Dzień Cyrku bez Zwierząt Scenariusz zajęć Opracowała: Jolanta Molenda GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas I–III szkoły podstawowej. CZAS TRWANIA: 45 minut. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. „Cyrk” – mapa myśli Nauczyciel przytwierdza na środku tablicy obrazek przedstawiający namiot cyrkowy. Flamastrem rysuje wokół niego linie lub strzałki, obok których uczniowie zapisują swoje skojarzenia związane z cyrkiem. 2. „W cyrku” – projekcja filmu prezentującego widowisko cyrkowe Nauczyciel odtwarza uczniom fragmenty cyrkowych występów i zadaje pytania dotyczące prezentowanych treści, np. „Czy praca cyrkowca jest łatwa?”, „Jak długo trzeba ćwiczyć, aby nabyć odpowiednie umiejętności?”. Wprowadza słownictwo kojarzące się ze sztuką cyrkową: żonglerka, ekwilibrystyka, trapez, woltyżerka, konferansjer, połykacz ognia, kuglarz, akrobata, klaun. 3. „Zwierzęta w cyrku – rozrywka czy udręka?” Nauczyciel porusza z uczniami temat wykorzystywania zwierząt w przedstawieniach cyrkowych. Wspólnie zastanawiają się, czy jest to odpowiednie zachowanie. Nauczyciel podkreśla, że zwierzęta te przebywają w nienaturalnych (często nie najlepszych) warunkach, wykonując czynności niezgodne z ich naturą. Delikatnie (uważając, aby treści i przekaz były dostosowane do wieku uczniów) omawia również pozostałe zagrożenia dla życia i zdrowia zwierząt wykorzystywanych jako cyrkowa atrakcja: zbyt małe klatki, brak odpowiedniej opieki, metody tresury, pozostawianie zwierząt na uwięzi, przymuszanie ich do ciężkiej pracy, brak dostępu do wody pitnej, ciągłe przemieszczanie się z miejsca na miejsce itp. Nauczyciel może posłużyć się zdjęciami zwierząt w klatkach lub historią niedźwiadka brunatnego o imieniu Baloo, który wraz z kilkoma innymi egzotycznymi zwierzętami został uratowany z cyrku i obecnie przebywa pod opieką poznańskiego zoo, dochodząc do siebie w specjalnym azylu dla niedźwiedzi. 4. „Cyrk bez zwierząt” – praca plastyczna Uczniowie przygotowują plakat informacyjny dowolną techniką – np. w formie kolażu, w programie graficznym, malując pastelami. 5. „Cyrkowa joga” – zabawy rozciągające Nauczyciel prezentuje uczniom kilka prostych pozycji jogi, np. pozycję drzewa, pozycję góry, pozycję psa z głową do dołu, pozycję głębokiego wykroku, pozycję świerszcza czy pozycję konia, nawiązując do akrobacji wykonywanych przez artystów na arenie cyrkowej (pozycja świerszcza może nawiązywać do akrobaty wiszącego na trapezie, pozycja drzewa do gimnastyczki poruszającej obręczami, pozycja konia do siłacza przygotowującego się do dźwigania dużych ciężarów itp.). Uczniowie z należytą uważnością i dbałością o precyzję ruchów starają się odtworzyć prezentowane asany. Wskazówka dla nauczyciela: Ćwiczenia warto przeprowadzić na matach lub na trawie, pamiętając o wygodnym, sportowym i niekrępującym ruchy stroju. 6. Festiwal sztuki cyrkowej – prezentacja uczniowskich umiejętności Nauczyciel odpowiednio wcześniej przygotowuje wspólnie z uczniami bilety na przedstawienie cyrkowe, w którym uczniowie będą mogli zaprezentować swoje umiejętności w kilku cyrkowych konkurencjach. Bilety można stworzyć w dowolnym programie graficznym (np. w Canvie). Szkolna sala zostaje podzielona na dwa sektory: cyrkową arenę i miejsca przeznaczone dla widzów (krzesła ustawione rzędami z przyklejonymi do oparć oznaczeniami sektora, rzędu i miejsca). Nad sceną można zawiesić dekorację z chusty animacyjnej imitującej kopułę cyrkowego namiotu. Przy wejściu do klasy można przygotować stanowisko z kasą, przy którym każdy z uczniów będzie mógł zakupić bilet na cyrkowe widowisko (można przy okazji potrenować umiejętność dokonywania obliczeń pieniężnych). Po zajęciu wyznaczonych na biletach miejsc widownia w skupieniu obserwuje popisy artystów. Nauczyciel wciela się w rolę konferansjera, zapowiadając występy poszczególnych artystów (warto zadbać o odpowiedni strój: kapelusz, mucha, wysokie buty, kamizelka, marynarka typu frak itp.). Ochotnicy mogą próbować swoich sił w następujących konkurencjach: • Żonglowanie Uczeń żongluje przygotowanymi samodzielnie piłeczkami. W zależności od umiejętności do podrzucania wykorzystuje od jednej do kilku piłeczek. Można również żonglować w parach. Materiały: balony, sypkie produkty spożywcze, kolorowa taśma izolacyjna. Sposób wykonania: napełniamy balony sypkimi produktami spożywczymi, np. ryżem, kaszą, cukrem, solą. Odcinamy szyjkę balonu. Zaklejamy powstałą dziurę taśmą izolacyjną, dodatkowo naklejając kilka pasków taśmy, tworząc dowolne wzory. • Chodzenie na szczudłach – ochotnicy próbują jak najdłużej utrzymać równowagę, chodząc na szczudłach. Wskazówka dla nauczyciela: Do tego zadania można wykorzystać profesjonalne przyrządy dostępne w sklepach z pomocami terapeutycznymi, sprzętem animacyjnym lub sportowym. Można również wykonać szczudła z puszek po kawie (lub mleku) i jutowego sznurka. Materiały: puszka po kawie, jutowy sznurek, nitownica lub śrubokręt. Sposób wykonania: nauczyciel wycina dwa przeciwstawne otwory w górnej krawędzi puszki. Przeplatamy przez otwory sznurek jutowy. Związujemy sznurek na końcach. • Balansowanie – na piłce, równoważni, desce równoważnej lub rollerze. Uczniowie wykonują ćwiczenia z zakresu koordynacji ruchowej i równowagi. Wskazówka dla nauczyciela: Przy tej konkurencji pomocna może okazać się asekuracja nauczyciela. Oprócz balansowania ochotnicy mogą dodatkowo spróbować puszczać bańki mydlane, żonglować jedną ręką, poruszać wstążką gimnastyczną itp. • Jazda na monocyklu – ochotnik stara się jak najdłużej utrzymać równowagę podczas jazdy na jednokołowym rowerze. • Zabawy z obręczami hula-hoop – ochotnicy podrzucają i kręcą obręczami na różnych częściach ciała (brzuchu, ręce, nodze, nadgarstku, kostce itp.). Uczniowie mogą spróbować poruszać kilkoma obręczami jednocześnie (na jednej lub kilku częściach ciała). • Gimnastyka artystyczna – dzieci tańczą wymyślony układ do wybranej muzyki, wykorzystując przybory, takie jak wstążki gimnastyczne, maczugi, piłki do gimnastyki artystycznej, obręcze lub wstążki. • Linoskoczek – zabawa równoważna polegająca na przechodzeniu pomiędzy dwiema rozwieszonymi linami. Zabawę najlepiej zorganizować na świeżym powietrzu. Nauczyciel rozwiesza dwa sznurki, przymocowując je do drzew (jeden wyżej, drugi niżej). Zadaniem uczestników jest przejście przez tor w taki sposób, aby nie spaść z liny. • Klaun – ochotnik wyposażony w odpowiednie rekwizyty (czerwony nos, kolorową perukę, buty) zabawia i rozśmiesza publiczność zachowaniem, gestami, pantomimą, sztuczkami. Materiały: pianka plastyczna formatu A3, kawałki filcu, dziurkacz, dowolne elementy ozdobne: cekiny, guziki, pompony, sznurowadła itp. Sposób wykonania: z pianki plastycznej wycinamy kształt butów klauna (odpowiednio duże). W tylnej części wycinamy okrągły otwór, który umożliwi nałożenie butów na dziecięce stopy. Z filcu wycinamy wierzchnie elementy butów, w których dziurkaczem wycinamy otwory na sznurowadła. Przeplatamy sznurówki przez otwory, zawiązując je na kokardę. Ozdabiamy buty dowolnymi elementami według inwencji twórczej. Wskazówka dla nauczyciela: Niezwykle istotne jest nagrodzenie (choćby oklaskami) wszystkich cyrkowych artystów, którzy odważą się wystąpić na arenie. Warto zawczasu pomyśleć o dyplomach, medalach lub statuetkach. Na koniec nauczyciel podkreśla, że aby dobrze bawić się w cyrku, nie trzeba w tym celu wykorzystywać zwierząt. Popisy artystów sztuki estradowej w zupełności wystarczą. To na ich umiejętnościach powinna opierać się sztuka cyrkowa.