STAN PRAWNY NA 28 WRZEŚNIA 2022 Egzekucja obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego wobec dziecka z Ukrainy Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2020 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 479 ze zm.), • Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organi-zacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukra-iny (Dz.U. z 2022 r. poz. 645 ze zm.). Zgodnie z art. 165 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe osoby niebędące obywatelami polskimi korzystają z nauki i opieki w publicznych i niepublicznych przedszkolach na warunkach do-tyczących obywateli polskich. Prawo to oznacza również objęcie ich identycznymi obowiąz-kami, w tym obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego. Jego źródłem jest art. 31 ust. 4 upo., w myśl którego dziecko w wieku sześciu lat jest zobowiązane odbyć roczne przy-gotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Stosownie do ust. 5 tej regulacji obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego rozpo-czyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy sześć lat. W przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 31 ust. 2), obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. Obowiązki rodziców dziecka podlegającego rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu okre-śla art. 33 ust. 1 upo., który mówi, że są oni zobowiązani do: • dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub innej formy wychowania przedszkolnego, • zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia, • informowania, w terminie do dnia 30 września każdego roku, dyrektora szkoły pod-stawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, o realizacji tego obowiązku spełniane-go w sposób określony w art. 36 ust. 10 (przez uczęszczanie do przedszkola za grani-cą), • zapewnienia dziecku warunków nauki określonych w zezwoleniu, o którym mowa w art. 37 ust. 1, czyli zezwoleniu na spełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem (tzw. edukacja domowa). Według art. 33 ust. 2 upo. kontrolowanie spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego należy do zadań dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której mieszka dziecko. Przepis ten nie oznacza jednak, że wszystkie zadania w zakresie kontroli i egzekucji obowiązku należą do dyrektorów obwodowych szkół podstawowych. Dyrektorzy przedszkoli również mają w nich swój udział. Zgodnie z art. 33 ust. 3 upo. dyrektorzy publicznych i nie-publicznych przedszkoli i szkół podstawowych, w których zorganizowano oddziały przed-szkolne, oraz nauczyciele prowadzący zajęcia w publicznych i niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego, są zobowiązani powiadomić dyrektora szkoły, w obwodzie której mieszka dziecko, o spełnianiu przez nie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, odpowiednio w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego, oraz o zmianach w tym zakresie. Jeżeli dziecko przestanie uczęszczać do przedszkola, w tym przedszkola niepublicznego, to obowiązkiem dyrektora przedszkola jest powiadomienie o tym fakcie dyrektora właściwej szkoły obwodowej. Jest to pierwszy krok w stronę przeprowadzenia egzekucji rocznego obo-wiązku przygotowania przedszkolnego. Aby ustalić, czy procedura egzekucji dotyczy także dzieci ukraińskich, konieczne jest odwo-łanie się do § 15 Rozporządzenia MEiN z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształ-cenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, który mówi, że dzieci będące obywatelami Ukrainy, o których mowa w § 1, pobierające naukę w przedszkolu funkcjonującym w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie podlegają obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, o którym mowa w Ustawie Prawo oświatowe. Rodzic lub osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem składa do gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu dziecka oświadczenie o kontynuacji przez dziecko kształcenia w ukraińskim systemie oświaty. Wówczas wobec jego rodziców nie przeprowadza się postępowania egzekucyjnego. Możliwość ta dotyczy jednak tylko dzieci, o których mowa w § 1 Rozporządzenia, a więc dzieci, który pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na pod-stawie art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Regulacja ta dotyczy obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej w związku z działaniami wojennymi prowa-dzonymi na terytorium Ukrainy, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospoli-tej Polskiej. Ich pobyt uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r. Ważne! Kontynuowanie nauki za pośrednictwem metod i technik kształcenia na odległość dotyczy tylko dzieci pochodzących z Ukrainy, które przybyły do Polski po 24 lutego 2022 r., czyli w związku z wybuchem wojny, i tylko one mogą spełnić warunki wyłączające je spod egze-kucji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. Nie ma obecnie prawnej możliwo-ści wyłączenia spod tej egzekucji dzieci pochodzących z Ukrainy, które przybyły do Polski przed 24 lutego 2022 r. Zgodnie z art. 42 ust. 1 upo. sama egzekucja niespełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego odbywa się w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w admini-stracji. Przez niespełnianie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego (art. 42 ust. 2 upo.) należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50 proc. dni zajęć w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego. W myśl definicji zawartej w art. 1a pkt 7 Ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji organem egzekucyjnym jest organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w Ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym oraz zabezpieczenia ich wykonania. Organem jednostki samorządu terytorialnego właściwym do prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czyli organem egzekucyjnym, jest organ wy-konawczy jednostki samorządu – wójt (burmistrz, prezydent miasta). Z kolei wierzycielem w rozumieniu Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym, czyli w analizowanym przypadku dyrektor szkoły pod-stawowej obwodowej, który kontroluje spełnianie przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. Zadaniem dyrektora szkoły jest doręczenie zobowiązanemu pisemnego upomnienia, sporządzenie tytułu wykonawczego oraz wystąpienie do wójta (bur-mistrza, prezydenta miasta) z wnioskiem do organu egzekucyjnego o wszczęcie egzekucji. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 15 § 1 Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w admini-stracji egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, tzw. upo-mnienie przedegzekucyjne, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia. Po bezskutecz-nym upływie terminu określonego w upomnieniu wierzyciel, czyli nadal dyrektor szkoły pod-stawowej, wystawia tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. W następnej kolejności wójt (burmistrz, prezydent miasta) wszczyna egzekucję na wniosek wierzyciela na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego.