STAN PRAWNY NA 6 LIPCA 2023 Wczasy pod gruszą dla pracowników oświaty Opracowała: Marta Olkowicz, prawnik, autorka wielu publikacji związanych z tematyką prawa pracy, prelegentka na kongresach z zakresu prawa pracy, absolwentka Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie; zawodowo związana z jedną ze znanych warszawskich kancelarii prawnych, chętnie udziela wsparcia pro bono, gdyż wierzy, że wykonuje zawód z misją Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 998). Wczasy pod gruszą są świadczeniem wypłacanym w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – może ono być wypłacone, ale nie musi. Zależy to od postanowień regulaminu ZFŚS, ponieważ to w nim pracodawca określa, na jakie cele fundusz ten jest przeznaczany. Komu przysługują i jakie są zasady finansowania wczasów pod gruszą? Czym są wczasy pod gruszą? Wczasy pod gruszą to środki, które mogą być przyznawane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Jest on specjalnym funduszem przeznaczonym na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z niego, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Środki z tego funduszu mogą być też przeznaczane na tzw. wczasy pod gruszą. Mogą, ale nie muszą. Zależy to od postanowień regulaminu ZFŚS, ponieważ to w nim pracodawca określa, na jakie cele fundusz ten jest przeznaczany. Kto może ubiegać się o dofinansowanie? Osobami uprawnionymi do korzystania z funduszu są pracownicy, ich rodziny, emeryci i renciści, czyli byli pracownicy, ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu. Przede wszystkim należy wskazać, iż wczasy pod gruszą nie są przyznawane wszystkim. Bardzo często są one mylone ze świadczeniem urlopowym. Jednak wczasy pod gruszą i świadczenie urlopowe to dwa odrębne świadczenia i nie należy ich ze sobą utożsamiać, a tym, co je od siebie odróżnia, jest ich obligatoryjność. Świadczenie urlopowe jest zagwarantowane w Karcie nauczyciela w art. 53 ust. 1a i przyznawane jest każdemu nauczycielowi, wobec czego nie trzeba składać wniosku o jego przyznanie. Wypłacane jest ono do końca sierpnia danego roku kalendarzowego. Natomiast aby otrzymać świadczenie wczasy pod gruszą, trzeba złożyć stosowny wniosek. Kwestię, kiedy należy złożyć taki wniosek, powinien regulować regulamin ZFŚS. Przyznanie środków pieniężnych w ramach świadczenia wczasy pod gruszą zależy, zgodnie z postanowieniami Ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu oraz od postanowień regulaminu funduszu świadczeń socjalnych. Pracownik ubiegający się o przyznanie tego świadczenia musi przedłożyć swojemu pracodawcy stosowne oświadczenie lub zaświadczenie o swojej sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej, wskazując w nim np. dochód na osobę. Pracodawca po zapoznaniu się z zaświadczeniem bądź oświadczeniem pracownika może zażądać stosownych dokumentów celem potwierdzenia danych zawartych przez pracownika w oświadczeniu/zaświadczeniu. Ważne! Nauczyciele mają prawo ubiegania się o otrzymanie dofinansowania wypoczynku w ramach świadczenia socjalnego, jakim są wczasy pod gruszą. Wysokość dofinansowania Wobec powyższego należy wskazać, iż przyznanie wczasów pod gruszą oraz kwota, w jakiej to świadczenie zostanie przyznane, zależą od sytuacji życiowej i materialnej danego nauczyciela, ale również od postanowień regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Fundusz tworzony jest z corocznego odpisu w wysokości ustalonej jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć), skorygowanej w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych nauczycieli po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć i 110 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej, obowiązującej 1 stycznia danego roku. Ważne! Przy przyznawaniu świadczenia wczasów pod gruszą nie bierze się pod uwagę stażu pracy czy długości umowy o pracę, tylko wskazane powyżej kryteria materialne i życiowe danego nauczyciela ubiegającego się o to świadczenie socjalne. Kto organizuje wakacje pod gruszą? Wakacje pod gruszą są formą wypoczynku, którą nauczyciele organizują sobie sami. Nie jest to wyjazd organizowany przez szkołę. Każdemu pracownikowi pozostawiono więc pełną dowolność w wyborze najlepszej dla siebie formy wypoczynku. Nauczyciele sami opłacają wybraną formę wypoczynku, a szkoła w całości lub w części refunduje ją ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Zasady przyznawania i korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinny być uregulowane w stosownym regulaminie i tam też należy szukać odpowiedzi na większość pytań związanych z tym funduszem czy właśnie wczasami pod gruszą. Ważne! Należy pamiętać, iż świadczenie wczasy pod gruszą nie jest świadczeniem urlopowym i nie musi zostać przyznane. Jego otrzymanie zależne jest od sytuacji materialnej i życiowej danego nauczyciela. Pracownicy niepedagogiczni Oświatowi pracownicy niepedagogiczni także mogą ubiegać się o otrzymanie dofinansowania na wczasy pod gruszą, jeśli jest ono przewidziane w zakładowym funduszu świadczeń socjalnych w danej placówce oświatowej. Wynika to z art. 2 ust. 5 Ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, który stanowi, iż osobami uprawnionymi do korzystania z funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści – byli pracownicy, ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu. Ważne! W przypadku oświatowych pracowników niepedagogicznych stosuje się takie same kryteria przyznania dofinansowania na wczasy pod gruszą, jak te odnoszące się do pracowników pedagogicznych.