STAN PRAWNY NA 23 SIERPNIA 2022 Zmiany w awansie zawodowym nauczycieli – przepisy przejściowe Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.), • Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1730), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzy-skiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200 ze zm.). 23 czerwca 2022 r. Sejm przyjął Ustawę o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, którą 10 sierpnia 2022 r. podpisał Prezydent Andrzej Duda. Ustawa zawiera przepisy przejściowe określające zasady postępowania w przypadku nauczycieli, których awans zawodowy już trwa. Nowe regulacje będą obowiązywać od 1 września 2022 r. Nowelizacja zmienia zasady awansu zawodowego, likwidując stopnie nauczyciela stażysty oraz nauczyciela kontraktowego i pozostawiając jedynie stopnie: • nauczyciela mianowanego, którego uzyskanie będzie poprzedzone okresem przygoto-wania do zawodu nauczyciela, • nauczyciela dyplomowanego. Przy zatrudnieniu po raz pierwszy w przedszkolu nauczyciel nie będzie uzyskiwał żadnego stopnia awansu zawodowego, lecz zgodnie z nową regulacją art. 9ca KN odbędzie okres przygotowania do zawodu nauczyciela w wymiarze trzech lat i dziewięciu miesięcy. Nauczyciel stażysta Stosownie do nowego brzmienia art. 9a ust. 2 KN nauczyciel stażysta stanie się „nauczycielem początkującym”, czyli zatrudnionym w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, odbywającym przygotowanie do zawodu nauczyciela, w wymiarze trzech lat i dziewięciu miesięcy, który może zostać skrócony do dwóch lat i dziewięciu miesięcy w przypadku nauczyciela, który: • posiada stopień naukowy lub • przed nawiązaniem stosunku pracy w przedszkolu w Rzeczypospolitej Polskiej pro-wadził zajęcia w przedszkolu za granicą oraz w przypadku nauczyciela, który: • przed nawiązaniem stosunku pracy w przedszkolu był nauczycielem akademickim i legitymował się co najmniej trzyletnim okresem pracy w uczelni lub • w dniu nawiązania po raz pierwszy stosunku pracy w przedszkolu posiadał co najmniej pięcioletni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy. W myśl art. 9 Ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz nie-których innych ustaw wnioski o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczy-ciela kontraktowego złożone (na podstawie art. 9b ust. 2 KN oraz § 9 Rozporządzenia MEN z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli) i nierozpatrzone przed 1 września 2022 r. pozostawia się bez rozpatrzenia. Sam nauczyciel nie uzyska stopnia nauczyciela kontraktowego. Przestając być nauczycielem stażystą (pojęcie to zostało usunięte z Karty nauczyciela), będzie traktowany jako nauczyciel początkujący odby-wający przygotowanie do zawodu. Nauczyciel kontraktowy Mimo że nowelizacja Karty nauczyciela likwiduje również stopień nauczyciela kontraktowego, przepisy przejściowe przewidują jego utrzymanie w pewnych przypadkach. Według art. 10 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw nauczyciele, którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, ale nie uzyskali do tego dnia stopnia nauczyciela mianowanego, uzyskują go według przepisów dotychczasowych. Takich nauczycieli reforma awansu zawodowego nie dotyczy. Staż na stopień nauczyciela mianowanego odbywa się na starych zasadach. Zgodnie z obowiązującym do 1 września 2022 r. art. 9c KN wynosi on dwa lata i dziewięć miesięcy, przy czym nauczyciel kontraktowy posiadający co najmniej stopień naukowy doktora może ubiegać się o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego rok i dziewięć miesięcy. Staż może rozpocząć po przepracowaniu w przedszkolu co najmniej dwóch lat. W czasie jego trwania realizuje plan rozwoju zawodowego. Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący przedszkole. W jej skład wchodzą: • przedstawiciel organu prowadzącego przedszkole – przewodniczący, • przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, • dyrektor przedszkola, • dwaj eksperci z listy ekspertów ustalonej przez ministra właściwego ds. oświaty i wy-chowania. Ważne! Od 1 września 2022 r. nauczyciel, który przed tym dniem uzyskał stopień nauczyciela kon-traktowego, dla celów płacowych traktowany będzie jak nauczyciel początkujący, odbywają-cy przygotowanie do zawodu nauczyciela, co oznacza, że jego średnie wynagrodzenie wzro-śnie ze 111 do 120 proc. kwoty bazowej ustalonej dla nauczycieli. Do nauczycieli kontraktowych, którzy nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowa-nego do 1 września 2021 r., stosuje się art. 10 ust. 2 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczy-ciela oraz niektórych innych ustaw, w myśl którego wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego skraca się o rok. Skoro więc staż ten wynosi dwa lata i dziewięć miesięcy, ale nauczyciel posiadający co najmniej stopień naukowy doktora może ubiegać się o uzyskanie kolejnego stopnia awansu zawodowego po odbyciu stażu trwającego rok i dziewięć miesięcy, to nauczyciel kontaktowy, który nie rozpoczął stażu przed 1 września 2021 r. i posiada stopień naukowy doktora, odbywał będzie staż wynoszący zaledwie dziewięć miesięcy. Nauczyciele kontraktowi mogą ubiegać się o stopień nauczyciela mianowanego według do-tychczasowych przepisów nie dłużej niż do 31 sierpnia 2027 r. (art. 10 ust. 5 nowelizacji). Nauczycielom, którzy do 31 sierpnia 2027 r. nie uzyskają stopnia nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych, oraz nauczycielom, którzy do 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego, do okresu odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela wlicza się okres dotychczasowego zatrudnienia nauczyciela w przedszkolu w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifi-kacjami, z wyłączeniem okresów nieobecności w pracy trwających nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego (art. 10 ust. 6 nowelizacji). Nauczyciel mianowany Na podstawie art. 11 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw nauczyciele, którzy przed 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela dyplomowanego, stopień ten uzyskują według przepisów dotychczasowych. Zgodnie z art. 9c ust. 1 pkt 2 KN ich staż trwa dwa lata i dziewięć miesięcy, realizują plan rozwoju zawodowego i przystępują do po-stępowania kwalifikacyjnego przed komisją powołaną przez organ sprawujący nadzór peda-gogiczny – właściwego kuratora oświaty. Inaczej jest w przypadku nauczycieli, którzy uzyskali stopień nauczyciela mianowanego we-dług przepisów dotychczasowych, ale do 1 września 2022 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. Stosownie do art. 12 nowelizacji obowiązuje ich okres pracy w przedszkolu uprawniający do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego według no-wych regulacji, z tym że jest to okres skrócony. Zgodnie z nowym art. 9ca ust. 6 KN nauczy-ciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w placówce co najmniej pięciu lat i dziewię-ciu miesięcy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Stosownie do ust. 7 nauczy-ciel mianowany, który: • posiada stopień naukowy lub • przed nawiązaniem stosunku pracy w przedszkolu w Rzeczypospolitej Polskiej pro-wadził zajęcia w przedszkolu za granicą – może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w placówce co najmniej czterech lat i dziewięciu miesię-cy od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Ważne! Okres pracy uprawniający do złożenia wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela dyplomowanego to odpowiednio pięć lat i dziewięć miesięcy lub cztery lata i dziewięć miesięcy. Okres ten skraca się jednak o: • dwa lata – jeżeli nauczyciel: o odbył staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze dwóch lat i dziewię-ciu miesięcy według przepisów dotychczasowych (lub roku i dziewięciu miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień doktora), o uzyskał przed 1 września 2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa na podstawie art. 9a ust. 5 KN również według przepisów dotychczasowych; regu-lacja ta umożliwia uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego nauczycielom akademickim, którzy legitymują się co najmniej pięcioletnim okresem pracy w szkole wyższej; nauczyciele tacy uzyskują stopień nauczyciela mianowanego z dniem nawiązania pracy w przedszkolu, o uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, będąc nauczycielem urlopowanym na podstawie Ustawy o związkach zawodowych, po upływie pięciu lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego; • rok – jeżeli nauczyciel odbył staż na stopień nauczyciela mianowanego w wymiarze skróconym na podstawie przepisów przejściowych.