Dzień Liczby Π Scenariusz zajęć przedszkolnych Opracowanie merytoryczne i graficzne: Anna Uhlik, pedagog, specjalność edukacja elementarna i terapia peda-gogiczna, magister zarządzania – rozwój potencjału społecznego, nauczyciel w szkole podstawowej, nauczyciel przedszkolny, terapeuta pedagogiczny; Wojciech Uhlik, przedsiębiorca, z zamiłowania grafik i ilustrator, zwo-lennik pedagogiki zabawy Cele główne: • zapoznanie się z wielkimi wynalazkami ludzkości, • kształtowanie pojęcia liczby, • rozpoznawanie figur geometrycznych, • nauka mierzenia za pomocą miary krawieckiej, • liczenie i przeliczanie, • uczestnictwo w działaniach kreatywnych i artystycznych. Cele szczegółowe: • poznanie historii o wynalezieniu koła i jego pierwszych zastosowaniach, • poznanie wyglądu koła garncarskiego, • lepienie naczyń z gliny, • odróżnianie kuli od koła, • odnajdywanie kształtu kuli w przestrzeni wokół, • odwzorowywanie liczby π przez liczbę elementów, • ozdabianie symbolu π za pomocą różnych materiałów plastycznych, • nauka posługiwania się miarą krawiecką, • mierzenie średnicy kół, • tworzenie zimowej pracy plastycznej z uwzględnieniem elementów w kształcie koła i kuli. Formy pracy: • indywidualna, • grupowa. Materiały dydaktyczne: • zdjęcie koła garncarskiego, maszyn zawierających koło, makieta koła garncarskiego, glina, rzeczy o kulistym kształcie umieszczone w sali, słomki, plastelina, papier toale-towy, farby, papier kolorowy, pastele, kolorowe koła o różnej średnicy wycięte z tek-tury, płatki kosmetyczne i białe pompony, mocny klej, srebrny brokat. PRZEBIEG ZAJĘĆ Samo pojęcie liczby π jest trudne do zrozumienia przez dzieci w wieku przedszkolnym. Choć jego wyjaśnienie bez poznania podstaw matematyki może się okazać żmudnym wyzwaniem, to warto oprzeć realizację zadań z tego zakresu na tym, co dla wychowanków proste. Podczas takich poszukiwań nie da się pominąć tematu koła. Liczba π służy bowiem do obliczenia pola tej figury. Nastawmy się zatem na scenariusz poświęcony geometrii. 1. Wynalezienie koła Świat jest pełen tej niezwykłej figury, jaką jest koło. Jak ona powstała? Aby to wyjaśnić, trze-ba cofnać się wiele tysięcy lat do Mezopotamii. Żyli tam Sumerowie, którym dziś przypisuje się wynalezienie koła, nie w formie zapisu, lecz praktycznego urządzenia. Chodzi dokładnie o drewniane koło garncarskie, które kręcąc się, pomagało wytwarzać naczynia z gliny. Nau-czyciel prezentuje przedszkolakom, jak wyglądał ten wynalazek, i za pomocą stworzonej przez siebie tekturowej makiety wyjaśnia jego działanie. „Dziś koło jest podstawowym elementem konstrukcyjnym bardzo wielu maszyn i urządzeń. Czy wychowankowie mogą wskazać niektóre z nich? Z pewnością stało się ono niezbędną częścią takich pojazdów, jak: samochód, rower czy skuter. Gdzie przedszkolaki na co dzień obserwują ten niezwykły wynalazek?”. Następuje burza mózgów. Po wzajemnej wymianie doświadczeń najmłodsi zaproszeni zostają do swoich stołów. Na bla-tach umieszczona zostaje pokaźna bryła gliny. Aby jeszcze lepiej zapamiętać, jak ważnym wynalazkiem było koło, nauczyciel zaprasza wszystkich do pracy kreatywnej. Przedszkolaki, aby zapamiętały o kole jak najwięcej, dostają szansę na stworzenie naczynia z gliny. Po wy-koniniu naczyń, zostają one wypalone, po czym wracają do swoich właścicieli. 2. Π – przyjaciółka koła i kuli Liczba π odnosi się nie tylko do koła, ale również do kuli. „Czy przedszkolaki wiedzą, czym różnią się one od siebie? Koło przedstawić można na papierze. Jest płaskie. Jednak, gdy za-czynamy je obracać, staje się kulą. Na wcześniejszych zajęciach poszukiwaliśmy niejedno-krotnie kół wokół nas. Dziś skupmy sie na kuli (piłce). Gdzie ją znajdziemy? Czy występuje ona w naszym otoczeniu?”. Dzieci otrzymują chwilę na dokonanie własnych obserwacji. „Kto, by pomyślał, że tej figury jest tak wiele... Korale przeznaczone do liczenia, piłki do gry w nogę, głowa lalki, globus czy lampa wisząca w sali – te wszystkie przedmioty skrywają w sobie poznaną przez nas figurę przestrzenną”. 3. Liczba π, czyli ile? Wartość tej liczby wynosi w przybliżeniu 3,14 – czyli bardzo niewiele. Niemniej dla dziecka w wieku przedszkolnym, poznającego dopiero liczby w zakresie 10, może być ona trudna do uchwycenia. Π to trzy i trochę – tak to najlepiej wytłumaczyć... Aby specyfika tego symbolu została lepiej zapamiętana, warto utrwalić ją za pomocą krótkiego ćwiczenia. Dzieci otrzymują trzy materiały plastyczne: plastelinę, rolkę papieru toaletowego i słomki. Następnie wychowawca tłumaczy im, że muszą zobrazować wartość liczby π. Pierwsza w ich dłoni pojawia się plastelina. Każdy maluch wyciąga trzy pełne słupki, z czwartego zaś urywa tylko kawałek. W ten sposób otrzymujemy przybliżoną wartość liczby. Teraz pora na papier toaletowy. Każdy przedszkolak urywa z rolki trzy listki i licząc na głos, układa je przed sobą. Następnie z czwartego listka dodaje tylko niewielką część. Tym razem ich oczom ukazuje się wartość liczby π wyrażona za pomocą papieru. Na samym końcu dzieci korzystają ze słomek. Również w tym przypadku porządkują je w rzędzie przed sobą. Gdy na stole pojawią się trzy rurki, kończą swoje obliczenia odciętym kawałkiem czwartej. 4. W poszukiwaniu liczby π Czas na poszukiwanie koła, które ukryło w sobie liczbę 3,14. Wychowawca rozdaje uczestni-kom zabawy miary krawieckie oraz wycięte z kolorowej tektury szablony kół. Każdy przed-szkolak otrzymuje siedem kół różnej wielkości. Zadaniem dzieci jest zmierzenie koła i odna-lezienie tego, którego średnica przechodząca przez środek wynosi 3,14, czyli niewiele więcej niż 3 cm. Aby tego dokonać, wychowankowie zostają przeszkoleni z obsługi miary. Warto dobrać do zadania takie koła, które będą się znacznie różniły swoimi wymiarami. Wyzwanie czas zacząć! Miary w dłoń i do dzieła! 5. Ozdabiamy symbol Prowadzący rozdaje dzieciom kartę pracy (załącznik), na której umieszczono symbol π. Każdy z przedszkolaków ma za zadanie ozdobić go własnym sposobem. W tym celu korzysta z różnych materiałów plastycznych: farb, papieru kolorowego, pasteli, plasteliny. Gotową i uzupełnioną kartę maluszki prezentują na forum grupy. Czyżby i tym razem okazało się, że ile osób, tyle pomysłów? 6. Śniegowy obrazek inspirowany π-ękną zimą Czas na odrobinę artystycznego działania. Nauczyciel zachęca najmłodszych do stworzenia zimowego obrazu przedstawiającego padający śnieg. Wszystkie dzieci otrzymują od niego niebieskie lub granatowe kartki, a następnie do ich rąk trafiają białe elementy, zarówno w kształcie koła (płatki kosmetyczne), jak i w postaci kuli (pompony). Zadaniem przedszko-laków jest przedstawienie na kartkach zimowej wariacji z padającym śniegiem. Tak wykonanej pracy warto dodać odrobinę lodowego blasku. Dzieci posypują dodatkowo swoje dzieła srebrnym brokatem. Z pewnością wszystkie prace staną się ozdobą klasy przez najbliższe dni.