Błotne szaleństwo Scenariusz zabaw i organizacji święta dla dzieci przedszkolnych Opracowała: Natalia Pośpiech, nauczycielka wychowania przedszkolnego, podchodząca do nauczania w sposób innowacyjny, trenerka drużyn Destination Imagination w międzynarodowym projekcie edukacyjnym, autorka konkursów i gier terenowych, propagatorka pozytywnej dyscypliny i twórczego rozwiązywania problemów, koordynatorka wielu konkursów oraz projektów edukacyjnych Ale kiedy dzieci mają bezpośredni kontakt z przyrodą, wtedy nagle wychodzi z nich cała ich siła. Maria Montessori Wprowadzenie Kiedy rozmyślam o zabawach na podwórku, gdy sama byłam dzieckiem, przed oczami uka-zuje mi się plac zabaw z zieloną drabinką, pod którą organizowałam z koleżankami kuchnię. Kuchnia była nietypowa, składnikami mogło być wszystko to, co znalazłyśmy wokół domu, ale najważniejsze było błoto. Bez niego potrawy traciły swój urok. Dlatego najciekawiej było po burzy. Do starych miseczek, garnków, które dały nam mamy, wkładałyśmy przeróżne li-ście, trawę, kwiaty, następnie wszystko zostawało wymieszane z brązową masą. Zabawy nie było końca, potrawy różnorodne a humory znakomite. Wbrew pozorom zabawa w błocie nie jest dostępna dla każdego dziecka. Rodzice czują często wielki opór przed pozwoleniem swojemu dziecku na tego rodzaju zabawy. Podają wielu argumentów, od czystości po zdrowie. A przecież zabawy w błocie przynoszą tak wiele ko-rzyści! Zacznijmy od zdrowia. W błocie znajdują się mikroby, których dzieci potrzebują, aby ich system odpornościowy rozwijał się i działał prawidłowo. Ponadto taka zabawa, to lawina radości, uśmiechu, żartów, możliwość odkrycia swojej dzikiej strony. Błoto to świetna masa sensoryczna, pobudza zmysły, zachęcając do dotykania różnych faktur, wąchania, obserwo-wania. Wspiera rozwoju mózgu oraz umiejętności posługiwania się zmysłami. Daje to możli-wość kreatywnej zabawy i nauki. Dzięki zabawom z materiałem przyrodniczym dzieci mają kontakt z naturą, co uwrażliwia je na jej piękno, daje możliwość obcowania i poczucia jej wszystkimi zmysłami. Jak wiemy, natura daje nam poczucie spokoju, może to być więc świetny sposób na wyciszenie. Aby umożliwić dzieciom przeżycie chwil podobnych do tych z mojego dzieciństwa, można zorganizować w przedszkolu zabawy z błotem. W czerwcu obchodzimy bowiem Międzyna-rodowy Dzień Błota. Może to być okazja do wprowadzenia w życie placówki ciekawego święta, sposób na podniesienie jej prestiżu oraz forma promocji w środowisku lokalnym, możliwa do wykazania w sprawozdaniu końcowym lub stażowym. Najcenniejsze jest jednak to, że dzieci otrzymają w ten sposób chwile beztroski i radości oraz możliwość nieskrępowanej zabawy. Święto to może stać się w placówce tradycją i wcale nie musi być organizowane raz w roku. Skąd wziął się pomysł stworzenia takiego święta? Gillian McAuliffe, pedagożka i założycielka szkoły w Perth w Australii, wybrała się kiedyś na konferencję poświęconą edukacji wczesnoszkolnej, gdzie spotkała się z Bishnu Bhatta z Nepalu. Ich rozmowa zeszła na temat.. błota. Niby takie nic, a dzieci doskonale wiedzą, co z tym zrobić i świetnie się bawią. (...) Australijczycy wychowani są w kulturze, gdzie brudzenie i niszczenie ubrań nie jest tolerowane, a poza tym suchy klimat nie dostarcza zbyt wielu błotnych kałuż. Z kolei dzieci w Nepalu mają błota pod dostatkiem, ale zbyt mało ubrań i środków czystości, aby pozwolić sobie na swobodną zabawę. Po powrocie do domu Gillian opowiedziała o tej rozmowie swoim uczniom. Dzieci zdecydo-wały, że w takim razie trzeba wysłać dzieciom z Nepalu ubrania, by mogły swobodnie pobawić się w błocie. Zebrano 1000 dolarów, które pomogły Bishnu zorganizować specjalny dzień dla dzieci z domu dziecka w Panchkhal. W tym samym czasie świętowały również dzieci w Perth. Od tego czasu obie te grupy obchodziły dzień błota „wspólnie”. Cztery lata później, w 2013 r. grupa dzieci z Perth, wspólnie z rodzinami odwiedziła wioskę w Nepalu i w końcu faktycznie mogli zorganizować ten dzień razem. Tak powstał Międzynarodowy Dzień Błota . Zorganizowanie tego rodzaju imprezy wcale nie musi być trudne. Wystarczy przychylność dyrekcji, nauczycieli oraz rodziców, bo dzieciom dobrych chęci na pewno nie zabraknie. Warto zaangażować wszystkich. Zabawa powinna odbywać się na zewnątrz, najlepiej w ogrodzie przedszkolnym. Jak stworzyć błoto? To proste. Kopiemy dół o głębokości 20 cm i wielkości dostosowanej do możliwości terenowych. Jeśli mamy żyzną, pulchną ziemię, to wystarczy wlać do niego wodę i błoto gotowe. Jeśli jednak podłoże jest bardzo twarde lub piaskowe, to warto dodać trochę ziemi do sadzenia roślin. W błotnej strefie mogą znaleźć się: garnki, miski, kubki metalowe, łyżki, sita, durszlaki, konewki, minitaczki, lejki, wiaderka, łopatki, grabki, chochle i inne przybory kuchenne, skrzynie drewniane, np. po jabłkach, kilka palet drewnianych, by stwo-rzyć podesty. Ponadto w celu urozmaicenia taplania się w błocie można stworzyć różnie kon-strukcje czy ścianki wodne. Będą do tego potrzebne: rynny, kilka oszlifowanych desek, rury metalowe i PCV, foremki, plastikowe butelki. Warto wyposażyć strefę w małe baseniki dmu-chane, napełnione czystą wodą, aby na koniec szaleństw dzieci mogły się opłukać. Przygoto-wać można także ręczniki papierowe. Przed imprezą warto przygotować rodziców, porozmawiać z nimi, zbudować pozytywne na-stawienie, poinformować ich, czego będą mogli się spodziewać po tym dniu. Można też po-prosić ich o pomoc w organizacji przedsięwzięcia. Wielu rodziców chętnie się zaangażuje. Każde dziecko powinno mieć ze sobą rzeczy na zmianę, natomiast do samych błotnych zabaw można poprosić rodziców, aby ubrali dzieci w ubrania, które mogą zostać zniszczone. Cele ogólne: • tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczają-cej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości, • promowanie aktywności dzieci zgodnych z zasadami poszanowania przyrody, • rozwijanie zainteresowań technicznych i przyrodniczych, • inicjowanie samodzielnych działań dzieci w naturalnym środowisku. Cele szczegółowe – dziecko: • w obszarze fizycznym: o uczestniczy w zabawach ruchowych, o łączy różne materiały w celu wykonania pracy, o ćwiczy motorykę małą przy tworzeniu błotnych babek, o ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową, o ćwiczy równowagę, o pobudza zmysły, o kształtuje umiejętność posługiwania się zmysłami. • w obszarze emocjonalnym: o wyraża radość podczas zabawy, o wyraża zadowolenie z dobrze wykonanej pracy, o wypowiada się na temat swoich odczuć, o potrafi przedstawić swój punkt widzenia bez konfliktu z rówieśnikami, o przeżywa pozytywne emocje, o koi negatywne emocje poprzez kontakt z przyrodą. • w obszarze społecznym: o obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe, o komunikuje się z dziećmi oraz osobami dorosłymi, o przestrzega zasad współdziałania przy pracy, o buduje więzi społeczne na płaszczyźnie grupy, przedszkola, przedszkola i rodziny, o kształtuje cierpliwość w czekaniu na swój udział w badaniach, zabawach, o współpracuje w grupie. • w obszarze poznawczym: o tworzy w innowacyjny sposób konstrukcje, rzeźby i inne wytwory błotne, o ogląda, szuka, obserwuje, porównuje, bada, eksperymentuje, o posługuje się prostymi narzędziami, o kształtuje postawy proekologiczne w różnych sytuacjach, o wzbogaca słownik o nowe pojęcia, o odkrywa piękno i złożoność środowiska przyrodniczego, o dostrzega walory przebywania na świeżym powietrzu, o odpowiada na pytania, o wykonuje własne eksperymenty z wodą, ziemią i materiałem przyrodniczym, o potrafi pracować w kilkuosobowej grupie, o planuje i tworzy długą zabawę, o rozwija swoją wyobraźnię, o pracuje kreatywnie. Kompetencje kluczowe: • w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, • matematyczne oraz w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii, • osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się, • w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Formy pracy: • z całą grupą, • indywidualna, • w zespołach. Metody: • problemowa, • działalności praktycznej. Pomoce dydaktyczne: • garnki, miski, kubki metalowe, łyżki, sita, durszlaki, konewki, minitaczki, lejki, wia-derka, łopatki, grabki, chochle, skrzynie drewniane, np. po jabłkach, kilka palet drew-nianych, rynny, kilka oszlifowanych desek, rury metalowe i PCV, foremki, plastikowe butelki, papier dużego formatu, pędzle, sztaluga, glina ok 20 kg. Zabawy i inspiracje błotne: 1. Błotne zasady – rozmowa z dziećmi przed wyruszeniem do strefy błotnej. Omówienie zasad bezpieczeństwa: • nie rzycamy się błotem, • nie celujemy w twarz drugiej osoby, • nie wrzucamy kolegom błota za koszulkę, • nie wpychamy kolegów do błota. 2. Błotne arcydzieło – malowanie błotem albo wydrapywanie/rysowanie na błotnym podkładzie. 3. Znak z błota – tworzenie stempelków z liści pokrytych błotem. 4. Ścieżka bosych stóp – tworzenie ścieżki sensorycznej w błocie. 5. Błotne stworki-potworki – tworzenie z błotnych, wcześniej uformowanych kul stwor-ków-potworków. Wystarczy zrobić oczy z kamyków, włosy z trawy lub szyszek, uszy z liści, buzie z płatków lub włosy z kamieni, nos z trawy. 6. Budujemy domek dla błotnego stworka – po stworzeniu potworka trzeba zbudować mu dom. 7. Błotne menu, czyli kuchnia błotna – tworzenie potraw z błota i materiałów przyrodni-czych. Nazywanie ich. Inspiracje: błotny kapuśniaczek, czyli błotniaczek, błotniak smakowity, czyli tort z błota, zupa błotkowa, błotne kluseczki, błotniarki, czyli pierogi z błotem, omlet błotny. 8. Błotna architektura, czyli budowę czas zacząć – tworzenie budowli z błota i innych materiałów, konstrukcji z rynien, rur, skrzynek. 9. Błotna mandala – tworzenie błotnych mandali. 10. Błotny cel – rzucanie do celu błotnymi kulami. 11. Przyjaciele drzew – tworzenie na drzewach ich dusz. Przyklejanie błota lub gliny do kory drzewa, ozdabianie ulepionej duszy materiałem przyrodniczym: kwiatami, liśćmi, trawą, szyszkami, kamykami. 12. Naturalne obrazy w błocie – tworzenie obrazków na ziemi z błotem z materiałów przyrodniczych. 13. Błotkowe spa – masowanie dłoni i nóg błotnym pilingiem, nakładanie maseczki błotnej na dłonie. 14. Strefa relaksu pobłotnego – miejsce do odpoczynku i relaksu, mogą to być krzesełka, hamak, leżaczki, kocyki. Ze strefy korzystają dzieci po zmyciu z siebie błota. 15. W błocie można się też po prostu taplać, chodzić po nim, skakać, ugniatać, formować. To naprawdę świetna masa sensoryczna, natomiast Dzień Błota jest świetną okazją do jej wypróbowania!