STAN PRAWNY NA 20 GRUDNIA 2023

Wciąż trwająca wojna w Ukrainie, podążanie za nowelizowanym prawem oświatowym, piętrzące się problemy dzieci wynikające zarówno z dysfunkcji, jak i wywołane przez kryzysy rodzinne, stanowią wyzwanie także w pracy pedagoga szkolnego. Dostosowanie planu pracy pedagoga do aktualnie zachodzących zmian, także w trakcie roku szkolnego, wymaga dokładnego przemyślenia i dbałości o szczegóły.

Plan pracy a zakres obowiązków

Plan pracy pedagoga szkolnego to zaprojektowany na początku roku szkolnego zbiór działań, który pozwala na systematyczne i całościowe osiągnięcie celu, jakim jest objęcie wsparciem w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniów, nauczycieli i rodziców. Wynika z zakresu obowiązków, uwzględniając potrzeby środowiskowe i indywidualne potrzeby uczniów. Bierze pod uwagę zasoby personalne i lokalowe szkoły oraz lokalne zasoby pomocowe, w tym dostęp do organizacji pozarządowych. Konieczne jest również uwzględnienie współpracy z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości. Wraz z nowym rokiem szkolnym weszły w życie zmiany w przepisach prawnych dotyczących przemocy domowej. Zmieniła się jej nazwa, ale też definicja uwzględniająca przemoc ekonomiczną. Nowelizacja Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie skupia się też na środkach stosowania przemocy, uwzględniając medialny przekaz. Dostrzega rolę dziecka jako ofiary przemocy psychicznej w przypadku, gdy jest ono świadkiem zaostrzonego konfliktu lub przemocy pomiędzy rodzicami.

Jednocześnie należy pamiętać, że zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach do zadań pedagoga szkolnego należą ponadto:

• diagnozowanie sytuacji wychowawczych w szkole w celu rozwiązywania problemów wychowawczych stanowiących barierę i ograniczających aktywne, pełne uczestnictwo ucznia w życiu szkoły,
• minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym uczniów,
• inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych,
• pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień uczniów.

Diagnoza potrzeb

By podejmowane przez pedagoga szkolnego działania były spójne z potrzebami środowiska i wszechstronnie na nie odpowiadały, potrzebna jest prowadzona przez cały rok diagnoza. Ma ona wieloraki charakter i pozwala na szybkie reagowanie w zależności od zaistniałych potrzeb. Pedagog szkolny w sposób ciągły powinien zbierać informacje o swoich uczniach, ich sytuacji rodzinnej oraz zdarzeniach, które mają mieć wpływ na ich funkcjonowanie w środowisku szkolnym. Jednocześnie powinien być wyczulony na wszelkie sygnały płynące ze środowiska lokalnego, które mogą wpływać na pojawienie się zachowań dysfunkcyjnych, zagrażających prawidłowemu rozwojowi dzieci. Należy do nich np. uzależnienie od mediów społecznościowych, gier komputerowych, telefonu lub środka psychoaktywnego. 

Prowadząc ten typ rozpoznania, należy w bieżącym roku zwrócić w dalszym ciągu uwagę na dzieci wykazujące zaburzenia emocjonalne, które mogą być wynikiem niedawno przebytej pandemii – przyniosła ona ze sobą alienację społeczną. Do grupy tych uczniów należą dzieci wyobcowane z grupy rówieśniczej, zamknięte w sobie, przejawiające zachowania świadczące o cyberuzależnieniu.

Uczniowie z Ukrainy

W dalszym ciągu grupą uczniów, którzy powinni stać się przedmiotem prowadzonych badań, są uczniowie pochodzenia ukraińskiego – ich problemy emocjonalne w szczególny sposób mogą wpływać zarówno na postępy w nauce, jak i problemy wychowawcze. Warto zwrócić uwagę, że szybki i w miarę spokojny przebieg aklimatyzacji może być pozorny, a ich postawa i zajmowana pozycja w grupie mogą również rzutować na funkcjonowanie klasy jako grupy społecznej. 

Szersza definicja przemocy domowej