STAN PRAWNY NA 15 LUTEGO 2023 Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia. Od teorii do praktyki Adam Krasnosielski, pedagog, zawodowo zajmuje się tematyką kształcenia integracyjnego oraz zagadnieniami relacji rówieśniczych w szkole Podstawa prawna: • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1309). Podstawowe cele wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia to rozpoznanie sposobu funkcjonowania danego dziecka w systemie szkolnym, określenie jego mocnych i słabych stron, zainteresowań, predyspozycji oraz trudności i przyczyn niepowodzeń edukacyjnych. Na tej podstawie wyznacza się dalsze kierunki do pracy edukacyjnej, terapeutycznej i wychowawczej, tak aby w pełni wykorzystać potencjał ucznia. Co warto wiedzieć o WOPFU? Każde działanie podejmowane w celu poprawy funkcjonowania dziecka w środowisku edukacyjnym musi być ukierunkowane na określony cel. W szkole będzie nim osiągnięcie przez ucznia odpowiedniego poziomu wiedzy, umiejętności i kompetencji przewidzianych na każdy rok nauki. Są to oczywiście cele o najwyższym stopniu ogólności, na które składa się cała masa celów bardziej sprecyzowanych, przypisanych poszczególnym obszarom edukacyjnym i wychowawczym. Droga do realizacji celów wyznaczonych przez system edukacji w zakresie sposobu i obszaru ich realizacji u każdego ucznia będzie przebiegała inaczej. Ma to szczególne znaczenie w przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Różnią je bowiem deficyty w zakresie sprawności w poszczególnych obszarach rozwoju, podobnie jak ich mocne strony i predyspozycje. Dlatego tak ważne jest poznanie indywidualnych potrzeb dziecka, aby móc skutecznie określić: • obszar działań, a więc cel i zakres materiału edukacyjnego i wychowawczego (oraz terapeutycznego), • sposób realizacji działań, czyli wybór odpowiednich dla danego dziecka metod i form pracy z nim. WAŻNE! Jedynie całościowa diagnoza skoncentrowana na możliwości realizacji powyższych celów będzie spełniała swoje zadanie. Musi ona stanowić podstawę do podejmowania rzeczywistych działań i tak też powinna być traktowana. To na jej podstawie będzie następnie tworzony indywidualny program pomocy dziecku, czyli indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET). Specyfika WOPFU Poznaniu charakterystyki dziecka ma pomóc wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia, przez nauczycieli i specjalistów skrótowo nazywana WOPFU. Jest to całościowa, kompleksowa diagnoza zawierająca wszystkie informacje na temat sposobu funkcjonowania danego dziecka pochodzące z możliwie wszystkich źródeł (dokumentów, obserwacji, wywiadów). Jak sama nazwa wskazuje, diagnoza ta: • Jest wielospecjalistyczna: zawarte w niej informacje powinny uwzględniać konsultacje i badania uzyskane od wielu specjalistów oraz od pozostałych osób pracujących i przebywających z dzieckiem. Istotne jest skorzystanie z wiedzy psychologa i pedagoga pracujących w szkole, nauczycieli prowadzących zajęcia z uczniem, jego rodziców oraz specjalistów prowadzących diagnozę w poradni psychologiczno-pedagogicznej. To oni – jeśli będzie taka potrzeba – wydadzą orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które będzie stanowiło podstawę do opracowania WOPFU. • Ocenia poziom funkcjonowania: WOPFU określa obecny poziom funkcjonowania dziecka na podstawie dotychczas zebranych informacji, przyczyn trudności dziecka, a także możliwości jego dalszego rozwoju. Ocena ta powinna dotyczyć każdego obszaru funkcjonowania ucznia – a więc zarówno obszaru rozwojowego, jak i edukacyjnego oraz wychowawczego. W odniesieniu do każdego z nich powinna ona uwzględniać informacje na temat trudności danego dziecka, a także określać jego mocne strony i predyspozycje. • Odnosi się do ucznia: ważne jest, kogo dotyczy diagnoza. Oczywiście mylne byłoby stwierdzenie, że diagnostę powinno jedynie interesować badanie samego dziecka, choć niewątpliwie to na jego funkcjonowaniu powinien się koncentrować. Należy jednak pamiętać o tym, że dziecko rozwija się w systemie rodzinnym, dlatego trzeba też zwrócić uwagę na funkcjonowanie wszystkich członków rodziny jako na wzajemnie oddziałującą na siebie sieć wzajemnych powiązań. Członkowie rodziny mają określone postawy, wartości, cele i wynikające z nich oczekiwania oraz wymagania wobec dziecka. Te z kolei nie pozostają bez wpływu na jego funkcjonowanie. Środowisko rodzinne dziecka może zatem sprzyjać podejmowanym działaniom edukacyjno-terapeutycznym albo je utrudniać. Najprostszym przykładem, doskonale znanym wielu nauczycielom i specjalistom, jest współpraca szkoły z rodzicami ucznia. To od rodziców zależy, czy zechcą oni wyrazić zgodę na poddanie dziecka diagnozie w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Wielu z nich chętnie wyraża taką zgodę i jest wdzięcznych nauczycielom za zauważenie potencjalnego problemu. Niektórzy z nich po rozmowie z nauczycielem czy wychowawcą sami zaprowadzają swoje dziecko do poradni, prosząc o takie badanie. Jednak nie jest to regułą. Nawet jeśli początkowo rodzice są chętni do współpracy, nie zawsze pozostają równie zaangażowani po otrzymaniu wystawionej przez poradnię diagnozy. W sytuacji, w której istnieją podstawy do wydania przez poradnię orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, niektórzy rodzice mogą nie zgadzać się z jej treścią. Czasem próbują wręcz zaprzeczyć jej istnieniu i nie zgłaszają tego dokumentu do szkoły. W ten sposób chcą uniknąć etykietowania dziecka jako ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi lub sami nie potrafią pogodzić się z faktem, że rozwój ich dziecka nie przebiega tak, jak by sobie tego życzyli. W rzeczywistości poprzez takie działanie ograniczają jednak szanse pomocy swojemu dziecku. Skąd można uzyskać informacje do diagnozy? O pełnej, funkcjonalnej diagnozie, jaką jest WOPFU, można mówić jedynie wtedy, gdy zawarte w niej informacje będą dotyczyły każdego obszaru funkcjonowania dziecka i zostaną pozyskane z wielu rzetelnych źródeł. Dlatego koniecznie należy zastanowić się nad ich pochodzeniem i ich jakością. Najważniejszym źródłem informacji o uczniu są oczywiście jego rodzice. To oni mają możliwość obserwowania i przez to poznawania dziecka już od chwili jego narodzin. W ich towarzystwie dziecko czuje się swobodnie, nie jest niczym skrępowane, co z kolei ułatwia rodzicom swobodną obserwację jego naturalnych reakcji na zróżnicowane sytuacje społeczne. Dzięki temu wiedzą doskonale, kiedy dziecko reaguje złością, przejawia agresję, wycofuje się, ale też odczuwa spokój, wykazuje zainteresowanie itp. Niestety mimo wielu zalet w postaci cennych informacji, jakich mogą dostarczyć rodzice, nie są oni ekspertami (diagnostami) z zakresu pedagogiki specjalnej i psychologii. Dlatego swoje spostrzeżenia i wynikające z nich niepokoje powinni oni skonsultować ze specjalistami pracującymi w szkole lub bezpośrednio w publicznej lub niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej. W przeciwieństwie do tej pierwszej rodzice mogą zgłosić swoje dziecko na badanie do poradni niepublicznej bez konieczności wcześniejszego angażowania szkoły, która musiałaby wystawić im skierowanie na takie badanie. W przypadku podejrzenia, że ich obawy dotyczące rozwoju dziecka mogą być uzasadnione, a specjalistyczna pomoc może okazać się pilnie potrzebna, możliwość zapisania się do specjalisty w niepublicznej placówce jest na ogół dużo szybsza. Następnym źródłem informacji o sposobie i poziomie funkcjonowania dziecka są pracownicy szkoły: wychowawca klasy oraz nauczyciele poszczególnych przedmiotów. To właśnie oni spędzają z uczniem najwięcej czasu, mają możliwość codziennego obserwowania, jak zachowuje się w relacjach z innymi dziećmi, podczas przerw i w trakcie pracy na lekcjach. Rozmawiają z nim, znają jego zwyczaje, sympatie, antypatie, możliwości, a także widzą jego trudności. WAŻNE! Pracownicy szkoły – mimo często dużego doświadczenia – nie mogą jednak zastąpić psychologa, pedagoga szkolnego i pedagoga specjalnego, którzy powinni być w bezpośrednim kontakcie z rodzicami, nauczycielami i samym dzieckiem. Ich specjalistyczna wiedza może pomóc w interpretacji zachowań ucznia. W przypadku niepublicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych przeprowadzenie wywiadu z grupą nauczycieli i specjalistów pracujących w szkole czasem bywa niemożliwe, ponieważ ich pracownicy nie zawsze współpracują bezpośrednio z placówkami edukacyjnymi. Wynika to z braku rejonizacji szkół do niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz braku finansowania niepublicznych poradni przez urząd miasta (dzielnicy), jak ma to miejsce w publicznych poradniach. Z usług niepublicznych placówek mogą odpłatnie korzystać wszystkie osoby, bez względu na rejon zamieszkania. Metody służące pozyskiwaniu informacji do WOPFU W celu uzyskania informacji niezbędnych do przeprowadzenia diagnozy specjaliści sięgają po rozmaite metody. Przyjrzyjmy się tym najczęściej stosowanym. Wywiad Pierwszą z wykorzystywanych metod jest wywiad. To najprostszy, jednak bardzo cenny sposób uzyskiwania informacji niezbędnych do prawidłowej diagnozy dziecka. Mimo że z pozoru może on wyglądać jak zwykła rozmowa, ma jedną szczególną cechę – w przeciwieństwie do swobodnej rozmowy jest ukierunkowany na uzyskanie określonych, ważnych z punktu widzenia diagnosty informacji. Szczególną uwagę należy poświęcić dwóm rodzajom wywiadu. Pierwszym z nich jest wywiad strukturalizowany. Przeprowadzając go, diagnosta kieruje przebiegiem rozmowy zgodnie z wcześniej zaplanowanym, szczegółowo określonym schematem. Pytania są ułożone w taki sposób, aby uzyskać od respondenta wszystkie istotne dla diagnosty informacje. Mogą one mieć postać pytań ogólnych i stopniowo przybierać formę coraz bardziej szczegółowych. Drugim rodzajem jest wywiad niestrukturalizowany. Diagnosta podczas rozmowy nie korzysta z wcześniej przygotowanych pytań. Może zadawać je na bieżąco, dostosowując pytania do wypowiedzi rozmówcy, dlatego kolejność poruszanych kwestii może być zupełnie inna niż w przypadku wywiadu strukturalizowanego. Celem rozmowy jest jednak uzyskanie tych samych informacji, co przy korzystaniu z poprzedniej metody. Bez względu na sposób prowadzenia wywiadu każdy diagnosta powinien pamiętać, aby podczas rozmowy z rodzicem (a także z dzieckiem) stworzyć odpowiedni klimat. Musi on sprzyjać poczuciu bezpieczeństwa osoby badanej. Tylko w sytuacji, w której uda się wytworzyć klimat zaufania i podejmie się próbę zrozumienia badanego, możliwe jest uzyskanie od niego szczerych i pełnych informacji. Należy kategorycznie unikać oceniania, moralizowania czy krytykowania osoby badanej, a zamiast tego udzielić jej stosownego wsparcia i poradnictwa. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na charakter zadawanych pytań. Powinny być one dostosowane do otwartości rozmówcy. Diagnosta może wybrać między pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Pierwszych używa się, gdy rozmówca jest otwarty na rozmowę. Dają one możliwość swobodnej odpowiedzi. Przykładem takiego pytania jest: „Czym interesuje się państwa syn?”. Pytania zamknięte zadaje się osobom mniej komunikatywnym, nieśmiałym, które w swoich wypowiedziach są powściągliwe i oszczędne w słowach. Takie pytania charakteryzują się dużym stopniem szczegółowości, np.: „Ile czasu dziennie pani syn spędza przed komputerem?”. W tym przypadku rodzic nie ma możliwości „wymigania się” od odpowiedzi. Innym rodzajem pytań, często stosowanym w rozmowach z młodszymi dziećmi, są pytania projekcyjne. Dają one osobie badanej najwięcej poczucia bezpieczeństwa. Dzieje się tak dlatego, że pytamy ją nie o nią samą, lecz o inną osobę, znajdującą się jedynie w podobnej sytuacji. W ten sposób badany, udzielając odpowiedzi, przenosi swoje doświadczenia na osobę, o której rozmawia z diagnostą. Przykład takiego pytania z poprzedzającą je historią może wyglądać następująco: „Wyobraź sobie, że Kamila podczas zabawy na podwórku podarła nowe spodnie. Jak myślisz, jak zareaguje na to jej mama, gdy wróci do domu?”. Dziecko często nie ma wiedzy, jak mógłby zachować się inny rodzic, wie natomiast, jak postąpiliby w tej sytuacji jego rodzice. Projektując swoją odpowiedź, opowie zatem, co zrobiłaby jego mama. Obserwacja W pozyskiwaniu informacji do WOPFU diagnosta często posługuje się też obserwacją. Służy ona pogłębieniu wiedzy na temat funkcjonowania dziecka, a także potwierdzeniu spójności lub wykazaniu ewentualnych rozbieżności między informacjami uzyskanymi od badanych podczas wywiadu a tymi zaobserwowanymi przez diagnostę. Wyróżnia się kilka rodzajów obserwacji. Jednym z nich jest obserwacja jawna. Obserwowany jest podczas niej w pełni świadomy, że jest obserwowany. Nie musi jednak wiedzieć, czy diagnosta skupia się jedynie na wybranym elemencie jego funkcjonowania, czy na całości. Inną, bardziej rzetelną formą jest obserwacja ukryta. W przeciwieństwie do poprzedniego rodzaju obserwacji badany nie wie, że jest obserwowany. Wyróżnia się ponadto obserwację bezpośrednią, podczas której diagnosta towarzyszy uczniowi, np. w trakcie badania czy wizytacji na lekcji, oraz jej przeciwieństwo, czyli obserwację pośrednią. W tym przypadku diagnosta zleca obserwację innej osobie (np. rodzicowi), wyznaczając określone elementy, na które obserwujący powinien zwrócić szczególną uwagę – i to za jego pośrednictwem dowiaduje się szczegółów na temat zaobserwowanych sytuacji. Obserwacje również dzieli się na standaryzowane i niestandaryzowane. Pierwsze polegają na obserwacji wybranych rodzajów zachowań składających się na cel ogólny, natomiast drugie na koncentracji na celu głównym, bez wcześniej wyszczególnionych składowych tego celu. Orzeczenia i opinie Kolejną ważną metodą stosowaną w procesie diagnostycznym jest analiza dokumentów. Do najważniejszych z nich należą orzeczenia i opinie wydawane przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Zawierają one najwięcej informacji o specjalnych potrzebach dziecka i najczęściej to one stanowią bazowe źródło informacji niezbędnych do rzetelnego przygotowania WOPFU. Dzieje się tak dlatego, że obejmują one nie tylko diagnozę dziecka z uwzględnieniem jego trudności i możliwości rozwojowych, edukacyjnych i wychowawczych, lecz także zalecenia do pracy nim, które są niezbędne przy opracowywaniu IPET-u. Należy pamiętać, że część uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi będzie miała różnego rodzaju trudności wynikające z niepełnosprawności. Takie dzieci mają również orzeczenie o niepełnosprawności, wydawane przez powiatowy lub miejski zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Dokument ten może przydać się do uzyskania kompleksowej wiedzy o stanie zdrowia i sprawności dziecka. Testy Kolejnym ważnym źródłem informacji są testy – zarówno te psychologiczne, jak i pedagogiczne, często stosowane w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. O ile pierwsze z nich najczęściej są używane przez psychologów, o tyle z pozostałych mogą korzystać również inni specjaliści, np. pedagodzy. Informacje o osobach uprawnionych do ich stosowania zawsze umieszczone są w podręczniku do danych testów. Wytwory ucznia Wszystkie opisane powyżej źródła informacji są niezwykle cenne, ale nie można zapominać o wytworach ucznia. W szczególności kopalnią wiedzy są jego zeszyty, zeszyty ćwiczeń, wypełnione karty pracy oraz narysowane przez niego rysunki. W przypadku tych ostatnich szczególnie ważny jest rysunek rodziny – a także dużo rzadziej stosowany w środowisku diagnostycznym rysunek zwierzęcej rodziny, który bywa wykorzystywany alternatywnie. Ostrożnie z interpretacją Należy mieć na uwadze konieczność zestawienia i porównania ze sobą wszystkich źródeł informacji. Niektóre z nich, mimo że dotyczą tego samego obszaru funkcjonowania dziecka, mogą się od siebie różnić. Istnieje kilka przyczyn takiego stanu rzeczy. Jednym z powodów może być autoprezentacja, czyli próba postawienia się rodziców, osób pracujących z dzieckiem czy samego dziecka w lepszym świetle. Przykładowo rodzice mogą kłamać, chcąc próbować ukryć swoje negatywne postawy wobec dziecka albo fakt, że nie akceptują jego deficytów i ograniczeń. Na uwagę zasługuje także potencjalne niezadowolenie rodziców z konieczności podporządkowania rytmu swojego życia i sposobu funkcjonowania potrzebom dziecka, wynikającym ze specjalnych potrzeb edukacyjnych. Nauczyciele z kolei muszą mierzyć się z problemem wypalenia zawodowego. W efekcie mogą oni ukrywać niektóre informacje na temat trudności ucznia, udając, że nie są ich świadomi. W ten sposób mogą starać się unikać odpowiedzialności za niepodejmowanie działań zmierzających w kierunku udzielenia dziecku, a także jego rodzicom pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W jej realizację musieliby oni włożyć swój czas i energię, za które (w placówkach ogólnodostępnych i z oddziałami integracyjnymi) nikt by im dodatkowo nie zapłacił. A przecież praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wymaga sporo czasu, potrzebnego np. do przygotowania się do zajęć z podopiecznym. Współpraca w zakresie WOPFU Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia jest opracowywana przez zespół, w skład którego wchodzą nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z dzieckiem. W przypadku młodzieżowych ośrodków wychowawczych, socjoterapii, szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodków wychowawczych i ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych skład zespołu zasilają również wychowawca grupy wychowawczej i nauczyciele prowadzący zajęcia z wychowankiem w tym ośrodku. Koordynatorem zespołu może być wychowawca oddziału lub grupy wychowawczej, a także nauczyciel lub specjalista prowadzący zajęcia z dzieckiem. Konkretną osobę odpowiedzialną za to zadanie wyznacza dyrektor szkoły (lub ośrodka). Na swój pisemny wniosek może on ponadto ubiegać się o uczestnictwo w pracach zespołu innych osób, takich jak przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej lub poradni specjalistycznej, asystent czy pomoc nauczyciela. Udział innych osób, np. lekarza, psychologa, pedagoga czy logopedy, wymaga zgody rodziców ucznia lub samego ucznia, jeśli jest on pełnoletni. Poza tym specjaliści mogą zostać włączeni do zespołu na wniosek rodziców lub pełnoletniego ucznia, jeśli widzą oni taką potrzebę. W dodatku rodzice sami mogą brać udział w spotkaniach zespołu i aktywnie uczestniczyć w dokonywaniu zmian w WOPFU. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym dyrektor ma obowiązek poinformować rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia o terminie każdego spotkania zespołu i możliwości uczestniczenia w tym spotkaniu. Należy pamiętać, że rodzice dziecka lub pełnoletni uczeń muszą też otrzymać kopię WOPFU. Podczas spotkania zespołu osoby wchodzące w jego skład ustalają obecny poziom funkcjonowania dziecka w każdym z możliwych obszarów rozwoju, uwzględniając przy tym jego słabe i mocne strony, aby na tej podstawie móc opracować indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. WOPFU a IPET Po opracowaniu IPET-u i przystąpieniu do jego realizacji należy dokonać jego ewaluacji, aby upewnić się, czy jest skuteczny. Jeśli okaże się, że realizacja działań zawartych w programie nie przynosi zamierzonych (możliwych do spełnienia) celów edukacyjno-terapeutycznych, wówczas można podejrzewać, że został on opracowany nieadekwatnie do potrzeb dziecka. W takiej sytuacji należy skorygować IPET. WAŻNE! WOPFU przeprowadza się przed opracowaniem IPET-u – tylko w ten sposób będziemy w stanie opracować program jak najbardziej dopasowany do potrzeb konkretnego dziecka. Oceny dokonuje się również przed upływem roku szkolnego, aby sprawdzić, czy treści zawarte w programie zostały opracowane adekwatnie do możliwości dziecka, a więc czy ich realizacja przynosi zamierzony skutek. Oznacza to, że zespół co najmniej dwukrotnie w roku szkolnym dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i w zależności od jej wyniku utrzymuje treści zawarte w Ipecie bądź dokonuje w nim niezbędnych modyfikacji. Okresowej diagnozy dokonuje się w zależności od potrzeb i we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, poradnią specjalistyczną lub – jeśli rodzice wyrażą na to zgodę – z innymi podmiotami. Bibliografia: • J. Głodkowska, Poznanie ucznia szkoły specjalnej, Warszawa 1999. • B. Marcinkowska, Diagnoza dla jakości życia osób z niepełnosprawnością intelektualną, w: Pedagogika specjalna. Różne poszukiwania – wspólna misja, red. M. Bielska-Łach, Warszawa 2009. • B. Marcinkowska, Diagnoza umiejętności funkcjonalnych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, w: Osobowość, samorealizacja, odpowiedzialność, bezpieczeństwo, autonomia – teoria, empiria i praktyka w rehabilitacji osób z niepełnosprawnością umysłową od dzieciństwa do późnej dorosłości, red. J. Głodkowska, A. Giryński, Warszawa 2004. • B. Marcinkowska, Indywidualne programy edukacyjne, w: Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. J. Głodkowska, Warszawa 2010. • B. Marcinkowska, A. Wołowicz, Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia i konstruowanie indywidualnych programów dla osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, Warszawa 2010. • I. Obuchowska, Osoby niepełnosprawne: diagnoza dla rozwoju, w: Diagnoza dla osób niepełnosprawnych, red. D. Lotz, K. Wenta, W. Zaidler, Szczecin 2002. • S. Ziemski, Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973. Załącznikiem do artykułu jest przykładowy arkusz wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU).