OPUBLIKOWANO 1 CZERWCA 2022 Felieton z cyklu Dyrektorskim okiem Kilka słów o awansie zawodowym nauczycieli Przygotowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor szkoły podstawowej, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja” O awansach nauczycieli powiedziano już chyba wszystko albo prawie wszystko. A że „prawie robi dużą różnicę”, to warto spojrzeć na awans nauczycieli trochę innym okiem. Wiemy doskonale, że to, co niejasne i niedopowiedziane w kwestii awansu zawodowego nauczycieli, zawsze możemy doczytać w sieci. Tyle tylko, że nie zawsze są to informacje zgodne z obowiązującym Prawem oświatowym i często stanowią indywidualną interpretację autora. Gdzie zatem awansujący się nauczyciel ma szukać wiarygodnych informacji? Oczywiście pierwszą osobą powinien być opiekun stażu, choć bywa i tak, że on sam nie do końca rozumie i dobrze interpretuje zapisy Prawa oświatowego w zakresie awansu nauczycieli. Spotkałam się z opiekunem stażu, który nie bardzo rozróżniał projekt oceny dorobku zawodowego od oceny dorobku zawodowego. Nie wspomnę o sytuacjach (a takie niestety mają miejsce), w których opiekun stażu zleca stażyście, by sam sobie wszystko opisał, stworzył scenariusze zajęć, a nawet napisał projekt oceny dorobku zawodowego! Konieczna jest zatem wzmożona kontrola dyrektora nad zadaniami opiekuna stażu. Zresztą dobry dyrektor-obserwator szybko zauważy, jakie zadanie w awansie zawodowym nauczycieli ma opiekun stażu i w jakim stopniu je realizuje. Kolejną osobą, która powinna pomóc nauczycielowi odbywającemu staż na kolejny stopień awansu zawodowego, jest bez wątpienia dyrektor. No cóż, i tutaj sytuacje są bardzo różne. Dyrektor często jest zajęty, na nic nie ma czasu, nie daje rady z ogromem zadań, jakie musi wykonać, a tu jeszcze ma pomagać młodemu, awansującemu się nauczycielowi? Niestety, panie dyrektorki i panowie dyrektorzy, musimy z ręką na sercu przyznać, że nie mamy czasami ochoty na wyszukiwanie przepisów prawa, by móc je jasno i precyzyjnie omówić z nauczycielem. Uważamy, że musi sam sobie poradzić lub lepiej współpracować z opiekunem stażu, który w końcu za „coś” bierze dodatek funkcyjny. W jaki sposób dyrektor ma pomagać awansującemu się nauczycielowi, gdy sam czasami zapomina o swoich obowiązkach? Zdarzyło się kiedyś dyrektorowi zapomnieć wydać akt nadania stopnia awansu zawodowego, co dopiero ujawniło się podczas posiedzenia komisji egzaminacyjnej. Oczywiście przerwano postępowanie egzaminacyjne i wezwano do natychmiastowego wydania powyższego aktu. Czyja wina? Może obydwu stron? Tymczasem nasz młody, awansujący się nauczyciel nadal szuka pomocy w niejasnych kwestiach dotyczących jego awansu. Najlepiej skorzystać z porad fachowców, np. eksperta ds. awansu lub specjalistów w dziale pragmatyki zawodowej w kuratorium. Oczywiście można, a nawet trzeba, skorzystać z oferty szkoleń dotyczących awansów zawodowych nauczycieli. Również sam dyrektor czasami potrzebuje wsparcia i pomocy, bo niektóre kwestie i zmieniające się prawo w zakresie awansu zawodowego nauczycieli wymagają doprecyzowania i interpretacji. Najprostszy sposób wymiany myśli to kontakt z innym dyrektorem lub z wizytatorem kuratorium. Jednak może warto byłoby odświeżyć wiedzę i wziąć udział w tematycznym szkoleniu? Najczęstsze problemy i niejasności dotyczą: przedłużenia stażu, zadań w planie rozwoju zawodowego, które planowano, a których nie da się zrealizować z różnych przyczyn, zmian w planie, zmiany miejsca pracy w trakcie stażu, oceny dorobku zawodowego przy zmianie pracy lub stanowiska. Oczywiście mogą też pojawiać się inne problemy. Warto wtedy skonsultować wątpliwości z fachowcami w kuratorium lub radcą prawnym. Nie zostawiajmy nauczyciela samego z problemem, kiedyś też rozpoczynaliśmy ścieżkę awansu zawodowego i wiemy, jak ważna była wówczas pomoc doświadczonego dyrektora lub nauczyciela. Rola dyrektora w awansie nauczycieli rozpoczyna się już na poziomie zatwierdzania planu rozwoju zawodowego. Dobrze byłoby omówić zadania, jakie wybrał(a) nauczyciel(ka). Może potrzebne będą nowe pomoce dydaktyczne lub dodatkowe szkolenia, studia podyplomowe, ważne dla nauczyciela i szkoły? Koniecznie trzeba zweryfikować te zadania, dostosować je do potrzeb szkoły, podpowiedzieć młodemu nauczycielowi, co mógłby zrobić, jak wykorzystać swój potencjał, by wzbogacić np. ofertę szkoły. Przez cały czas trwania stażu dyrektor powinien przyglądać się pracy nauczyciela, bez względu na działania opiekuna stażu. Nie chodzi tylko o obserwacje lekcji/zajęć, ale także o aktywność na polu współpracy z innymi nauczycielami, w środowisku szkolnym i lokalnym, w zakresie kontaktów z rodzicami. Niepotrzebna będzie tu dodatkowa dokumentacja, ważne będą natomiast wnioski z poczynionych obserwacji. Ocena dorobku zawodowego powinna być jak najbardziej obiektywna, poparta jej projektem, uzyskanym od opiekuna stażu. Zwróćmy uwagę na konkretne działania, które będą odzwierciedleniem wymagań, jakie stawia się awansującemu nauczycielowi. Pamiętajmy, że w „zderzeniu” z komisją kwalifikacyjną lub egzaminacyjną dyrektor też powinien dysponować konkretną wiedzą na temat pracy nauczyciela. Oczywiście to zainteresowany nauczyciel musi znać odpowiedzi na temat własnej pracy czy zawodu, jaki wykonuje. Jeśli dyrektor nie jest przekonany do stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela bądź jego predyspozycji zawodowych, wówczas ma prawo wystawić negatywną ocenę dorobku. Wprawdzie jest to rzadki proceder, ale niewątpliwie pokazuje, że dana osoba nie powinna wykonywać zawodu nauczyciela albo musi jeszcze sporo osiągnąć, by ubiegać się o stopień awansu zawodowego. Dyrektor może mieć dylemat, co zrobić w takim przypadku, jednak zdecydowanie musi kierować się dobrem uczniów. Wiemy doskonale, że kiepski nauczyciel to kiepska edukacja i szkoła. Lepiej zatem wystawić negatywną ocenę dorobku, niż czekać na brak akceptacji komisji kwalifikacyjnej czy egzaminacyjnej – taka sytuacja byłaby po trosze porażką opiekuna stażu i dyrektora. Każdy awans nauczyciela to takie święto szkoły. Należałoby podkreślić prestiż nauczyciela, docenić jego wysiłek, a kto ma to zrobić, jak nie dyrektor? Jest to niewątpliwie czynnik motywujący, który może mieć formę listu gratulującego, bukieciku kwiatów, a nawet nagrody dyrektora. Ważne jest, byśmy doceniali każde działanie nauczycieli wpływające na podniesienie jakości pracy szkoły. Awans zawodowy nauczycieli powinien właśnie temu służyć!