STAN PRAWNY NA 23 WRZEŚNIA 2022 Nowe rozporządzenie w sprawie awansu zawodowego nauczycieli – omówienie przepisów Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Ustawa z dnia 5 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela i niektórych in-nych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1730), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzy-skiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzy-skiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2022 r. poz. 1914). 13 września 2022 r. weszło w życie nowe Rozporządzenie MEiN z dnia 6 września 2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, które ustala nowe zasa-dy w tej materii. Przystosowane zostało do aktualnie obowiązującej treści Karty nauczyciela, przewidującej jedynie dwa stopnie awansu, nauczyciela mianowanego i dyplomowanego. W związku z tym, że do 31 sierpnia 2027 r. wobec nauczycieli kontraktowych i mianowanych odbywających awans według starych zasad będą stosowane przepisy dotychczasowe, nadal obowiązuje stare Rozporządzenie MEN z dnia 26 lipca 2018 r. W okresie przejściowym moc prawną będą miały więc dwa rozporządzenia o tym samym tytule i dotyczące tego samego przedmiotu. Do nauczycieli objętych nową procedurą stosować należy wyłącznie Rozporzą-dzenie MEiN z dnia 6 września 2022 r. Regulacje nowego Rozporządzenia Zadania nauczyciela w trakcie odbywania przygotowania do zawodu określa § 2 nowego Rozporządzenia, zgodnie z którym nauczyciel: • poznaje organizację, zadania i zasady funkcjonowania przedszkola, • prowadzi powierzone mu zajęcia i uczestniczy w pracach związanych z realizacją za-dań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań przedszkola wynikających z potrzeb placówki i środowiska lokalnego, • obserwuje zajęcia prowadzone przez mentora lub innego nauczyciela, • doskonali kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dzieci szczególnie uzdolnionych, • przeprowadza zajęcia obserwowane, • dokonuje ewaluacji własnej pracy i wykorzystuje jej wyniki do dalszego doskonalenia, • dzieli się wiedzą z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzprzedszkolnego dosko-nalenia zawodowego. Ważne! Dyrektor przedszkola zapewnia wsparcie nauczycielowi odbywającemu przygotowanie do zawodu nauczyciela w realizacji jego obowiązków oraz doskonaleniu wiedzy i umiejętności, w szczególności zapewnia mu warunki do udziału w formach doskonalenia zawodowego oraz korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psycho-logiczno-pedagogicznej lub innej placówki działającej w systemie oświaty. Karta nauczyciela przewiduje prowadzenie przez nauczyciela odbywającego przygotowanie do zawodu zajęć obserwowanych w drugim oraz ostatnim roku przygotowania. Zajęcia pro-wadzone w drugim roku są dla nauczyciela bardzo istotne. Uzyskanie o nich pozytywnej opi-nii jest bowiem warunkiem nadania nauczycielowi początkującemu stopnia nauczyciela mia-nowanego, na co wskazuje art. 9b ust. 1 pkt 4 KN. Nowe Rozporządzenie określa zadania komisji powołanej do oceny zajęć prowadzonych przez nauczyciela. W myśl § 3 komisja ta po przeprowadzeniu zajęć: • omawia je z nauczycielem, odnosząc się do ich poprawności merytorycznej, realizacji celu oraz umiejętności nauczyciela, w szczególności w zakresie elastycznego reago-wania na zmieniającą się w trakcie zajęć sytuację, kultury osobistej oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między dzieckiem a nauczycielem, • przeprowadza z nauczycielem rozmowę dotyczącą zastosowanych metod i form pracy oraz indywidualizacji nauczania, w trakcie której nauczyciel wykonuje zadanie wska-zane przez komisję z użyciem narzędzi multimedialnych, o ile narzędzia takie nie były wykorzystane w trakcie przeprowadzonych zajęć. Każdy z członków komisji ocenia zajęcia, przyznając punkty według skali od 0 do 10. Na tej podstawie oblicza się średnią arytmetyczną. Komisja podejmuje rozstrzygnięcie w obecności co najmniej 2/3 składu. Nauczyciel otrzymuje pozytywną opinię, jeżeli średnia arytmetyczna uzyskanych punktów wynosi co najmniej 5. Rozporządzenie określa w załączniku nr 1 wzór opinii o przeprowadzonych zajęciach. Zasady postępowania egzaminacyjnego i kwalifikacyjnego Rozporządzenie określa w § 4 dokumenty, jakie nauczyciel składa wraz z wnioskiem o podję-cie postępowania egzaminacyjnego, czyli właściwego dla nadania stopnia nauczyciela mia-nowanego. Do wniosku należy dołączyć: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe poświadczo-ne przez dyrektora przedszkola za zgodność z oryginałem, • zaświadczenie dyrektora przedszkola zawierające: o informację o odbyciu przez nauczyciela przygotowania do zawodu nauczyciela, wymiarze zatrudnienia i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowa-dzonych zajęć w okresie odbywania przygotowania, wraz ze wskazaniem wszyst-kich przedszkoli, w których nauczyciel je odbywał, o w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9ca ust. 2 KN, odbywającego przygotowanie do zawodu w skróconym wymiarze dwóch lat i dziewięciu miesię-cy – informację o przyczynie skrócenia wymiaru przygotowania, o w przypadku nauczyciela, o którym mowa w art. 9ca ust. 4 KN, odbywającego przygotowanie do zawodu w skróconym wymiarze dwóch lat i dziewięciu miesię-cy – informację o wyrażeniu przez dyrektora przedszkola zgody na odbywanie przygotowania do zawodu w skróconym wymiarze wraz ze wskazaniem przyczyny jego skrócenia, o informację o odbyciu przez nauczyciela dodatkowego przygotowania do zawodu, wymiarze zatrudnienia i nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowa-dzonych zajęć w okresie odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu, wraz ze wskazaniem wszystkich przedszkoli, w których odbywał on dodatkowe przygotowanie; • kopię karty oceny, • kopię pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach, poświadczoną przez dyrektora przedszkola za zgodność z oryginałem. Z kolei § 5 nowego Rozporządzenia określa załączniki do wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego, czyli postępowania w sprawie nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego. Do wniosku dołącza się: • kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe i kopię aktu nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, poświadczone przez dyrektora przedszkola za zgodność z oryginałem, • zaświadczenie dyrektora przedszkola zawierające: o informację o wymiarze zatrudnienia nauczyciela i nauczanym przez niego przed-miocie lub rodzaju prowadzonych zajęć, o informację o przyczynie skrócenia okresu pracy w przedszkolu – w przypadku na-uczycieli, których takie skrócenie dotyczy; • kopię karty oceny pracy, poświadczoną przez dyrektora przedszkola za zgodność z oryginałem, • opis i analizę sposobu realizacji wymagań, o których mowa w § 7 ust. 1 nowego Roz-porządzenia, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów, podpisane przez nauczyciela czytelnym podpisem. Należy zauważyć, że nowe Rozporządzenie zawiera dwie regulacje, które określają wymagania stawiane nauczycielowi – przywołany § 7, dla stopnia nauczyciela dyplomowanego, oraz § 6 dla stopnia nauczyciela mianowanego. Stosownie do § 6 zakres wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efek-tywnego realizowania obowiązków nauczyciela, których spełnianie sprawdza komisja egza-minacyjna podczas egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego, obejmuje: • znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania przedszkola, w którym nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela, • umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statuto-wych zadań przedszkola, w szczególności realizację podstawy programowej, • umiejętność rozpoznawania potrzeb wychowanków i indywidualizowania nauczania, • umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki, • znajomość środowiska wychowanków oraz umiejętność uwzględniania w pracy pro-blematyki środowiska lokalnego i współczesnych problemów społecznych i cywiliza-cyjnych, • umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych. Z kolei według § 7 nowego Rozporządzenia zakres wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów, których spełnianie sprawdza komisja kwalifikacyjna w postępowaniu kwalifikacyjnym na stopień nauczyciela dyplomo-wanego, obejmuje: • doskonalenie warsztatu pracy, w tym w zakresie stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej, oraz pogłębianie wiedzy i umiejętności w celu podnoszenia jakości pracy przedszkola, • umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie: o zajęć otwartych, w szczególności dla nauczycieli odbywających przygotowanie do zawodu, lub o zajęć w ramach wewnątrzprzedszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli; • umiejętność wykorzystywania w pracy metod aktywizujących wychowanka oraz na-rzędzi multimedialnych i informatycznych sprzyjających procesowi uczenia się, • realizowanie co najmniej jednego z następujących zadań: o wykonywanie zadań mentora, opiekuna praktyk pedagogicznych, społecznego ku-ratora sądowego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy ds. podręczników, konsultanta Centrum Edukacji Artystycznej, wolontariusza wy-konującego świadczenia na rzecz stowarzyszenia lub innej organizacji, których ce-lem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej przedszkola, instruktora harcerstwa lub innych zadań służących podniesieniu jako-ści pracy przedszkola bądź wykonywanych na rzecz dzieci ze specjalnymi potrze-bami edukacyjnymi lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, o opracowanie i wdrożenie innowacji lub działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych bądź innych związanych z oświatą, w tym podejmowanie działań w ramach realizowanego w przedszkolu eksperymentu pedagogicznego, o opracowanie podręcznika lub autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej pu-blikacji, o prowadzenie cyklicznych zajęć szkoleniowych dla nauczycieli lub rodziców dzieci, o ile nie należą one do obowiązków nauczyciela, w tym z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, o przeprowadzanie i analizowanie badań naukowych z zakresu oświaty, w szczegól-ności związanych ze specyfiką i potrzebami przedszkola, oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy placówki. Ważne! Zgodnie z § 9 nowego Rozporządzenia w sytuacji, kiedy wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub postępowania kwalifikacyjnego wraz z załączoną do niego dokumenta-cją nie spełniają wymagań formalnych, nauczycielowi wskazuje się szczegółowo stwierdzone braki i wzywa do ich usunięcia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, wraz z pou-czeniem, że nieusunięcie tych braków w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. O terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu albo rozmowy powiadamia się nauczyciela co najmniej 7 dni przed dniem posiedzenia komisji egzaminacyj-nej lub kwalifikacyjnej. Zasady pracy komisji egzaminacyjnej Zasady pracy komisji egzaminacyjnej określa § 10 nowego Rozporządzenia – komisja ta za-poznaje się z opinią o przeprowadzonych zajęciach i oceną pracy nauczyciela oraz przepro-wadza egzamin, podczas którego nauczyciel: • odpowiada na pytania członków komisji egzaminacyjnej dotyczące wymagań, o któ-rych mowa w § 6 nowego Rozporządzenia, • wykazuje się umiejętnością rozwiązania wskazanego przez komisję egzaminacyjną problemu związanego z wykonywaną pracą. Co istotne, w trakcie egzaminu zapewnia się nauczycielowi dostęp do aktów prawnych. Każ-dy z członków komisji egzaminacyjnej ocenia spełnienie przez nauczyciela wymagań oraz umiejętność rozwiązania wskazanego przez komisję problemu, przyznając łącznie za wszystkie wymagania punkty według skali od 0 do 10. Na tej podstawie oblicza się ich średnią arytmetyczną. Jeżeli liczba członków komisji egzaminacyjnej obecnych na posiedzeniu jest większa niż 3, odrzuca się jedną najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową, z wyjątkiem przypadku, gdy: • co najmniej dwie najwyższe oceny punktowe przyznane przez członków komisji eg-zaminacyjnej są takie same, • wszyscy członkowie komisji egzaminacyjnej przyznali takie same oceny punktowe. Jeżeli średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 7, wówczas egzamin przed komisją egzami-nacyjną uznaje się za zdany. Komisja podejmuje rozstrzygnięcie w obecności co najmniej 2/3 składu. Nowe Rozporządzenie określa w załączniku nr 2 wzór zaświadczenia o zdaniu egza-minu. Zadania komisji kwalifikacyjnej Zadania komisji kwalifikacyjnej określa § 11 nowego Rozporządzenia, który mówi, że zapo-znaje się ona z oceną pracy nauczyciela oraz opisem i analizą sposobu realizacji wymagań, o których mowa w § 7 nowego Rozporządzenia, a także przeprowadza rozmowę z nauczycie-lem, podczas której nauczyciel: • dokonuje prezentacji dorobku zawodowego, • odpowiada na pytania członków komisji kwalifikacyjnej dotyczące zrealizowanych zadań lub podjętych działań na rzecz oświaty oraz ich efektów w zakresie wymagań, o których mowa w § 7 ust. 1. W trakcie rozmowy zapewnia się nauczycielowi dostęp do aktów prawnych oraz umożliwia dokonanie prezentacji. Każdy z członków komisji kwalifikacyjnej, po dokonaniu analizy do-robku zawodowego i przeprowadzonej rozmowie oraz ocenie spełnienia przez nauczyciela wymagań, przyznaje łącznie za wszystkie wymagania punkty według skali od 0 do 10. Na tej podstawie oblicza się średnią arytmetyczną. Jeżeli liczba członków komisji kwalifikacyjnej obecnych na posiedzeniu jest większa niż 3, odrzuca się jedną najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową, z wyjątkiem przypadku, gdy: • co najmniej dwie najwyższe oceny punktowe przyznane przez członków komisji kwa-lifikacyjnej są takie same, • wszyscy członkowie komisji kwalifikacyjnej przyznali takie same oceny punktowe. Komisja kwalifikacyjna podejmuje rozstrzygnięcia w obecności co najmniej 2/3 składu i jeżeli średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 7, wówczas nauczyciel uzyskuje akceptację komisji. Wzór zaświadczenia o jej uzyskaniu stanowi załącznik nr 3 do nowego Rozporządzenia. Protokół z przebiegu prac komisji Według § 12 nowego Rozporządzenia z przebiegu pracy odpowiednio komisji egzaminacyjnej lub komisji kwalifikacyjnej sporządza się protokół zawierający następujące informacje: • datę i miejsce posiedzenia komisji, • imiona i nazwiska członków komisji obecnych na jej posiedzeniu, • imiona i nazwiska osób uczestniczących w pracach komisji w charakterze obserwato-rów, • informacje o przebiegu egzaminu lub rozmowy, w tym pytania zadane nauczycielowi przez komisję i informacje o udzielonych odpowiedziach, • uzyskane przez nauczyciela punkty przyznane przez członków komisji obecnych na jej posiedzeniu, • średnią arytmetyczną punktów, • uzasadnienie rozstrzygnięcia komisji, • podpisy członków komisji obecnych na jej posiedzeniu. Protokół przekazuje się organowi, który powołał daną komisję. Ważne! Organ, który powołał komisję egzaminacyjną bądź kwalifikacyjną, zapewnia jej obsługę ad-ministracyjno-biurową oraz pokrywa wydatki związane z jej działalnością.