Dzień Mleka Wielozmysłowe obchody nietypowego święta Opracowała: Jolanta Molenda GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas I–III szkoły podstawowej. CZAS TRWANIA: 45 minut. O SCENARIUSZU: 1 czerwca wypada Dzień Mleka. W niniejszym materiale chciałabym zaproponować nieco odmienne podejście do tematu. Osoby zainteresowane znajdą w nim propozycje aktywności i zabaw sensorycznych stymulujących takie zmysły, jak: wzrok, smak, słuch, równowaga i czucie głębokie (określane często mianem propriocepcji). Biorąc pod uwagę coraz większy odsetek dzieci przejawiających trudności w prawidłowym odbiorze bodźców pochodzących z narządów zmysłów, nauczyciele (również edukacji wczesnoszkolnej) powinni jak najczęściej stymulować układ nerwowy poprzez odpowiednie zabawy, ćwiczenia i aktywności. Większość proponowanych poniżej zabaw będzie pobudzać kilka zmysłów jednocześnie, co bezpośrednio przełoży się na atrakcyjność i skuteczność oddziaływań. Podczas obchodów Dnia Mleka nie warto ograniczać się jedynie do jego płynnej postaci. Z mleka otrzymuje się przecież mleczne napoje (takie jak kefir, jogurt czy maślanka), sery, śmietanę, masło. Warto uświadomić to dzieciom (dla których nie zawsze jest to oczywiste), zapoznając je dodatkowo z poszczególnymi etapami otrzymywania mleka i sposobami wytwarzania poszczególnych produktów mlecznych. DOTYK 1. Zgadnij, czego dotykasz? Rozpoznawanie mleka jedynie za pomocą dotyku. Nauczyciel zasłania ochotnikom oczy (może do tego celu wykorzystać apaszkę lub opaskę na oczy) i wręcza im miski wypełnione mlekiem. Dzieci starają się odgadnąć, czego dotykają. Po odsłonięciu oczu (i odgadnięciu) uczniowie otrzymują miski wypełnione innymi płynnymi produktami (wodą, olejem, płynnym kisielem, śmietanką itp.) i opisują swoje wrażenia dotykowe podczas dotykania wybranych płynów. 2. Produkty mleczne Uczniowie dotykają przygotowanych przez nauczyciela produktów mlecznych umieszczonych w miseczkach, pojemnikach lub tackach: maślanki, zsiadłego mleka, serka wiejskiego, kefiru. Określają, co czują, starając się stosować jak największą liczbę przymiotników. W celu zróżnicowania wrażeń niektóre produkty mogą być wyjęte prosto z lodówki, inne mogą mieć temperaturę pokojową lub być lekko podgrzane. SMAK 1. Degustacja Nauczyciel prezentuje uczniom różne rodzaje mleka: orkiszowe, jaglane, gryczane, owsiane, orzechowe, migdałowe, sojowe, ryżowe, kokosowe, kozie, krowie. Dzieci próbują mleka i określają swoje wrażenia smakowe. 2. Zabawy kulinarne połączone z degustacją przygotowanych przysmaków Podczas obchodów Dnia Mleka warto wspólnie z uczniami przygotować: mlecznego shake’a, smoothie, pudding chia z mlekiem, budyń lub inne danie, którego głównym składnikiem będzie mleko. Warto przy okazji uzmysłowić uczniom, że mleko jest bogatym źródłem niezwykle istotnych składników odżywczych, takich jak białko, wapń, magnez czy witaminy, a jego codzienne spożywanie (lub jego przetworów) pozytywnie wpływa na nasze zdrowie. Dodatkową aktywnością może być dodawanie do mleka aromatów lub olejków spożywczych. SŁUCH 1. Gra na kieliszkach z mlekiem Uczniowie przeprowadzają eksperyment muzyczny z wykorzystaniem mleka (o różnej zawartości tłuszczu) i kieliszków lub szklanek z cienkiego szkła. Napełniają naczynia mlekiem i zwilżonymi palcami pocierają ich brzegi. Uczniowie z uwagą słuchają dźwięków wydobywających się podczas „gry”. Dodatkowo obserwują i nasłuchują, jak ilość mleka i grubość szklanek lub kieliszków wpływają na wysokość dźwięków. 2. Mleczne marakasy W obecnych czasach można kupić mleko w kartonie, woreczku, w plastikowej, a nawet szklanej butelce. Po odlaniu części płynu i szczelnym zamknięciu pojemnika (za wyjątkiem woreczka) z łatwością można je zamienić w prowizoryczne marakasy, które podczas potrząsania będą wydawały zróżnicowane dźwięki. 3. Zabawy w przelewanie Doskonałą zabawą sensoryczną stymulującą zmysł słuchu (oczywiście nie tylko) jest przelewanie, wylewanie i pluskanie. Wystarczy wlać mleko do misek, tacek sensorycznych, dmuchanego basenu i wyposażyć dzieci w różnego rodzaju pojemniki, kubeczki, pipety, menzurki, lejki, sitka, łyżki cedzakowe. Jeśli istnieje taka możliwość, polecam przeprowadzenie tej aktywności na świeżym powietrzu. UKŁAD PROPRIOCEPTYWNY (CZUCIE GŁĘBOKIE) 1. Masaż butelkami wypełnionymi mlekiem 2. Przenoszenie, przekładanie, przepychanie koszów lub pojemników wypełnionych mlecznymi produktami 3. Ściskanie, ugniatanie, wyciskanie mas sensorycznych powstałych na bazie mleka lub produktów mlecznych, takich jak farby jogurtowe, mleczny slime, śnieg wykonany z mąki i jogurtu 4. Kręgle wykonane z plastikowych butelek po mleku 5. Dojenie sztucznej krowy Nauczyciel przed zajęciami maluje na grubym kartonie krowę, do której przytwierdza wymiona wypełnione mlekiem (wykorzystuje w tym celu lateksową lub gumową rękawiczkę). Tuż przed rozpoczęciem zabawy nauczyciel nakłuwa końce dwóch palców gumowej rękawiczki, podkłada pod wymiona wiaderko, szklankę lub miskę i zachęca uczniów do napełnienia jej mlekiem. 6. Masło w słoiku Doskonałym sposobem na stymulowanie czucia głębokiego będzie potrząsanie szczelnie zamkniętego słoika wypełnionego do połowy śmietanką. To najprostszy sposób na przygotowanie domowego masła. Jeśli po wytworzeniu się stałej bryły odlejemy maślankę, a gotowy produkt przecedzimy, opłukując go zimną wodą, uzyskamy pyszne masło, którym uczniowie będą mogli posmarować kromki świeżego pieczywa (szczegółowe przepisy na przygotowanie domowego masła bez problemu można znaleźć w internecie). Przy okazji tej aktywności będziemy pobudzać zmysł wzroku, smaku, zapachu i dotyku. 7. Ssanie mlecznych kostek lodu, picie przez słomkę mlecznych napojów 8. Zgniatanie plastikowych butelek po mleku na czas WZROK: 1. Mleczne obrazy Materiały: tacki, mleko, farby, pipety, wykałaczki, kartki z bloku technicznego. Sposób wykonania: wlewamy mleko na tacki. Pipetami wkraplamy do niego farby w różnych kolorach. Za pomocą wykałaczki mieszamy kolorowe plamy, tworząc fantazyjne wzory. Do stworzonego wzoru przykładamy kartkę z bloku technicznego i szybko ją unosimy. 2. Doświadczenie z mlekiem i płynem do mycia naczyń Materiały: tacka, głęboki talerz lub miska, mleko, farby, pipety, patyczek do uszu, płyn do mycia naczyń lub mydło w płynie. Sposób wykonania: wlewamy mleko na talerz lub tackę. Za pomocą pipet wkraplamy farby w różnych kolorach, tak aby tworzyły kolorową plamę. Nasączamy patyczek płynem do mycia naczyń lub mydłem. Dotykamy nasączonym patyczkiem powierzchni mleka. Płyn do mycia naczyń sprawi, że farby zaczną „wędrować” po powierzchni mleka. 3. Odszukiwanie wzrokiem Uczniowie wytężają wzrok, szukając butelek z mlekiem pochowanych (przed zajęciami) w klasie przez nauczyciela. 4. Wyszukiwanie różnic i podobieństw w produktach mlecznych RÓWNOWAGA 1. Tor przeszkód wykonany z opakowań po mleku i produktach mlecznych Zadaniem uczniów może być przeskakiwanie między opakowaniami, wrzucanie pudełek, butelek itp. do pojemnika, stojąc jednocześnie na jednej nodze, omijanie przeszkód. 2. Noszenie na głowie opakowania Uczniowie ćwiczą równowagę, poruszając się z opakowaniem np. po serku topionym lub pleśniowym na głowie.