Dzień Żyrafy Scenariusz zajęć Opracowała: Jolanta Molenda GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas I–III szkoły podstawowej. CZAS TRWANIA: 45 minut. O SCENARIUSZU: W czerwcu swoje święto obchodzi jedno z najbardziej fascynujących zwierząt sawanny – żyrafa. Końcówka roku szkolnego sprzyja organizowaniu mniej formalnych i bardziej nietypowych działań dydaktycznych, w scenariuszu proponujemy zatem kilka sprawdzonych aktywności do wykorzystania z okazji Światowego Dnia Żyrafy. Obchodzimy go w najdłuższy dzień roku, 21 czerwca. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Bohaterka naszej lekcji Przed rozpoczęciem lekcji nauczyciel rozkłada w całej klasie wycięte z szarego papieru ślady kopyt żyrafy (mogą być naturalnych rozmiarów). Uczniowie po wejściu do klasy próbują określić, do jakiego zwierzęcia one należą. Jeśli zadanie okaże się zbyt trudne, ochotnik podąża za tropami. Na ich końcu powinna znaleźć się zapakowana pluszowa maskotka żyrafy. Wybrany uczeń jedynie za pomocą zmysłu dotyku próbuje ustalić, jakie zwierzę jest powodem całego zamieszania. Po rozwiązaniu zagadki nauczyciel zapoznaje uczniów z ciekawostkami na temat tego najwyższego z żyjących zwierząt. 2. Ciekawe fakty o żyrafach Uczniowie losują karteczki z ciekawostkami i faktami dotyczącymi żyraf umieszczone w torebce, pudełku, puszce, pojemniku lub innym naczyniu ozdobionym jej wizerunkiem. Nauczyciel włącza afrykańską muzykę i wręcza pudełko pierwszemu uczniowi, który przekazuje je dalej. Na pauzę w muzyce pudełko przestaje wędrować, a uczeń, u którego się znalazło, wyjmuje kartkę i odczytuje znajdujące się na niej ciekawostki. Na karteczkach mogą znaleźć się następujące informacje: • istnieje kilka gatunków żyraf – każdy z nich posiada inny wzór na sierści, • są najwyższymi z żyjących obecnie zwierząt, • wzory plamek na ciałach żyraf są unikatowe i niepowtarzalne – podobnie jak linie papilarne u ludzi, • im starszy osobnik, tym jego umaszczenie jest ciemniejsze, • rogi żyrafy nazywane są ossikonami (w zależności od podgatunku żyrafa może ich mieć od dwóch do pięciu), • przesypiają jedynie kilka godzin w ciągu doby (zazwyczaj dzieląc sen na krótkie drzemki), • zostały zaliczone do gatunków zagrożonych, • mogą wytrzymać bardzo długo bez wody (dłużej niż wielbłądy), • mają cztery żołądki, • mają najwyższe ciśnienie krwi w świecie zwierząt, • ich szyja składa się z siedmiu kręgów (podobnie jak u ludzi), • ich język jest niebieskawo-purpurowy i osiąga długość 45–50 cm, • ich ślina posiada właściwości antybakteryjne, • ich serce może ważyć ponad 10 kg, a w ciągu minuty bije aż 170 razy, • na wolności żyją jedynie w Afryce, • rodzą swoje młode na stojąco, • ciąża u żyraf trwa 15 miesięcy, • małe żyrafiątka już kilka godzin po urodzeniu potrafią biegać, • są roślinożerne – potrafią zjeść ponad 30 kg liści dziennie, • w dawnych czasach żyrafa uważana była za zwierzę będące skrzyżowaniem wielbłąda z lampartem, • w razie konieczności żyrafy mogą przemieszczać się z prędkością do 50 km/h, • dorosłym osobnikom zagrażają w zasadzie jedynie lwy, • sposób ich poruszania określany jest mianem inochodu i charakteryzuje się jednoczesnym unoszeniem obu przednich lub tylnych kończyn. 3. Gdzie można spotkać żyrafę? Nauczyciel prezentuje uczniom administracyjną mapę świata, skupiając uwagę dzieci na konturze Afryki. Odczytuje nazwy krajów, które zamieszkuje żyrafa. Następnie zaznacza te miejsca, przyczepiając do mapy zdjęcia omawianych podgatunków Giraffa camelopardalis. Wskazówka dla nauczyciela: Dodatkowo można podzielić uczniów na kilkuosobowe grupy i wręczyć im podkładki na biurko z administracyjną mapą świata. Nauczyciel wymienia nazwy krajów (Etiopia, Kenia, Namibia, Zambia, Botswana, Zimbabwe, Kamerun, Tanzania, Mozambik, RPA, Niger, Uganda, Czad, Somalia), w których występują żyrafy. Uczniowie odszukują je na mapie i kładą w odpowiednim miejscu figurkę żyrafy. 4. Żyrafa niejedno ma imię Przez wiele lat wyróżniano dziewięć podgatunków w obrębie jednego gatunku Giraffa camelopardalis. Najnowsze badania pozwoliły jednak wyszczególnić cztery odrębne gatunki: żyrafę masajską, siatkową, południową i północną. W obrębie każdego gatunku wyróżnić można kilka podgatunków. Każdy z nich posiada charakterystyczne cechy i różne wzory umaszczenia. Wzory na żyrafiej skórze mają rozmaite kształty, wielkość, a nawet kolor i choć są niepowtarzalne u każdego zwierzęcia, to w obrębie jednego podgatunku można zaobserwować pewne podobieństwa. Nauczyciel prezentuje uczniom fotografie przedstawiające powiększone wzory umaszczenia poszczególnych gatunków żyraf (bez problemu można je znaleźć w internecie). Dzieci przyglądają się prezentowanym plamom, próbując opisać ich charakterystyczne cechy. Następnie nauczyciel wręcza uczniom narysowane szablony żyrafy, kartki kolorowego papieru (pomarańczowe, czerwone i brązowe), nożyczki i kleje. Zadaniem dzieci jest wycięcie kolorowych plam i przyklejenie ich na szablonach, aby stworzyć w ten sposób wzory na sierści żyraf. Wskazówka dla nauczyciela: Fotografie z umaszczeniem można wykorzystać do gier typu bingo lub memory. Podczas rozgrywki można utrwalać nazwy gatunków ssaków o najdłuższej szyi. 5. Wielkogabarytowa żyrafa Nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy. Każdej z nich wręcza karton – powinny być różnej wielkości. Dzieci malują kartony na jasny kolor. Po wyschnięciu farby dodają na przygotowanym podkładzie nieregularne plamy tworzące wzory. Następnie układają wielkogabarytowe kartony jeden na drugim, budując żyrafę. Pozostałe części ciała żyrafy (oczy, nos, język, ogon, ossikony) uczniowie wykonują z przedmiotów poddanych recyklingowi (np. kawałków włóczki, rolek po ręcznikach kuchennych lub papierze toaletowym). Dzięki temu stworzona „rzeźba” będzie w pełni ekologiczna. Wskazówka dla nauczyciela: Do łączenia kartonów mogą się przydać klej na gorąco i drabina, dlatego nauczyciel powinien brać czynny udział w procesie tworzenia. 6. Żyrafa – praca plastyczno-techniczna Materiały: rolki po papierze toaletowym, słomka do napojów, mulina lub wełna, koraliki, dwa patyczki do uszu, brązowa pianka plastyczna, pomarańczowa lub żółta farba, kawałek pomarańczowej i brązowej kartki z bloku technicznego lub filcu, ciemnofioletowy kawałek kolorowej kartki lub filcu, nożyczki, ruchome oczka, drewniany patyk. Sposób wykonania: rolki po papierze toaletowym malujemy pomarańczową farbą i pozostawiamy do wyschnięcia. Jedną z nich przycinamy na mniej więcej 3/4 wysokości. Z brązowej pianki plastycznej wycinamy plamki, które następnie naklejamy na rolkach. Słomkę do napojów nawlekamy na mulinę, nitkę lub żyłkę, tworząc szyję żyrafy (powinna ona składać się z siedmiu mniejszych kawałków). Cztery koraliki przytwierdzamy do kawałków muliny, tworząc nogi żyrafy. Do rolki stanowiącej głowę doklejamy pozostałe elementy – ruchome oczka, uszy wycięte z kolorowego papieru, ossikony wykonane z patyczków do uszu, język wycięty z ciemnofioletowego papieru. Do rolki stanowiącej tułów przytwierdzamy wykonany z muliny ogon oraz nogi z koralików. Głowę łączymy z tułowiem szyją przygotowaną z siedmiu nawleczonych na żyłkę kawałków słomki. Do głowy i tułowia przyczepiamy kawałek muliny lub żyłki, które przywiązujemy do drewnianego patyczka – dzięki temu będziemy mogli poruszać żyrafą.