STAN PRAWNY NA 24 LISTOPADA 2022 Zasady naliczania dotacji za nieobecne dziecko Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2082 ze zm.). Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w Wyroku z dnia 24 czerwca 2017 r. (I SA/Gd 506/17) stwierdził, że choć art. 90 ust. 2d Ustawy o systemie oświaty wskazuje, iż dotację przyznaje się na każdego ucznia, to jednak jej otrzymanie nie może wiązać się wyłącznie ze wskazaniem stanu dzieci przyjętych do placówki i musi uwzględniać cel, któremu służy dota-cja, a ten został określony w art. 90 ust. 3d Ustawy o systemie oświaty i mówi, że dotacje przeznacza się na dofinansowywanie realizacji zadań przedszkola w zakresie kształcenia, wy-chowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Określenie „każdy uczeń” musi oznaczać podmiot, który faktycznie korzysta z usług realizowanych przez przedszkole, tym samym więc dotacja nie przysługuje na dziecko, które nie uczęszcza do placówki. Wyrok odnosi się do przepisów Ustawy o systemie oświaty, te jednak mają swój odpowiednik w postaci art. 35 ust. 1 Ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświato-wych, który mówi, że dotacje przeznaczone są na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Z tego względu można uznać, że Wyrok odnosi się do regulacji z nieobowiązującego już stanu prawnego, która w całości została przeniesiona do aktu obowiązującego w stanie obecnym. Czy Wyrok ten oznacza, że powinno się zwracać dotację za wszystkie dni, w których dziecko było nieobecne w przedszkolu np. z powodu choroby? Za koniecznością zwracania dotacji przemawia art. 17 Ustawy o finansowaniu zadań oświa-towych. Stanowi on podstawę jej przyznawania przedszkolom niepublicznym, przewidując dwie różne wysokości. Zgodnie z art. 17 ust. 1, jeżeli niepubliczne przedszkole niebędące przedszkolem specjalnym spełnia warunki uzyskania pełnej dotacji określone w tym przepisie, otrzymuje na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Z kolei według art. 17 ust. 3 niepubliczne przed-szkole niebędące przedszkolem specjalnym i niespełniające warunków, o których mowa w ust. 1, otrzymuje na każdego ucznia dotację z budżetu gminy w wysokości równej 75 proc. podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wyso-kości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Obie regulacje wyraźnie stanowią, że dotacja przysługuje „na każdego ucznia”. Zapis ten na-leży interpretować w odniesieniu do art. 33 ust. 1 pkt 2 Ustawy, który określa warunki, jakie przedszkole niepubliczne musi spełnić, aby uzyskać dotację w kolejnym roku budżetowym. Otóż placówka otrzyma dotację, jeżeli przekaże dane do systemu informacji oświatowej we-dług stanu na dzień 30 września roku bazowego. Dane przekazywane do 30 września roku poprzedzającego rok uzyskana dotacji, a w szczególności liczba wychowanków, nie określają ostatecznej wysokości dotacji, ta bowiem jest uzależniona od faktycznej liczby uczniów uczęszczających do przedszkola w danym miesiącu. Czy zatem uczeń objęty dotacją to uczeń faktycznie korzystający z usług przedszkola każdego dnia, czy może wychowanek po prostu zapisany do przedszkola w danym miesiącu? Aby od-powiedzieć na to pytanie, należy odwołać się do art. 38 ust. 1 Ustawy, w myśl którego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ustala w drodze uchwały tryb udzielania i roz-liczania dotacji oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzysta-nia, w tym zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania. Uchwała wskazuje, w którym momencie przedszkole prze-kazuje informację o liczbie wychowanków w danym miesiącu, np. piąty dzień miesiąca, nie-mniej przedszkola z reguły przekazują tego dnia dane mówiące nie o tym, które dzieci są wtedy obecne w placówce, lecz o tym, ile dzieci jest do przedszkola na ten dzień zapisanych. Podejście to należy uznać za uzasadnione, ponieważ nie ma możliwości dokładnego rozlicze-nia każdego dnia pobytu dziecka w przedszkolu już na etapie zgłaszania wniosku o dotację i uchwały tego nie przewidują. Jeżeli przedszkole zobowiązane zostało podać liczbę dzieci np. na dzień 5 grudnia, to nie musi podawać liczby dzieci obecnych, jeżeli w tym czasie z powodu zachorowań na grypę obecna jest jedynie połowa wychowanków. O wysokości do-tacji nie może decydować liczba dzieci obecnych w placówce dnia wskazanego w uchwale. Za taką interpretacją przemawia fakt, że nawet w przypadku nieobecności dziecka na zaję-ciach przedszkole nadal ponosi koszty związane z zapewnieniem przedszkolakowi dostępności do usług. Warto zauważyć, że określenie „faktyczna liczba uczniów” było rozmaicie interpretowane przez sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu do Wyroku z dnia 12 maja 2010 r. (I OSK 672/10) stwierdził, że: (...) w czasie krótkotrwałej nieobecności w przedszkolu, np. z powodu choroby, dziecko nie traci przymiotu ucznia tej placówki, nie jest bowiem wykreślane z ewidencji i kontynuuje naukę. Powołane w skardze kasacyjnej orzecznictwo sądów administracyjnych, odwołujące się do pojęcia faktycznej liczby uczniów, nie odnosi się do krótkotrwałych nieobecności, tylko porusza problem rozróżnienia rzeczywistej liczby uczniów od planowanej ich liczby, wskazanej przez placówkę w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji. Skoro w trakcie nieobecności w przedszkolu dziecko pozostaje nadal jego uczniem, nie jest dopuszczalne wprowadzenie w uchwale rady gminy obowiązku dziennego określania stanu dzieci przez beneficjenta dotacji. Wyrok ten utrzymuje swoją ważność, mimo że zapadł w poprzednim stanie prawnym. Rze-czywista liczba dzieci uczęszczających do przedszkola będzie liczbą dzieci zapisanych na dany dzień do jednostki. Sytuacji, w której dziecko zapisane na dzień wskazany w uchwale jako ten, w którym podaje się liczbę wychowanków, zostaje wypisane z przedszkola kilka dni później, nie można uznać za przypadek, w którym dotacja powinna być zwracana za pozostałą część miesiąca. Przeczy temu art. 34 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, zgodnie z którym dotacje przekazywane są na rachunek bankowy przedszkola w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, z tym że części za styczeń i za grudzień przekazywane są w terminie odpowiednio do 20 stycznia oraz do 15 grudnia roku budżetowego. Dotacja dla przedszkola jest dotacją jednorazową, ale wypłacaną w ratach. Gdyby miała być ona zwracana, musiałby istnieć równocześnie mechanizm nadpłaty dotacji przez gminę, np. w przypadku gdy dziecko zostanie zapisane do przedszkola dzień po przekazaniu przez przedszkole informacji o liczbie wychowanków. Ważne! Dzień wskazany w uchwale i informacja o liczbie wychowanków zapisanych tego dnia do przedszkola będą podstawą do obliczenia wysokości dotacji. Zmiana liczby wychowanków następująca po tym dniu znajdzie odzwierciedlenie w wysokości dotacji dopiero wtedy, gdy zostanie wykazana w kolejnym miesiącu.