STAN PRAWNY NA 20 STYCZNIA 2023 Subwencja oświatowa w 2023 r. Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2267), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2820), • Obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 stycznia 2022 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy (M.P. z 2022 r. poz. 120). Nowe Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023 weszło w życie z początkiem roku. Finansowy standard A, w porównaniu z rokiem minionym, w 2023 r. uległ zwiększeniu o ok. 14,2 proc. – do poziomu 6947 zł. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę przy okazji wejścia w życie nowego Rozporządzenia? Podstawa prawna do wydania rozporządzenia Nowe Rozporządzenie, podobnie jak te obowiązujące w poprzednich latach, zostało wydane na podstawie art. 28 ust. 6 Ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten reguluje obowiązek dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do określenia, po zasięgnięciu opinii Ministra Finansów oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego, sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej (określonej w odpowiedniej wysokości w ustawie budżetowej) pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego. Podobnie jak działo się to do tej pory, subwencja jest naliczana na podstawie liczby uczniów uczęszczających do danej szkoły, przy czym jej wysokość różnicują „wagi” przyporządkowane poszczególnym kategoriom uczniów. Na wysokość subwencji mają także wpływ typ i rodzaj szkoły oraz zastosowanie wskaźnika korygującego, który pozwala na uwzględnienie stopni awansu zawodowego nauczycieli. W założeniu wskaźnik korygujący ma pozwalać na przekazanie wyższej subwencji tym jednostkom samorządu terytorialnego, w których jest większy udział etatów nauczycieli posiadających wyższe stopnie awansu zawodowego w odniesieniu do ogólnej liczby nauczycieli (przy założeniu, że stosunek ten jest wyższy niż średnia krajowa). Ma to pozwolić na pokrycie w większym stopniu zwiększonych wydatków jednostek samorządów terytorialnych zatrudniających nauczycieli z najwyższymi stopniami awansu zawodowego. WAŻNE! Nowe Rozporządzenie zakłada w 2023 r. wzrost tzw. finansowego standardu A o ok. 14,2 proc. w porównaniu z 2022 r. Jest on uzyskiwany po podzieleniu kwoty ogólnej subwencji oświatowej, pomniejszonej o 0,5 proc. rezerwy, przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych. W 2023 r. powinien on wynieść ok. 6947 zł (w porównaniu z 2022 r. ma wzrosnąć o ok. 866 zł). Rozporządzenie z dnia 22 grudnia 2022 r., oprócz zmiany wysokości finansowego standardu A, wprowadza również inne zmiany w zakresie naliczania subwencji oświatowej. Wskaźniki zmniejszające Nowe Rozporządzenie zakłada zastosowanie wskaźników zmniejszających w przypadku szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, dla dzieci i młodzieży – w związku z przejściem od września 2023 r. ze szkół podstawowych do szkół ponadpodstawowych dzieci, które rozpoczęły edukację w szkole podstawowej w wieku sześciu lat (reforma sześciolatka). Wskaźniki zostały zastosowane również w przypadku techników i liceów plastycznych – dla dzieci i młodzieży – w związku z zakończeniem w roku szkolnym 2022/2023 kształcenia przez uczniów dotychczasowych czteroletnich techników (klasy IV) i uczniów dotychczasowych czteroletnich liceów plastycznych (klasy IV). Wskaźniki wyniosą odpowiednio: • 1,31 proc. w przypadku szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, • 33,33 proc. w przypadku klas IV dotychczasowych czteroletnich techników, • 33,33 proc. w przypadku klas IV dotychczasowych czteroletnich liceów plastycznych. Wskaźniki zwiększające Nowe Rozporządzenie zakłada także zastosowanie wskaźników zwiększających dla: • uczniów czteroletnich liceów ogólnokształcących i liceów sztuk plastycznych – 2,99 proc., • uczniów pięcioletnich techników – 10,23 proc., • uczniów trzyletnich branżowych szkół I stopnia – 3,71 proc., • wychowanków internatów i burs – 2,96 proc. w zakresie uczniów technikum, liceum ogólnokształcącego, branżowej szkoły I stopnia i liceum sztuk plastycznych. Wynika to z faktu, że w roku szkolnym 2023/2024 naukę w szkołach ponadpodstawowych rozpoczną uczniowie, którzy zaczęli edukację w okresie wdrażania tzw. reformy sześciolatka (część z tych uczniów będzie też korzystać z internatów i burs). Wskaźniki zwiększające – oddziały przygotowania wojskowego W związku z przewidywanym w roku szkolnym 2023/2024 zwiększeniem liczby uczniów oddziałów przygotowania wojskowego (w stosunku do obecnie trwającego roku szkolnego) resort edukacji zdecydował się na wprowadzenie odpowiednich wskaźników zwiększających: • w przypadku wagi P45 (dla uczniów klas I oddziałów przygotowania wojskowego zorganizowanych w liceach ogólnokształcących) – 31 proc., • w przypadku wagi P46 (dla uczniów klas I oddziałów przygotowania wojskowego zorganizowanych w technikach) – 33 proc. Zmiana w sposobie finansowania niepublicznych szkół policealnych i liceów dla dorosłych Podobnie jak w poprzednim okresie, również w 2023 r. resort edukacji zakłada dalsze prowadzenie działań mających na celu zwiększenie finansowania „za zdany egzamin”, a zmniejszenie środków naliczanych za uczestnictwo w zajęciach w niepublicznych szkołach, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki. Rozwiązanie to ma oczywiście promować szkoły, których słuchacze uzyskują wysoką zdawalność egzaminów zewnętrznych. Zmiana w sposobie naliczania wag odnoszących się do szkół i przedszkoli w podmiotach leczniczych Nowe Rozporządzenie zakłada, że przy obliczaniu liczby uczniów, słuchaczy, wychowanków i dzieci w zakresie wag P41, P42 i P64 wykorzystane będą dane za rok szkolny 2021/2022, a więc dane dotyczące poprzedniego roku szkolnego, analogicznie jak przy podziale subwencji oświatowej w latach poprzedzających wystąpienie stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Zmiana w naliczaniu wag dotyczących młodzieżowych ośrodków wychowawczych Obowiązujący algorytm podziału subwencji oświatowej uwzględnia młodzieżowe ośrodki wychowawcze w dwóch wagach: • P71 – dla wychowanków skierowanych, lecz niedoprowadzonych do ośrodka, • P72 – dla wychowanków korzystających z zakwaterowania. Nowy sposób obliczania liczby wychowanków zakłada naliczanie średnioroczne – sumę liczby wychowanków w poszczególnych dobach w okresie od września do sierpnia danego roku szkolnego. Wcześniej ustalanie liczby wychowanków odbywało się na podstawie danych, które były wykazane w SIO według stanu na 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy. Jednakże sposób ten nie był wystarczający precyzyjny, ponieważ w ciągu roku miała z reguły miejsce znaczna rotacja w liczbie wychowanków. Aktualizacja zawodów w wagach odnoszących się do szkół zawodowych W związku z możliwością prowadzenia od roku szkolnego 2022/2023 kształcenia w sześciu nowych zawodach, nowe Rozporządzenie zakłada ich przypisanie do poszczególnych wag: • waga P18 – w przypadku zawodów: monter konstrukcji targowo-wystawienniczych, technik obsługi przemysłu targowo-wystawienniczego, technik montażu i automatyki stolarki budowlanej, technik przemysłu jachtowego, • waga P19 – w przypadku zawodu technik izolacji przemysłowych, • waga P47 – w przypadku zawodu technik elektroautomatyk okrętowy. Do wagi P18 przyporządkowane zostały również zawody: technik transportu drogowego i technik weterynarii. Ponadto: • w wagach P22 i P23 uwzględnieni zostali uczniowie, którzy rozpoczęli kształcenie w roku szkolnym 2022/2023 w zawodach określonych w części II załącznika do Obwieszczenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 stycznia 2022 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, • w wagach P24 i P25 uwzględnieni zostali uczniowie, którzy rozpoczęli kształcenie w roku szkolnym 2022/2023 w zawodach „unikatowych”. Rozwiązania dotyczące zatrudniania nauczycieli specjalistów Wybrane jednostki oświaty, począwszy od września 2022 r., zostały zobowiązane do zatrudnienia określonych nauczycieli specjalistów w minimalnym, wskazanym w przepisach wymiarze pracy. Nowe Rozporządzenie w sprawie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST przewiduje rozwiązania pozwalające na realizację tego nowego zadania. Tym samym sposób podziału subwencji oświatowej został dostosowany tak, aby zapewnione zostały środki finansowe na ten cel (poprzez stosowną zmianę wartości poszczególnych wag). Zwiększenie wartości wagi P3 Nowe Rozporządzenie zwiększyło wartość wagi P3 (waga z uwzględnieniem zamożności JST i wielkości szkoły) z poziomu 0,250 do 0,330. Zmiana ta ma w dalszym stopniu wzmocnić wsparcie szkół w zależności od zamożności danej JST i wielkości szkoły. W latach poprzednich duże wsparcie w subwencji oświatowej było kierowane do szkół położonych na terenach wiejskich i w miastach liczących do 5 tys. mieszkańców, natomiast samo położenie szkoły na wsi czy w małym mieście nie musi od razu oznaczać, że jest to mała szkoła. Z innej strony – szkoły znajdujące się w miastach liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, do których uczęszcza mała liczba uczniów, otrzymują zbyt niskie środki w ramach subwencji oświatowej. WAŻNE! Rozporządzenie z dnia 22 grudnia 2022 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2023 zwiększa wartość wagi P3 z poziomu 0,250 do 0,330. Nowa waga dotycząca nauczania indywidualnego Dotychczas przepisy dotyczące naliczania subwencji przewidywały istnienie wagi P38, związanej z nauczaniem indywidualnym. Tymczasem nowe Rozporządzenie wprowadziło podział na wagę P39 (dla uczniów szkół podstawowych i szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej) o wartości 1,000, a także wagę P40 (dla uczniów szkół ponadpodstawowych) o wartości 1,350. Podział ten podyktowany jest faktem, że uczniowie szkół ponadpodstawowych nauczani są w wyższym wymiarze minimalnej liczby godzin niż uczniowie szkół podstawowych – w związku z czym konieczne było zwiększenie finansowania nauczania indywidualnego w szkołach ponadpodstawowych. Obniżenie wagi dotyczącej świadczenia na start W związku ze wzrostem finansowego standardu A twórcy nowego Rozporządzenia uznali, że utrzymanie wagi P73 na dotychczasowym poziomie doprowadziłoby do naliczenia zwiększonych kwot na świadczenie na start. Ponieważ wysokość świadczenia nie uległa w 2023 r. zmianie, wartość wagi została nieznacznie obniżona, aby kwota świadczenia naliczana na nauczyciela w dalszym ciągu wynosiła ok. 1200 zł. Zmiana wag dla uczniów należących do mniejszości niemieckiej W związku ze zmniejszeniem z trzech do jednej godziny tygodniowego wymiaru nauki języka mniejszości narodowej dla uczniów należących do mniejszości niemieckiej, którego nauczanie jest realizowane w formie dodatkowej nauki tego języka, nowe Rozporządzenie przewiduje także zmniejszenie wartości naliczanych wag (P27, P28 i P29) dla tej grupy uczniów i słuchaczy.