STAN PRAWNY NA 10 PAŹDZIERNIKA 2022 Plan finansowy szkoły na rok 2023 Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego; zaktualizował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2082 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1718), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513 ze zm.). Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przedszkola, szkoły i placówki zakładane i prowadzone przez ministrów i jednostki samorządu terytorialnego są jednostkami budżetowymi. Przepis ten określa zatem formę organizacyjno-prawną, w której prowadzone są jednostki organizacyjne systemu oświaty prowadzone przez samorząd i ministrów. Co oznacza taka forma organizacyjno-prawna wskazuje z kolei art. 11 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych, stosownie do którego jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, pokrywające swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzające na rachunek, odpowiednio, dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Szkoła nie została wyposażona przez ustawodawcę w osobowość prawną, podobnej właściwości nie przyznały jej bowiem zapisy Ustawy Prawo oświatowe. Z art. 11 Ustawy o finansach publicznych wynika natomiast tzw. zasada budżetowania brutto, czyli ścisłe powiązanie finansów szkoły z budżetem jednostki samorządu terytorialnego, która jest organem prowadzącym danej szkoły. Z uwagi na metodę budżetowania wydatki ponoszone przez szkołę nie mogą w żaden sposób zależeć od wielkości osiąganych dochodów, ponieważ wszystkie wydatki i dochody placówki są jednocześnie dochodami i wydatkami jednostki prowadzącego ją samorządu terytorialnego. Ważne! Wykonanie planu finansowego szkoły jest więc zarazem wykonywaniem budżetu organu prowadzącego, dlatego terminarz prac nad planem finansowym szkoły jest ściśle powiązany z terminami prac nad samorządowym budżetem. Projekt planu finansowego szkoły Plan finansowy jednostki oświatowej stanowi w istocie element budżetu gminy czy powiatu, dlatego nie ma możliwości przyjęcia właściwego planu finansowego przed zakończeniem prac nad budżetem. Z kolei wyłączne prawo inicjatywy uchwałodawczej w sprawach budżetu danej jednostki samorządu terytorialnego (organu prowadzącego szkołę) przysługuje, zgodnie z art. 233 Ustawy o finansach publicznych, zarządowi jednostki, czyli jej organowi wykonawczemu – w gminie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). Ważne! Projekt uchwały budżetowej powinien zostać przedstawiony do zaopiniowania organowi stanowiącemu (czyli właściwej radzie gminy lub miasta) oraz regionalnej izbie obrachunkowej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy, stosownie do art. 238 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych. Termin ten ma istotne znaczenie z punktu widzenia tworzonego planu finansowego szkoły, bowiem, w myśl art. 248 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych, zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje podległym jednostkom budżetowym informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych w terminie siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. Kwoty dochodów i wydatków budżetowych Zgodnie z § 5 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych zarządy jednostek samorządu terytorialnego przekazują kierownikom podległych samorządowych jednostek budżetowych, czyli również dyrektorom szkół, w terminie określonym w art. 248 ust. 1 Ustawy o finansach publicznych, a więc w ciągu siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu, informacje o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej. Dochody są określane w szczegółowości określonej w art. 235 Ustawy o finansach publicznych, a wydatki w szczegółowości określonej w art. 236 tego aktu. Zgodnie art.235ww. Ustawy, w planie dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w układzie działów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty dochodów bieżących i dochodów majątkowych według ich źródeł, w tym w szczególności z tytułu dotacji i środków na finansowanie wydatków na realizację zadań finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. Ustawy (środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu oraz środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi). Zgodnie z kolei z art. 236 ww. Ustawy w planie wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyszczególnia się, w układzie działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej, planowane kwoty wydatków bieżących i wydatków majątkowych. Opracowanie planu finansowego Projekt planu finansowego szkoły jest opracowywany na podstawie danych uzyskanych od organu prowadzącego. Pamiętać jednak należy, że projekt planu nie jest jeszcze planem finansowym. Ważne! Zawarte w § 5 ust. 3 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych projekty planów finansowych, zapewniające zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej, są zatwierdzane przez dyrektorów szkół i przekazywane zarządowi jednostki samorządu terytorialnego (wójtowi) w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej, nie później jednak niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Jest to ostateczny termin na przekazanie przez dyrektora projektu planu finansowego. Dyrektor opracowuje projekt planu finansowego w następującym porządku: dział, rozdział i paragraf. Aby ustalić, co należy rozumieć przez te jednostki, odnieść się należy do przepisów Rozporządzenia w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do tego Rozporządzenia działy odnoszące się do szkoły to: • 801 – Oświata i wychowanie, • 854 – Edukacyjna opieka wychowawcza. Rozdziały stanowią natomiast uszczegółowienie działów – oznaczają typ jednostki, ewentualnie rodzaj działalności w obrębie danego działu klasyfikacji budżetowej. Wśród rozdziałów odnoszących się do działu 801 wyróżnić możemy np.: • 80101 – Szkoły podstawowe, • 80102 – Szkoły podstawowe specjalne, • 80103– Oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych, • 80104 – Przedszkola, • 80105 – Przedszkola specjalne, • 80107 – Świetlice szkolne, • 80115 – Technika, • 80117 – Branżowe szkoły I i II stopnia, • 80120 – Licea ogólnokształcące, • 80121 – Licea ogólnokształcące specjalne. Z kolei w odniesieniu do działu 854 wyróżnić możemy np. rozdział • 85404 – Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, • 85406 – Poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne. Wymogi szczególne Ustawa Prawo oświatowe zawiera jedynie kilka regulacji, które odnoszą się do procedury przyjęcia planu finansowego szkoły, niemniej wskazuje wyraźnie na pewne obowiązki, jakie należy wykonać, przyjmując plan. W pierwszej kolejności przytoczyć trzeba art. 80 ust. 2 pkt 2 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym rada szkoły opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki. Oczywiście nie we wszystkich szkołach organ ten został powołany. W takim wypadku zastosowanie ma art. 82 ust. 2 ww. Ustawy, zgodnie z którym w szkołach lub placówkach, w których rada szkoły nie została powołana, jej zadania wykonuje rada pedagogiczna. Tak więc wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) powinien zostać przekazany już zaopiniowany przez radę szkoły (lub radę pedagogiczną) projekt planu finansowego szkoły. Nie jest to jednak jedyny wymóg z Ustawy Prawo oświatowe. Gwarantuje ona również radzie rodziców prawo do wyrażenia opinii w sprawie projektu planu finansowego – w art. 84 ust. 2 pkt 3. Także ta opinia powinna zostać uzyskana zanim dyrektor przekaże projekt planu organowi wykonawczemu gminy (lub powiatu). Kontrola projektu planu finansowego Przekazany organowi wykonawczemu jednostki samorządu prowadzącej daną szkołę projekt planu podlega kontroli. Organ wykonawczy jednostki samorządu weryfikuje otrzymany projekt planu pod względem jego zgodności z projektem uchwały budżetowej i w przypadku stwierdzenia różnic wprowadza w nim odpowiednie zmiany, informując o ich dokonaniu dyrektora szkoły w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania projektu planu finansowego, nie później jednak niż do 27 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Projekt planu finansowego od 1 stycznia roku budżetowego staje się podstawą gospodarki finansowej szkoły. Wynika to z treści § 7 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zgodnie z którym projekt planu finansowego szkoły stanowi podstawę jej gospodarki finansowej w okresie od 1 stycznia roku budżetowego do dnia opracowania planu finansowego na podstawie informacji o kwotach dochodów i wydatków wynikających z uchwały budżetowej w przypadku, gdy: • zachowana została zgodność projektu planu finansowego z projektem uchwały budżetowej (co oznacza zatwierdzenie przez kierownika samorządowej jednostki budżetowej – dyrektora szkoły lub placówki) oraz gdy • projekt planu finansowego został zweryfikowany w trybie § 6 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Ważne! Pomimo tego, że zweryfikowany projekt stał się podstawą gospodarki finansowej szkoły od początku roku budżetowego, czyli od 1 stycznia 2023 r., to nadal nie jest jeszcze właściwym planem finansowym. Przyjęcie właściwego planu finansowego Projekt planu stanie się pełnoprawnym planem finansowym dopiero po przyjęciu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jej budżetu. Zgodnie z art. 239 Ustawy o finansach publicznych przyjęcie budżetu powinno nastąpić przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego. W następnej kolejności znajduje zastosowanie § 8 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, który nakazuje dyrektorowi szkoły sporządzenie planu finansowego w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych, przyjętych w uchwale budżetowej. Informacja ta powinna zostać udzielona dyrektorowi przez organ prowadzący, natomiast samo sporządzenie właściwego planu polega, zgodnie z przywołanym przepisem, na dostosowaniu projektu planu i zawartych w nim kwot do zapisów uchwały budżetowej. Od tego momentu szkoła opiera swoją gospodarkę finansową już na pełnoprawnym planie finansowym. Kolejność prac Do 15 listopada 2022 r. projekt uchwały budżetowej przedkładany jest organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego przez jej organ wykonawczy. W ciągu siedmiu dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej właściwej radzie zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje dyrektorom szkół informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych – najpóźniej do 22 listopada 2022 r. Dyrektor szkoły opracowuje projekt planu finansowego w terminie 30 dni od dnia otrzymania powyższej informacji – nie później jednak niż do 22 grudnia 2022 r. Przed tą datą należy uzyskać wymagane opinie rady pedagogicznej i rady rodziców. Projekt planu finansowego podlega zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną, radę szkoły oraz radę rodziców i zostaje przekazany organowi wykonawczemu JST – wójtowi, zarządowi powiatu. Organ wykonawczy weryfikuje otrzymany projekt planu pod względem jego zgodności z projektem uchwały budżetowej, a w przypadku stwierdzenia różnic wprowadza do projektu planu stosowne zmiany, informując jednocześnie dyrektora szkoły o ich dokonaniu. Informacja ta powinna nastąpić nie później niż do 27 grudnia 2022 r. Podjęcie uchwały budżetowej – nie później niż do 31 stycznia 2023 r. Ważne! Dyrektor dostosowuje projektu planu finansowego do przyjętej uchwały budżetowej w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w uchwale budżetowej.