STAN PRAWNY NA 14 CZERWCA 2022 Uchylanie uchwał rady pedagogicznej Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.). W zdecydowanej większości przypadków podjęte przez radę pedagogiczną uchwały pozostają w zgodzie z przepisami prawa i podlegają wykonaniu. Niekiedy jednak zdarzają się przypadki odwrotne. Przepisy oświatowe przewidują w związku z tym ścieżkę postępowania, która umożliwia usunięcie wadliwej uchwały z obrotu prawnego. Procedura podejmowania uchwał przez radę pedagogiczną Rada pedagogiczna podejmuje uchwały w ramach przysługujących jej kompetencji w trybie określonym w art. 73 Ustawy Prawo oświatowe. Oznacza to, że są one podejmowane zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy jej członków. Inaczej jest w przypadku uchwał podejmowanych w sprawach związanych z osobami pełniącymi funkcje kierownicze w przedszkolu lub w sprawach związanych z opiniowaniem kandydatów na takie stanowiska, które podejmowane są w głosowaniu tajnym. Szczegółowe kwestie związane z działalnością rady pedagogicznej, w tym kwestie techniczne dotyczące podejmowania uchwał, powinien określać regulamin działalności rady. Należy również pamiętać, że zebrania rady pedagogicz-nej powinny być protokołowane, co obejmuje także procedurę związaną z podejmowaniem uchwał przez radę pedagogiczną. Dyrektor jako podmiot kontrolujący legalność uchwał Podjęta przez radę pedagogiczną uchwała podlega wykonaniu przez dyrektora. Jednakże, przepisy zobowiązują dyrektora do tego, aby każdą podjętą przez radę pedagogiczną uchwałę zbadał pod kątem jej legalności z przepisami prawa. Wskazuje na to pośrednio przepis art. 71 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym dyrektor wstrzymuje wykonanie uchwał podjętych przez radę pedagogiczną w ramach jej kompetencji stanowiących, jeżeli są one niezgodne z przepisami prawa. Z reguły będziemy mieli tu do czynienia z przypadkami nie-zgodności z przepisami prawa materialnego. Nie da się jednak wykluczyć sytuacji, w której dyrektor wstrzyma wykonanie uchwały podjętej z naruszeniem przepisów proceduralnych, gdy np. po zakończeniu zebrania rady pedagogicznej okaże się, że uchwała została podjęta pomimo braku kworum. Wstrzymanie wykonania uchwał odnosi się wyłącznie do uchwał podejmowanych przez radę pedagogiczną w ramach kompetencji stanowiących, o których mowa w art. 70 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe. Możliwość taka nie pojawi się więc w odniesieniu do uchwał rady mają-cych na celu wyrażenie przez nią opinii (art. 70 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe). Dyrektor powinien zbadać przede wszystkim, czy uchwała została podjęta w ramach posiadanych przez radę pedagogiczną kompetencji stanowiących, do których należy: • zatwierdzanie planów pracy po zaopiniowaniu przez radę przedszkola, • podejmowanie uchwał w sprawie eksperymentów pedagogicznych, po zaopiniowaniu ich projektów przez radę przedszkola oraz radę rodziców, • ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli przedszkola, • podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy wychowanków, • ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawo-wanego nad przedszkolem przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu do-skonalenia pracy przedszkola. Błąd może wynikać np. z podjęcia przez radę pedagogiczną uchwały stanowiącej w sprawach, w przypadku których może ona jedynie wyrazić opinię (np. w sprawie przyjęcia planu finan-sowego przedszkola). Innym przypadkiem będzie wyjście poza posiadaną kompetencję sta-nowienia w danej kwestii bądź zrealizowanie posiadanych kompetencji z naruszeniem wy-mogów prawnych. Przykład 1 Chociaż rada pedagogiczna posiada kompetencje stanowiące w zakresie zatwierdzania planów pracy przedszkola, to jednak powinna tego dokonać dopiero po ich zaopiniowaniu przez radę przedszkola (zakładając, że taki organ działa w przedszkolu). Podjęcie uchwały stanowiącej w tym zakresie bez wyrażenia opinii przez radę przedszkola będzie stanowiło naruszenie prawa. Przykład 2 Rada pedagogiczna podjęła uchwałę w sprawie eksperymentu pedagogicznego w przedszkolu. Wcześniej jednak projekt eksperymentu nie został zaopiniowany przez działającą w przed-szkolu radę rodziców. Podjęcie przez dyrektora przedszkola decyzji o wstrzymaniu wykonania uchwały nie kończy całej procedury. W następnym etapie powinien on niezwłocznie powiadomić o tym fakcie or-gan sprawujący nadzór pedagogiczny, a także organ prowadzący. Zawiadomienie powinno zawierać uzasadnienie, w którym dyrektor wskazuje, co w jego opinii przemawiało za wstrzymaniem wykonania uchwały, czyli jakie naruszenia przepisów prawa stanowiły do tego podstawę. Kontrola uchwały przez organ nadzoru pedagogicznego W tym momencie zaczyna się etap kontrolowania wadliwej w ocenie dyrektora przedszkola uchwały, który może doprowadzić do jej uchylenia przez organ sprawujący nadzór pedago-giczny. W toku postępowania organ ten będzie sprawdzał, czy treść uchwały narusza aktualnie obowiązujące przepisy prawa – przede wszystkim te o charakterze materialnym, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby przesłanką uchylenia uchwały było również naruszenie przepisów proceduralnych. To organ sprawujący nadzór pedagogiczny rozstrzygnie ostatecznie kwestię legalności danej uchwały, natomiast decyzja dyrektora o wstrzymaniu jej wykonania ma na celu przede wszystkim niedopuszczenie do zrealizowania postanowień, które naruszają przepisy prawa, przynajmniej do czasu wydania stanowiska przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Przed podjęciem decyzji organ sprawujący nadzór pedagogiczny powinien zasięgnąć opinii organu prowadzącego. W zależności od sytuacji organ sprawujący nadzór pedagogiczny może stwierdzić, że uchwała jest niezgodna z przepisami prawa, wówczas zostaje ona uchylona i wyeliminowana z obrotu prawnego tak, jakby nie istniała od samego początku, bądź też uznać, że nie narusza ona prawa, a wtedy dyrektor będzie musiał ją wykonać. Pewne wątpliwości budzi kwestia tego, czy od ostatecznego rozstrzygnięcia organu sprawują-cego nadzór pedagogiczny w zakresie zgodności uchwały rady pedagogicznej z przepisami prawa służy skarga do sądu administracyjnego. Dominuje raczej stanowisko, zgodnie z którym rozstrzygnięcia te nie mogą zostać zaskarżone. W postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 15 stycznia 2008 r. (II SA/Ol 1007/07), można prze-czytać, że decyzja w przedmiocie uchylenia uchwały rady pedagogicznej w sprawie wyboru przedstawiciela rady do komisji konkursowej, podjęta przez kuratora oświaty jako organ nad-zoru, nie może być skutecznie zaskarżona do sądu administracyjnego z uwagi na przedmiot sprawy, który nie podlega dyspozycji art. 3 § 2 Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i nie został poddany kognicji sądu admini-stracyjnego przepisem ustaw szczególnych. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nie przewiduje bowiem sądowej kontroli legalności orzeczeń wydawanych przez ku-ratora w ramach postępowania nadzorczego. Uznaje się, że rozstrzygnięcie organu sprawują-cego nadzór pedagogiczny nie ma formy decyzji administracyjnej w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Oczywiście w praktyce pojawiają się również odmienne stanowiska, jak choćby w postano-wieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 31 marca 2006 r. (II SA/Go 948/05), w którym stwierdzono, że choć rozstrzygnięcie kuratora oświaty nie ma formy decyzji administracyjnej, to jednak jako inna forma działania administracji również podlega kontroli sądowoadministracyjnej, jednak pod warunkiem wcześniejszego wezwania na piśmie właściwego organu – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący do-wiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęci innej czynności – do usunię-cia naruszenia prawa. Uchylenie uchwały bez udziału dyrektora Pewne wątpliwości może również budzić to, czy procedura uchylania uchwał rady pedago-gicznej, przewidziana w art. 71 Ustawy Prawo oświatowe, może zostać przeprowadzona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny bez wcześniejszego podjęcia przez dyrektora decyzji o wstrzymaniu wykonania uchwały, czyli bez powiadomienia kuratora oświaty o zauważonych uchybieniach. W tej sprawie na zapytanie poselskie (nr 7420) – jeszcze w okresie obowiązywania Ustawy o systemie oświaty, gdzie funkcjonowały przepisy analogiczne do obecnych – odpowiedzi udzielił 14 listopada 2014 r. podsekretarz stanu w MEN-ie, w której wyraził opinię, że treść przepisów może nasuwać wniosek, że wstrzymanie przez dyrektora wykonania uchwały niezgodnej z przepisami prawa i zawiadomienie przez niego o tym organu prowadzącego oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny jest jedynym przypadkiem, w którym organ sprawujący nadzór pedagogiczny może uchylić taką uchwałę. Jednak wniosek taki należałoby uznać za nieuzasadniony, gdyż prowadziłby on do sytuacji, w której kontrola legalnościowa uchwał rady pedagogicznej, sprawowana przez organ nadzoru pedagogicznego, byłaby uzależniona od działania dyrektora przedszkola, który jest jednocześnie przewodniczącym rady pedagogicznej i kieruje jej działalnością. Trzeba dodać, że w przypadku, gdy niezgodna z prawem uchwała rady pedagogicznej została wykonana, a następnie dostrzeżono jej niezgodność z prawem w trybie nadzoru pedagogicz-nego sprawowanego przez kuratora oświaty, rozstrzygnięcie w sprawie uchylenia powinno uwzględniać okoliczność, czy nie wywołała ona nieodwracalnych skutków. W ocenie MEN-u treść przepisów nie wyklucza możliwości uchylenia przez organ nadzoru pedagogicznego uchwały rady pedagogicznej niezgodnej z przepisami prawa także w przypadku, gdy dyrektor przedszkola nie wstrzymał wykonania tej uchwały. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny może także podjąć czynności kontrolne i naprawcze na podstawie art. 56 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym jeżeli przedszkole prowadzi działalność z naruszeniem przepisów niniejszej Ustawy lub Ustawy o systemie oświaty albo rozporządzeń wydanych na ich podstawie, organ sprawujący nadzór pedagogiczny może po-lecić, w drodze decyzji, usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie. Uchylenie uchwał podjętych zgodnie z prawem Oprócz wyżej wskazanego trybu nadzwyczajnego, polegającego na uchylaniu sprzecznych z prawem uchwał podjętych przez radę pedagogiczną, dopuszcza się również możliwość wprowadzania zmian bądź uchylania uchwał, które takich błędów nie zawierają – w ramach ogólnych kompetencji stanowiących przysługujących radzie pedagogicznej. Będzie to oczy-wiście możliwe o tyle, o ile taka uchwała nie wywarła jeszcze skutków prawnych. W odróż-nieniu od trybu nadzwyczajnego nie będzie miała bowiem zastosowania fikcja prawna, zgod-nie z którą uchylona uchwała traci moc od samego początku swojego istnienia, tak jakby nie została w ogóle podjęta. Uchwała uchylająca lub zmieniająca powinny zostać podjęte przez radę pedagogiczną w ogólnym trybie i na tej samej podstawie prawnej, co odpowiednio uchwały uchylana bądź zmieniana.