STAN PRAWNY NA 30 LISTOPADA 2022 Obowiązki pracodawcy związane z PFRON-em Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie; zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz.U. z 1998 r. Nr 124 poz. 820 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 września 2018 r. w sprawie określenia wzorów miesięcznych i rocznych informacji o zatrudnieniu, kształceniu lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1857). Obwiązki pracodawcy względem PFRON-u określa Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Czy dotyczącą one wszystkich jednostek oświatowych? Na których placówkach spoczywają obowiązki wpłat na PFRON oraz sporządzania deklaracji bądź informacji? Konieczność dokonywania przez placówkę wpłat na PFRON, a także obowiązki dotyczące sporządzania właściwych deklaracji i informacji, które się z tym wiążą, mogą być dużym zaskoczeniem dla dyrektorów. Może być ono tym większe, im dłużej placówka zalegała z dokonywaniem wpłat, a także sporządzaniem odpowiedniej dokumentacji – po pewnym czasie może stać się to nawet przyczyną wizyty komornika, który zajmie sprzęt na poczet zaległych kwot. Dodatkowo zaleganie z wpłatami wobec PFRON-u bywa też powodem wszczęcia postępowania przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych. Dlatego lepiej wcześniej upewnić się, jakie obowiązki PFRON nakłada na placówkę i czy są one realizowane przez wyznaczonego do tego pracownika. Konieczność dokonywania niezbędnych wpłat, a także sporządzania dokumentacji pod postacią deklaracji i informacji, wynika z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 21 ust. 1 Ustawy pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy są obowiązani do dokonywania miesięcznych wpłat na PFRON. Najważniejsze informacje Wysokość wpłaty jest iloczynem 40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników, odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6 proc., a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. WAŻNE! Jeżeli placówka nie zatrudnia w przeliczeniu na pełne etaty minimum 25 pracowników, nie ma obowiązku wpłat na PFRON oraz sporządzania deklaracji bądź informacji. Dopiero w przypadku, gdy przekroczony zostanie powyższy próg zatrudnienia, konieczne będzie sprawdzenie, czy przekroczony został także sześcioprocentowy poziom zatrudniania osób niepełnosprawnych, uprawniający do zwolnienia z dokonywania wpłat. Obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych Jeśli w wyniku powyższych obliczeń placówka w dalszym ciągu ma obowiązek uiszczenia należności na PFRON, istnieje możliwość obniżenia na podstawie art. 21 ust. 4 ww. Ustawy wskaźnika zatrudnienia uprawniającego do zwolnienia z opłat, jeżeli placówka zatrudnia osoby niepełnosprawne ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy. Schorzenia te zostały wymienione w § 1 Rozporządzenia w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania. Rodzaje schorzeń, o których mowa w § 1 ww. Rozporządzenia, to: • choroba Parkinsona, • stwardnienie rozsiane, • paraplegia, tetraplegia, hemiplegia, • znaczne upośledzenie widzenia (ślepota) oraz niedowidzenie, • głuchota i głuchoniemota, • nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS, • epilepsja, • przewlekła choroba psychiczna, • upośledzenie umysłowe, • miastenia, • późne powikłanie cukrzycy. W przypadku gdy w placówce zatrudnieni są pracownicy z powyższymi dolegliwościami lub placówka opiekuje się uczniami z takimi schorzeniami obniżenie wskaźnika będzie możliwe. Pracodawca obniża wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 21 ust. 2 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w wysokości określonej w art. 21 ust. 2 albo ust. 2a wspomnianej Ustawy. Wskaźnik ustalony jest według następującego wzoru: WO = (3 x ZS + 2 x US) x 100%/ZOG Znaczenie poszczególnych symboli jest następujące: WO – wskaźnik obniżający, ZS – zatrudnienie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy pracowników zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono schorzenie wymienione w § 1 Rozporządzenia w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania, US – zatrudnienie w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy pracowników zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono schorzenie wymienione w § 1 ww. Rozporządzenia, ZOG – zatrudnienie pracowników ogółem w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Ważne jest również to, że zgodnie z art. 21 ust. 5 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych do liczby pracowników będącej podstawą obliczeń nie wlicza się osób niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących niepełnosprawnymi: • zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, • przebywających na urlopie rodzicielskim, • przebywających na urlopach wychowawczych, • nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej, • będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy, • nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego, • przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.