i młodzieży oraz indywidualizacji procesu nauczania i wychowania.

Szczególne zadanie dla poradni psychologiczno-pedagogicznej wynikające z istoty wspomagania to: podnoszenie jakości wsparcia dla dzieci, uczniów i rodzin poprzez rozwijanie współpracy wewnątrz- i międzyszkolnej, a także z podmiotami działającymi w innych sektorach, w tym w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny. 

Ważne!
Poradnia psychologiczno-pedagogiczna powinna uwzględnić kierunki polityki oświatowej państwa zarówno w zakresie organizacji pracy własnej, jak i planowania wspomagania szkół, przedszkoli i placówek.

Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej w roku szkolnym 2023/2024

Mając powyższe na uwadze, przedstawiamy omówienie podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa ustalonych na nadchodzący rok szkolny:

Kontynuacja działań na rzecz szerszego udostępnienia kanonu i założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy, w tym wsparcie powrotu do szkół języka łacińskiego jako drugiego języka obcego

Od kilku lat priorytetem polityki oświatowej państwa jest edukacja klasyczna. Warto przypomnieć, że kanon edukacji klasycznej we współczesnej pedagogice wiąże się z krytyką podporządkowania edukacji bieżącym potrzebom ekonomicznym, które prowadzi do instrumentalnego postrzegania szkoły jako swoistej „fabryki dyplomów”. Głównym zadaniem edukacji szkolnej nie jest zatem, według tego podejścia, przekazywanie wąsko rozumianej wiedzy praktycznej oraz kształcenie specjalistów. Założenia edukacji klasycznej wynikają wprost z Ustawy Prawo oświatowe, która jasno określa zadania placówek w tym zakresie. Zasadniczym celem, w świetle wspomnianych przepisów, powinna być ogólna formacja uczniów, wprowadzenie ich do dojrzałości poprzez rozwój ich intelektualnego i duchowego potencjału, kształtowanie umysłu i charakteru.

Obowiązująca podstawa programowa wskazuje m.in. na takie elementy edukacji klasycznej, jak: 

• wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia,
• wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej,
• ukazywanie wartości wiedzy jako podstawy do rozwoju umiejętności.

Podstawa programowa przedmiotu język łaciński i kultura antyczna ukierunkowana jest na kształtowanie humanistycznej wrażliwości uczniów i przekazanie im wiedzy na temat języka łacińskiego i kultury starożytnej Grecji i Rzymu oraz ich roli w rozwoju kultury i języka polskiego. Głównym założeniem kształcenia klasycznego realizowanego w ramach przedmiotu jest: „(…) pogłębienie humanistycznej formacji ucznia. Język łaciński w szkole podstawowej powinien więc, w zakresie odpowiednim do wieku uczniów, kształtować ich tożsamość kulturową i cywilizacyjną, niezbędna jest też korelacja z przedmiotami humanistycznymi”. Dlatego wprowadzenie języka łacińskiego, postrzeganego dotychczas jako nieprzydatny w praktyce zawodowej (z wyjątkiem zawodów prawniczych i medycznych), uznać należy za przykład realizacji przez MEiN założeń edukacji klasycznej.