STAN PRAWNY NA 23 CZERWCA 2023 Nowe legitymacje służbowe Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, autor licz-nych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 984), • Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (oczekuje na ogłoszenie), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 września 2006 r. w sprawie wzoru oraz trybu wystawiania legitymacji służbowej nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 189 poz. 1393). W związku z wejściem w życie nowej Ustawy o aplikacji mObywatel już wkrótce nauczyciele będą posługiwać się mLegitymacjami służbowymi, czyli mobilną wersją legitymacji służbowej obsługiwanej przy użyciu aplikacji mObywatel. Jednocześnie przewiduje się wprowadzenie nowych regulacji dotyczących legitymacji nauczycielskiej mającej postać karty. Jaki będzie tryb wydawania legitymacji w nowej formie i co zmieni się w porównaniu z obecnym stanem? Nowa Ustawa o aplikacji mObywatel Sama aplikacja mObywatel nie jest nowością – została udostępniona po raz pierwszy w 2017 r. W 2018 r. zostały stworzone przepisy stanowiące podstawę prawną dla funkcjono-wania publicznej aplikacji mobilnej. W tym samym roku zostały udostępnione w jej ramach usługi mLegitymacja szkolna oraz mLegitymacja studencka, dzięki którym potwierdzenie odpowiednich uprawnień może nastąpić przy użyciu smartfona. Zwiększająca się popularność aplikacji mObywatel (została pobrana ponad 9 mln razy) spowodowała, że podjęte zostały prace nad nową ustawą, pozwalającą na kompleksowe uregulowanie kwestii związanych z funkcjonowaniem wspomnianej aplikacji oraz udostępnienie i świadczenie w jej zakresie nowych usług. Jedna ze zmian zakłada wprowadzenie regulacji prawnych pozwalających na wydawanie nauczycielom mLegitymacji służbowych, które byłyby obsługiwane właśnie za pomocą tej aplikacji. Procedura wydania mLegitymacji i nowej legitymacji w postaci karty Zgodnie z nowymi przepisami (art. 11b Karty nauczyciela) nauczycielowi wydawana będzie legitymacja służbowa w postaci dokumentu mobilnego (mLegitymacja) po uwierzytelnieniu przy użyciu certyfikatu podstawowego (certyfikat użytkownika aplikacji mObywatel wyda-wany z dokumentem mObywatel). mLegitymacja powinna zostać wydana w terminie 14 dni od dnia nawiązania stosunku pracy w przedszkolu. Będzie ona zawierać: • imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, • wizerunek twarzy nauczyciela, • nazwę i adres siedziby pracodawcy, • numer mLegitymacji, • datę wydania mLegitymacji. W założeniu mLegitymacje mają potwierdzać zatrudnienie na stanowisku nauczyciela. Wy-dawane będą bezterminowo. Do unieważnienia mLegitymacji będzie dochodziło w przypad-ku: • rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy nauczyciela, • zmiany nazwy pracodawcy, jeżeli zmianie uległ również numer przedszkola w Reje-strze Szkół i Placówek Oświatowych, • błędu w numerze mLegitymacji, • unieważnienia legitymacji wydanej nauczycielowi na jego wniosek w postaci karty. Po unieważnieniu mLegitymacji, jeżeli nauczyciel w dalszym ciągu będzie pozostawał w za-trudnieniu, powinna mu zostać wydana nowa mLegitymacja, uwzględniająca np. zmienione dane. Oprócz wydawanej z urzędu mLegitymacji nauczyciel będzie mógł złożyć wniosek o wydanie mu legitymacji służbowej w postaci karty (nowy art. 11c KN). Do wydania legitymacji w tej postaci będzie zobowiązany dyrektor – w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wniosku nauczy-ciela. W związku z powyższym od nauczyciela będzie pobierana opłata w wysokości nieprze-kraczającej kosztów wytworzenia legitymacji. Opłata nie będzie pobierana, jeżeli wydanie nowej legitymacji było spowodowane zmianą nazwy pracodawcy lub stwierdzenia w legity-macji błędów lub omyłek. Legitymacja wydawana w postaci karty będzie zawierać: • imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, • wizerunek twarzy nauczyciela, • nazwę i adres siedziby pracodawcy, • numer legitymacji zgodny z numerem mLegitymacji, • datę wydania legitymacji, • hologram potwierdzający ważność legitymacji w danym roku szkolnym. Analogicznie do mLegitymacji legitymacja mająca postać karty będzie potwierdzać zatrud-nienie na stanowisku nauczyciela i będzie wydawana bezterminowo. Dyrektor będzie po-twierdzać ważność legitymacji w danym roku szkolnym przez umieszczenie na niej hologra-mu. Do unieważnienia legitymacji będzie dochodzić: • z urzędu – w przypadku: o rozwiązania albo wygaśnięcia stosunku pracy nauczyciela, o zmiany nazwy pracodawcy, o zapełnienia wszystkich pól legitymacji przeznaczonych na hologram, jeżeli upłynął termin ważności określony ostatnim hologramem, o stwierdzenia w legitymacji błędów lub omyłek; • na wniosek nauczyciela – w przypadku: o utraty przez nauczyciela dotychczasowej legitymacji, o uszkodzenia legitymacji, które podważa jej wiarygodność lub utrudnia identyfika-cję nauczyciela, albo zniszczenia legitymacji, o zmiany imienia (imion) lub nazwiska nauczyciela. W ciągu trzech dni od dnia unieważnienia legitymacji nauczyciel powinien przedłożyć ją dy-rektorowi, który powinien dokonać jej zniszczenia (przez pocięcie), a następnie zwrócić zniszczoną legitymację nauczycielowi. Nowa legitymacja zostanie wydana nauczycielowi: • z urzędu – w przypadku unieważnienia dotychczasowej legitymacji spowodowanej zmianą nazwy pracodawcy albo stwierdzeniem w legitymacji błędów lub omyłek, • na wniosek nauczyciela – w przypadku unieważnienia dotychczasowej legitymacji spowodowanego zapełnieniem pól na hologramy, utratą legitymacji, jej uszkodzeniem bądź zmianą danych osobowych nauczyciela. Wzór legitymacji wydawanej w postaci karty zostanie określony w stosownym rozporządze-niu ministra właściwego ds. oświaty i wychowania. Nie jest obecnie znana dokładna data, od której będą obowiązywać mLegitymacje i nowe legitymacje w postaci karty. Zgodnie z art. 74 Ustawy o aplikacji mObywatel dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających świadczenie nowych usług ogłosi w stosownym komunikacie minister właściwy ds. informatyzacji. Powinien on zostać ogłoszony w terminie co najmniej 14 dni przed dniem wdrożenia niezbędnych rozwiązań technicznych. Obecna procedura wydawania legitymacji W obecnym stanie prawnym podstawowe przepisy dotyczące legitymacji nauczycielskiej zo-stały określone w art. 11a KN. Wynika z nich, że legitymacja służbowa jest wydawana przez dyrektora, ale dopiero na wniosek nauczyciela. Oznacza to, że nie jest to dokument, który nauczyciel powinien obowiązkowo posiadać. Jest to wyłącznie przywilej, z którego może on, ale nie musi skorzystać. Ważne! Należy zauważyć, że do posiadania legitymacji uprawnieni są nauczyciele zarówno przed-szkoli publicznych, jak i niepublicznych, na takich samych zasadach, o czym mówi art. 91b ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 11a KN. Podobnie będzie w przypadku mLegitymacji i legitymacji w formie karty wydawanych na podstawie nowych przepisów, na co wskazuje art. 91b ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 11b i art. 11c KN. Stosownie do art. 11a ust. 2 KN dyrektor ma możliwość pobrania od nauczyciela opłaty za wydanie legitymacji służbowej, jednakże wysokość takiej opłaty nie powinna przekroczyć kosztu wytworzenia dokumentu. Wzór oraz tryb wydawania legitymacji zostały określone w Rozporządzeniu MEN z dnia 29 września 2006 r. w sprawie wzoru oraz trybu wystawiania legitymacji służbowej nauczyciela, w świetle którego legitymację wydaje dyrektor w terminie 30 dni od złożenia przez nauczyciela wniosku o jej wystawienie. Wystawia się ją na: • okres trzech lat nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, z tym że w trzecim roku, licząc od roku jej wy-stawienia, legitymacja jest ważna do końca lutego, • czas trwania stosunku pracy nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony. Dyrektor może wydać nauczycielowi nową legitymację w przypadku: • utraty dotychczasowej legitymacji, • zmiany imienia lub nazwiska nauczyciela bądź zmiany nazwy pracodawcy, • uszkodzenia lub zniszczenia uniemożliwiającego identyfikację nauczyciela, • upływu terminu ważności legitymacji. Należy pamiętać, że nauczyciel, który otrzyma nową legitymację w miejsce np. zgubionej starej legitymacji, w przypadku odzyskania utraconego dokumentu powinien zwrócić go dy-rektorowi, który stwierdzi jego nieważność. W efekcie nauczyciel zachowa jedynie nową le-gitymację. Również w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy legitymacja powinna zostać zwrócona dyrektorowi. Obecnie legitymacje nauczycielskie są wytwarzane w formie plastikowych kart, a koszt ich wytworzenia wynosi od kilku do kilkunastu złotych – w zależności od producenta i liczby wytwarzanych jednocześnie dokumentów. Zawarte w Ustawie o aplikacji mObywatel przepisy przejściowe zakładają, że stare rodzaje legitymacji, wydane na podstawie art. 11a KN, będą jeszcze przez pewien czas w użyciu. Zgodnie z jej art. 62 legitymacja służbowa, wydana nauczycielowi przed 13 lipca 2024 r. na podstawie starych przepisów, zachowa ważność do dnia wydania nauczycielowi nowej legi-tymacji w formie karty, jednak nie dłużej niż do dnia upływu terminu, na który została wyda-na. Ponadto stwierdzenia nieważności, anulowania oraz zwrotu legitymacji wydanej nauczy-cielowi na podstawie starych przepisów, a wydanej przed 13 lipca 2024 r., dokonuje się zgod-nie ze starymi przepisami (art. 11a ust. 3 KN). Jednocześnie stwierdzenie nieważności legi-tymacji wydanej na podstawie starych przepisów nie będzie skutkowało unieważnieniem mLegitymacji wydanej na nowych zasadach. mLegitymacje powinny zostać utworzone z urzędu, po uwierzytelnieniu przy użyciu certyfikatu podstawowego, w terminie 14 dni od dnia wydania stosownego komunikatu przez ministra właściwego ds. informatyzacji.