„Sorry, taki mamy klimat” Scenariusz lekcji poświęconej edukacji klimatycznej dla klas IV–VI Opracowała: Agata Sieńczak, polonistka, nauczycielka przyrody i edukatorka seksualna w Szkole Podstawowej im. Osadników Wojskowych w Brzeźnicy. Wykładowczyni w Ateneum – Szkole Wyższej w Gdańsku. Trenerka szybkiego czytania i technik pamięciowych. Prowadzi blog Ster Edukacyjny GRUPA WIEKOWA: uczniowie klas IV–VI szkoły podstawowej. CZAS TRWANIA: 45 minut. CELE OGÓLNE: Uczeń: • rozróżnia pojęcia: pogoda, klimat, zmiany klimatyczne i umie mówić o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii, • prowadzi obserwacje składników pogody, zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega zależności, • opisuje i porównuje cechy pogody oraz klimatu. METODY I FORMY PRACY: • praca indywidualna, • obserwacja, • dyskusja, • praca w grupie. MATERIAŁY: • karta pracy – pogoda • mem, • grafika przedstawiająca cztery pory roku (np. https://pixabay.com/pl/illustrations/drzewo-pory-roku-wiosna-lato-776932/). Praktyczne wskazówki: • W trakcie nauczania zdalnego można stworzyć kolekcję Wakelet i umieścić w niej wszystkie materiały razem z instrukcjami działania. • Przygotowany materiał odwołuje się do pojęć przyrodniczych wprowadzanych w czwartej klasie szkoły podstawowej. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Na początku nauczyciel prosi uczniów, aby wyjrzeli przez okno lub – jeśli lekcja odbywa się na świeżym powietrzu – rozejrzeli się wokół. Następnie rozdaje karty pracy dotyczące obserwacji pogody. Zadaje uczniom pytania o poszczególne składniki pogody. Zadaniem uczniów jest uzupełnienie karty na podstawie dokonanych obserwacji. 2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: • Czy jutro będzie taka sama pogoda? • Czy za rok o tej porze pogoda będzie taka sama? • Czy za 10 lat np. 25 maja pogoda będzie taka sama jak dzisiaj? 3. Na podstawie udzielonych odpowiedzi uczniowie z pomocą nauczyciela przypominają definicję pogody. Pogoda – krótkookresowe zjawisko mierzone w godzinach, dniach i tygodniach, zmienia się z dnia na dzień. 4. Nauczyciel prezentuje uczniom grafikę. Pyta uczniów: • Co widzicie na zdjęciu? • Jaka pogoda najczęściej występuje zimą? • Czy zima w Polsce i np. w Grecji charakteryzuje się występowaniem takiej samej pogody? • Skąd to wiadomo? 5. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, czym jest meteorologia, i wprowadza pojęcie klimatu. Meteorologia – nauka zajmująca się badaniem procesów i zjawisk zachodzących w atmosferze oraz przewidywaniem na ich podstawie pogody . Klimat – uśrednienie zmian pogody w okresie co najmniej kilkudziesięciu lat. Klimat danego miejsca mówi np., jakiej temperatury i jakich opadów można oczekiwać w konkretnym miesiącu, w jakich miesiącach występują burze. Klimat to także oczekiwane sekwencje pogodowe. W Polsce są to obecnie przedwiośnie, wiosna, lato, jesień, przedzimie i zima . 6. Nauczyciel pokazuje uczniom mem stworzony po niefortunnej wypowiedzi byłej minister infrastruktury Elżbiety Bieńkowskiej komentującej wielogodzinne opóźnienia pociągów spowodowane oblodzeniem sieci trakcyjnej w styczniu 2014 r. Oblodzenie powstało na skutek występowania intensywnego deszczu i mrozu. W tym przypadku mem dotyczy innego ekstremalnego zjawiska pogodowego. Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie błędu w rozumowaniu, na którym oparta jest jego koncepcja. Na tym przykładzie uczniowie ze wsparciem nauczyciela tłumaczą różnice między pogodą (zmienna, krótkotrwała o małym zasięgu), klimatem (sekwencje pogodowe zaobserwowane na określonym terenie przez okres kilkudziesięciu lat) i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi (zdarzają się rzadko, wykraczają poza przeciętne normy pogodowe). 7. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję dotyczącą celów i wagi badania pogody oraz klimatu. Dyskusja powinna zakończyć się wnioskiem podkreślającym konieczność badania pogody i występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, gdyż na ich podstawie można określić klimat panujący w określonym miejscu i zaobserwować występujące zmiany klimatyczne. 8. Podsumowaniem lekcji będzie stworzenie notatki w dowolnej formie dotyczącej różnic pomiędzy pogodą a klimatem. Chętni uczniowie mogą w grupie przygotować plakat lub ulotkę informującą o różnicach pomiędzy pogodą a klimatem. Zadanie domowe: Poszukaj wiadomości o ekstremalnych zjawiskach pogodowych, które można było zaobserwować ostatnio w Polsce / Europie / na świecie. Dlaczego nazywa się je ekstremalnymi?